ABD, karşıt bir Kuşak-Yol kurabilir mi?

ABD Başkanı Biden ilk kez, 26 Mart 2021 günü telefonda İngiltere Başbakanı Boris Johnson'a, Çin'in Kuşak ve Yol (KYG) girişimine rakip olacak devasa bir altyapı planına sahip olmaları gerektiğini söyledi.

Biden gazetecilere bunu, "Demokratik devletlerden yola çıkarak, aslında yardıma ihtiyaç duyan dünya çapındaki topluluklara yardım eden benzer bir girişimde bulunmamız gerektiğini önerdim" biçiminde aktardı. (1)

Selefi Donald Trump, görev süresini Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ni baltalamak için harcamıştı. Ancak başarısız oldu. Bunun göstergesi, son birkaç yılda 12 Güney Amerika ülkesi ve 10 Karayip ülkesinin KYG’ye katılması oldu.

Öte yandan, Doğu ve Güney Avrupa'daki neredeyse tüm NATO üyesi devletler de KYG ile ortak projeler yürütüyor. Atlantik Kampı için en büyük darbe ise G-7 ülkesi İtalya’nın KYG’nin aktif bileşeni olmasıydı.

JAPONYA İLE PASİFİK’TE BARİKAT OLUŞTURMA PLANI

Biden, İngiltere’den sonra Japonya’yı harekete geçmeye çağırdı.16 Nisan'da Japonya Başbakanı Yoshihide Suga ve ABD Başkanı Joe Biden, Beyaz Saray'da bir araya geldiklerinde, altyapı inşaatı konusunda işbirliğini genişletmek için bir anlaşmaya vardılar. Liderler, Hint-Pasifik bölgesinde yüksek hızlı beşinci nesil kablosuz ve temiz enerjinin teşvik edilmesinin yönergesini oluşturdular. Tokyo ve Washington, bölgedeki ülkelerin güvenini kazanmayı ve Hint-Pasifik etkisi için Çin ile rekabetlerinde bir üstünlük sağlamayı hedefliyor (2)

CFR, KUŞAK VE YOL’A KARŞI DEVREDE

Biden’in bu çırpınışlarının, ABD dış politikasının ve dünya hâkimiyeti programının esas sahibi “Dış İlişkiler Konseyi’nden, (CFR-Council on Foreign Relations) kaynaklandığı anlaşıldı. CFR, 23 Mart’ta Kuşak ve Yol Girişimi’ne karşı kapsamlı raporunu yayınladı. (3)

“Çin’in Kuşak ve Yolu’nun ABD’ye etkileri”başlıklı 190 sayfalık rapor 38 kişilik geniş bir “Görev Gücü” tarafından hazırlanmış. Görev Gücü’ne ABD eski Hazine Bakanı Jack Lew ile ABD eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Gary Roughead başkanlık etmiş.

CFR’nin web sitesinde Rapor, “ABD, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi ile nasıl rekabet etmeli?” başlığıyla özetleniyor. (4)

CFR Başkanı Richard N. Haass’ın önsözü Rapor’un amacını açıklıyor: “Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi (KYG), ülkenin modern zamanlarda en iddialı dış politika girişimi. Marshall Planını ölçek olarak gölgede bırakan KYG, dünya çapında yolları, enerji santrallerini, limanları, demiryollarını, beşinci nesil (5G) ağları ve fiber optik kabloları inşa etti, finansmanını sağladı. KYG, başlangıçta Orta, Güney ve Güneydoğu Asya'daki ülkeleri Çin ile birleştirmeye çalışırken, o zamandan beri 139 ülkeninkatıldığı dünya çapında koca bir işletmeye dönüştü. Raporumuz, KYG'nin ABD çıkarları üzerindeki etkilerini değerlendirdi ve buna yanıt vermek için bir ABD stratejisi ortaya koydu.

“ABD, Çin ile büyük bir rekabet dönemine girerken, ABD'li politika yapıcıların görevi, Kuşak ve Yol Girişimi’ni ve KYG’nin stratejik ve politik sonuçlarını daha iyi anlamaktır. KYG, aynı zamanda Çin’in, ABD’nin bıraktığı boşlukları doldurma istekliliğinin ve yeteneğinin bir örneğidir.

“ABD’nin ancak kendi evini düzene sokması durumunda KYG ile rekabet edebileceği ve çıkarlarını koruyabileceği açıktır. Hem rekabet edemeyen hem de örnek teşkil edemeyen iç sorunlarla kuşatılmış olan ABD, KYG’ne bir alternatif oluşturamayacaktır.

