Abartılı kullanım

Glifosat, geniş yapraklı yabani otların kontrolü için yaygın olarak kullanılan bir herbisittir. ABD'de 1974'ten beri pestisit olarak ruhsatlıdır. Çevre Koruma İdaresi (EPA) bütün tarım ilaçlarını her 15 yılda bir yeniden değerlendirmektedir. 2020 yılında glifosatın güvenliği ve kullanımları yeniden değerlendirmiştir. Alınan kararla EPA Glifosatın mevcut etiketine uygun şekilde kullanıldığında:

- İnsan sağlığı açısından herhangi bir risk oluşturmadığı

- İnsanlar için kanserojen olma ihtimalinin düşük olduğu

- Hedef olmayan organizmalara, özellikle de hedef olmayan bitkilere yönelik ilaç sürüklenmesi yoluyla potansiyel ekolojik risklerin düşük olduğunu belirledi.

Çevre Koruma İdaresi (EPA) etikette bazı düzeltmelerle riski azaltmayı önermiştir. Glifosatın etikete uygun şekilde kullanılması durumunda faydalarının olası ekolojik risklerden daha ağır bastığı sonucuna varmıştır.

20 Mart 2020'de glifosat kararına ABD Temyiz Mahkemesi Dokuzuncu Dairesinde itiraz edildi. Mahkeme 17 Haziran 2022 tarihli bir kararla, glifosat kimliğinin insan sağlığı bölümünü iptal etti ve onu daha ayrıntılı analiz ve açıklama için EPA'ya geri gönderdi.

EPA, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı'nın (IARC) glifosatın "insanlar için muhtemelen kanserojen" olduğu yönündeki sonucuna katılmadı..

Şimdi ABD’de yapılan tartışmaları bir kenara bırakıp kendi durumumuza bakalım.

RUHSATA GÖRE

Glifosat Türkiye’de ruhsatlıdır. Glifosat içeren ürünler sıvı konsantre, katı ve kullanıma hazır sıvı olmak üzere çeşitli formülasyonlarda satılmaktadır. Etkili maddesi glifosat olan ilaç incelendiğinde 37 yabancı ot türünden sadece kanyaş, ayrıkotu, tarla sarmaşığı, topalak, büyük ısırgan ve pelinotundan oluşan 6’sı ile mücadele için doz 600 ml/da olup diğerleri için 300 ml/da ilaç kullanımı önerilmektedir. Karayolları, demiryolları gibi yerlerdeki çalılar için bile önerilen doz 1000 ml/da’dır.

UYGULAMA

Sırt tulumbası ile yabancı ot ilacı atan köylüye tulumbaya ne kadar ilaç koyduğunu sordum. Üç çay bardağı, yani 300 ml koymuş. Bu miktar bir dekar yerdeki çoğu yabancı otları öldürmek için önerilen doza eşit. Bir dekar yer için 100 litre su ve ilaç karışımı gerekir. Tulumbanın hacmi 16 litre olduğu için en az 6-7 tulumba dolusu ilaç atılması gerekecektir.

Yani çiftçimiz ruhsatta ve etikette önerilen dozun 6 katı ilaç kullanıyor. Akıllı çiftçimiz dayanıklı otları yok etmek için bazen 6 çay bardağı koyduğunu, hatta pırnar çalısını yok etmek için bir tulumbaya 1 litre koyduğunu söyledi.

Köyde rastladığım diğer çiftçilere ne kadar ilaç kullandıklarını sorduğumda benzer şekilde uygulama yaptıklarını söylediler. ABD’de ilaç hakkında yapılan tartışmalar ve verilen kararlar, ilacın etiketinde yazılı olduğu şekilde kullanılması çerçevesindedir. Bizde ise ilacın etiketini okuyup anlayan da, argo deyimiyle ipleyen de yok desek yeridir. Bunun insan sağlığı, hayvan sağlığı, doğal kaynaklar ve çevre üzerinde yapacağı etkileri göz ardı edemeyiz.

Köylüler tarım ilacı deyimi yerine “zehir” sözcüğünü kullanır. Zehir olduğunu bile bile, ilacı aşırı miktarda kullanmanın kabul edilebilir bir yanı yoktur. Yağışlarla yıkanan ilaçlar içme sularına ve denizlere, okyanuslardan kutuplara kadar ulaşabilmektedir. Toprakta, karada ve suda yaşayan büyük küçük pek çok canlı zehre maruz kalmaktadır.

BESİN GÜVENLİĞİ

Herhangi bir gıda veya yem maddesi üzerindeki glifosat kalıntıları, belirlenmiş toleranslar dahilinde tüketiciler için güvenlidir. EPA, pestisitin gıda ürünleri üzerinde kullanılmasına izin vermeden önce gıda ve yem ürünleri veya emtialarda yasal olarak ne kadar pestisit kalıntısı olabileceğine dair bir sınır koyar. Kalıntıların belirlenmiş tolerans seviyesinin üzerinde bulunması halinde, mala hükümet tarafından el koyulacaktır.

Yaygın kullanımı nedeniyle çeşitli taze meyve, sebze, tahıl ve diğer yiyecek ve içecek ürünlerinde eser miktarda glifosat kalıntısı bulunabilir. Bulunduğum köyde temel geçim kaynağı olan iki ürün var. İncir ve zeytinde izin verilen kalıntı oranı 0,2 ppm’dir. Milyonda kısım anlamına gelen bu ölçüye göre 5 ton incirde 1 gram glifosat olursa ihraç edilen incir partisi reddedilecektir.

Çiftçiler pahalı buldukları bir girdi olan yabancı ot ilacını aşırı kullanarak hem masraf girmekte, hem de ürünleri, çevreyi kirletmekte, toprak canlılarını yok etmektedirler. Bu durum mutlaka denetim altına alınmalıdır.