Kırım’dan Montrö’yü gözden geçirme çağrısı

Kırım Parlamentosu Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Yuriy Gempel, gemilerin boğazlardan geçerek Karadeniz’de bulunma koşullarını düzenleyen Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi. Rusya’dan da Gempel’in kaygılarının haklı olduğu açıklaması geldi.
Son yıllarda NATO’nun Karadeniz’deki varlığını giderek artırması, kıyıdaş ülkelerin de tepkisini çekiyor. Ön bahçesinden kuşatılmayı göze almayan Rusya, Karadeniz Filosu’nu takviye ederken, Türkiye de dokuzuncu deniz üssünü Sürmene’ye kurarak bölge hakimiyetini pekiştirdi. Geçen günlerde NATO bağlısı çok sayıda savaş gemisinin de Sea Shield Tatbikatı için boğazlardan geçmesiyle birlikte, Kırım’dan Montrö’yü kıyıdaş ülkeler lehine düzenleme önerisi geldi.
‘KARADENİZ’DE BULUNMA SÜRESİNİ AZALTALIM’
Kırım Parlamentosu Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Yuriy Gempel, “Tüm bunlar açıkça yapılan savaş çığırtkanlığı. ABD’nin Karadeniz’deki bu tutumu gerilime neden oluyor” dedi. Bu yüzden gemilerin Karadeniz’e geçişini düzenleyen Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin gözden geçirilmesi gerektiğine dikkat çeken Gempel, şöyle konuştu:
“İleride de böyle devam edecek olursa NATO’ya ait savaş gemilerinin Karadeniz’de bulunma sürelerinin kısaltılması bakımından Montrö Sözleşmesi’ni gözden geçirme konusu gündeme getirilmeli. Yabancı ülkelere ait askeri grupların Karadeniz bölgesinde gerilime neden olmalarına izin verilmemeli.”
Gempel, yabancı askeri gemilerin Karadeniz’e ‘tüm girişleri konusunda’ bölgedeki ülkelerin mutabakatının alınması ve iyi komşuluk ilişkileri politikasına aykırı bir biçimde hareket edilmemesi gerektiğinin altını çizdi.
‘ANLAŞMAYA TARAF NATO ÜLKELERİ VAR’
Montrö önerisini yorumlayan Rusya Savunma Komitesi Başkan Yardımcısı Yuriy Şvıtkin de Gempel’in endişelerini paylaştığını söyledi. Şvıtkin, “Mevkidaşımızın endişeleri anlaşılır, haklı. Ben de saldırgan nitelik taşıyan gemilerin Karadeniz’deki varlığından endişe duyuyorum. Bu, her an bir provokasyona dönüşebilir, ülkemizin sınırları ihlal edilebilir” ifadelerini kullandı. Ancak Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nde değişiklik yapılması ihtimalinin düşük olduğunu belirten Şvıtkin, “Çünkü bu sözleşmede çok sayıda NATO ülkesi yer alıyor. Söz konusu ülkeler, gemilerinin Karadeniz’de bulunma süresinin azaltılmasına ilgi duymuyor” dedi.
YENİ TATBİKAT FORMATI ÖNCEKİLERİN ÖTESİNDE
NATO’nun Karadeniz’deki yeni tatbikat formatı, öncekilerin ötesine geçiyor. Genişletilmiş yeni formata göre 24 ülke çok sayıda gemi ve askeri personel ile Karadeniz’de eğitimler yapıyor. Bu yıl 25 Mart’ta bizzat NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından Gürcistan’dan takip edilen eğitimlere 350 askeri personelin yanında İspanya, Hollanda ve Kanada gibi ülkelerin firkateynleri katıldı. Ukrayna ve Gürcistan’ın ortak ev sahipliği yaptığı Sea Shield-2019 Tatbikatı bugün tamamlanacak. Uzmanlar, tatbikatın Ukrayna’da dün yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri için siyasi bir manevra olduğunu belirtiyor.

Türk boğazlarından gemilerin geçişini düzenleyen 1936 tarihli Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne göre tüm ülkelerin ticari gemilerine İstanbul ve Çanakkale Boğazı’ndan serbest geçiş sağlanıyor, yabancı ülkelere ait savaş gemileri ise Karadeniz’de en fazla 21 gün kalabiliyor.