“ABD’nin tarihte benzeri görülmemiş müttefikler ve ortaklık ağı, gelişmekte olan ülkelere seçenekler sunmak için kaynakları bir araya getirmesine izin veriyor. Bu, Çin'in mevcut durumda yapamayacağı bir şey.

“Donald J. Trump yönetimi son dört yılını İkinci Dünya Savaşı sonrası oluşturulan dünya düzeniyle alay ederek geçirirken, bu Rapor, KYG’nin ABD dış politikası için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Joe Biden yönetimi ABD-Çin ilişkilerinin değerlendirmesini yaptığında ve Pekin ile stratejik rekabeti yönetmek için bir plan hazırladığında, KYG’ye yanıt vermeyi daha geniş bir ABD stratejisinin kritik bir bileşeni haline getirmelidir.” (5)

BIDEN’IN ÇAĞRISI FİYASKODUR

CFR’nin raporu ve Biden’in çağrıları, Atlantik medyasını ve ülkemizdeki uzantılarını hareket geçirdi. Ham bir hayalle ABD, Çin’in Kuşak ve Yolu’nu alternatif oluşturacak, daha iyisini yapacaktır diye yorumlar okuyor, duyuyoruz.

Prof. Dr. Barış Adıbelli vb. kimi yorumcular da, ABD’nin KYG’ye alternatif oluşturamayacağını, “ABD’nin parası yok ki” diye açıklıyorlar. Sanki parası olsa, kurabilecekmiş gibi.

ABD’nin ünlü romancılarından Eve Ottenbergise “Biden’ın ABD şirketlerine Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi ile rekabet etme çağrısı bir fiyaskodur” diye net bir şekilde karşı duruyor. Ottenberg, başarısızlığı baştan ilan etmesinin nedeni olarak da “Çin'in güdülerinin ABD'nin güdüleri ile uyuşmamasıdır. ABD seçkinlerinin öncelikli güdüsü emperyalist ve sömürgeci hâkimiyeti sürdürmektir. Alternatifini kurma, aslında serap görmedir,” diyor.

Ottenberg, Biden’in Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ni alt etme çağrısının sonuç getirmeyeceği açıklamasını şöyle sürdürüyor: “ABD şirketleri, Güney ülkelerine yatırım yapmak ve oluşturdukları altyapıyı ülke yönetimlerinin ellerine bırakmakla ilgilenmiyorlar. ABD şirketleri sadece kârla ilgileniyor. Komutları ‘içeri girin, öldürün ve çıkın!’ Çin’in yaklaşımı temelden farklı. ABD gibi kibirli, yıkıcı ve bencil değil. Çünkü Çin sosyalist ilkelere sahiptir ve kapitalist yapıları bu ilkelerin hizmetine göre kullanır. Gerçekten de Kuşak ve Yol Girişimi, sömürgecilik karşıtlığı için şaşırtıcı bir derstir.”(6)

ABD’NİN AÇMAZI SANAYİSİ YOK!

ABD’deki sistemi “Süper Emperyalizm” olarak tanımlayan Marksist iktisatçı Michael Hudson ise, konunun bam teline basıyor.

“ABD-Çin çatışması sadece uluslararası bir rekabet değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal sistemlerin çatışmasıdır. Bugünün dünyasının ekonomik ve neredeyse askeri bir yeni Soğuk Savaş’a sürüklenmesinin nedeni, klasik antik çağlardan beri Batılı ekonomilerin özel mülkiyete ait rant getirici varlıklar olarak gördükleri bankacılık (borç ve hacizle ilgili kurallarla birlikte), toprak ve doğal kaynaklar ve altyapı tekellerininsosyalist denetim altına girmesi olasılığıdır.

Amerika Birleşik Devletleri ve Çin arasındaki en büyük çatışma, hükümetin endüstriye verdiği desteğin rolü olmuştur. Amerikan endüstrisi, Çin'in şu anda yaptığı gibi, 19. yüzyılda hükümet desteğiyle güçlendi. Sonuçta endüstriyel kapitalizmin doktrini buydu. Ancak ABD ekonomisi finansallaştıkça, sanayisizleşti. Çin, finansallaşmadaki risklerin farkında olduğunu gösterdi ve bunu kontrol altına almak için önlemler aldı. Bu, sağlıklı ekonomik büyümesini sağladı.” (7)

KUŞAK VE YOL BİR PROJE DEĞİL

Xi Jinping’in önerdiği Kuşak ve Yol Girişimi, bilinçli bir şekilde “Çin’in Kuşak ve Yol Projesi” diye adlandırılıyor. Bu bir çarpıtma. Kuşak ve Yol, bütçesi belli, bir merkezden yönetilen devasa bir altyapı projesi değil. Temel ilkesi “paylaşarak gelişme” olan, katılan her ülkenin ulusal çıkarlarını güvence altına alan bir uluslararası işbirliği mekanizması. Örneğin, Türkiye’nin Orta Asya ülkelerinin demir ve kara yoluyla Türkiye’ye bağlanmasını hedefleyen “Orta Koridor ulaşım projesi”, Çin ile Türk hükümetlerinin mutabakatı sonucunda KYG’nin bir parçası oldu. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin Batı Asya ülkeleri turunda, gittiği her ülkenin gelişme programları ile KYG arasında bağlantı kurmaya gösterdiği özen bu anlayışın bir diğer uygulaması. (8)

Kuşak ve Yol Girişimi, Büyük Atatürk’ün 27 Mart 1933’de ifade ettiği,

“Sömürgecilik ve emperyalizm yeryüzünden yok olacak ve yerlerine milletler arasında hiçbir renk, din ve ırk farkı gözetmeyen yeni bir ahenk ve işbirliği çağı geçecektir.” (9) öngörüsünün hayata geçirilmesinin aracıdır. KYG’nin kendisi, emperyalist uluslararası düzenin alternatifidir. “Komşusu açken tok yatan bizden değildir,” felsefesinin uluslararası ilişkilere uyarlanmasıdır. Kuşak ve Yol Girişimi’nin mimarı Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping,20 Nisan 2021’de Bao Asya Forumu’ndaki konuşmasında “Kuşak ve Yol, tek bir tarafa özel bir yol değildir, herkesin el ele ilerleyebileceği güneşli bir caddedir.” ifadesiyle, KYG’de paylaşarak gelişmenin temel ilke olduğunu belirtti. Xi, bir kez daha, “Ne kadar gelişirse gelişsin, Çin asla hegemonya, yayılma ve etki alanını genişletme arayışı içinde olmayacak veya silahlanma yarışına girmeyecektir” açıklamasını yaptı. (10)

Dolayısıyla Biden’ın KYG’nin alternatifini oluşturma çağrısı, başını Çin’in çektiği gelişmekte olan ülkelere ve hatta giderek ABD’den bağımsızlaşan Batı Avrupa ülkelerine bir gözdağı verme çabasıdır.

SONUÇ: TÜRKİYE KYG’DE ÖNCÜ OLMALI

ABD, gelişmekte olan bütün ülkelere paralar saçsa bile KYG’nin alternatifini oluşturamaz. Yapsa yapsa, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’yı denetim altına almak için uygulamaya koyduğu Marshall Planı’nın tekrarı olur. Oysa Türk milleti, Marshall Yardımı’nın aşımıza kan doğradığının en canlı tanığıdır. Türkiye, Kuşak ve Yol Girişimi’nde öncü olmalı. Büyük insanlığın kardeşçe kucaklaşmasının, paylaşarak gelişmesinin, eşitlik ve adalet temelinde karşılıklı saygı içinde, milletlerin uyum ve işbirliği çağını oluşturmanın başını çekmelidir. “Ergenekon’un demircisi” kimliğiyle Asya halklarının kalbine işleyen Türk milletine mazlumların öncülüğü yakışır. ABD, alternatif bir Kuşak ve Yol kuramaz, ama Türkiye,21. yüzyıl çalkantısında, öncülerinden olduğu Kuşak ve Yol üzerinde emin adımlarla geleceğe yürür.

Dipnotlar

1.http://www.defenddemocracy.press/one-belt-one-road/

2. https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Indo-Pacific/US-and-Japan-plan-Belt-and-Road-alternative-for-Indo-Pacific

3. https://www.cfr.org/report/chinas-belt-and-road-implications-for-the-united-states/

4. https://www.cfr.org/blog/how-should-united-states-compete-chinas-belt-and-road-initiative

5. https://www.cfr.org/report/chinas-belt-and-road-implications-for-the-united-states/

6.https://www.counterpunch.org/2021/04/16/life-after-covid-as-the-u-s-competes-with-china/

7.https://www.counterpunch.org/2021/04/16/americas-neoliberal-financialization-policy-vs-chinas-industrial-socialism/

8. https://www.aydinlik.com.tr/haber/bati-asya-nin-bahti-guluyor-239384-1

9. Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt 26 s.144. Kaynak Yayınları

10. https://www.criturk.com/xi-jinpingin-bfa-acilis-konusmasindan-one-cikanlar/