ABD ve İran seçimleri, hangisi daha demokratik?

ABD ve İran…
İki ülke de başkanını seçecek.
İran’da seçim bugün.
Oy verme sabah 08.00’de başladı.
ABD’de ise 5 Kasım’da yapılacak.
Batı, İran’ı diktatörlükle suçluyor.
ABD ise demokrasinin beşiği(!)
Gerçekten öyle mi?
İsterseniz iki ülkede seçim sürecini karşılaştıralım.

İRAN

İran Cumhurbaşkanı Reisi.
Daha görev süresini tamamlamamıştı.
Helikopteri düştü, yaşamını yitirdi.
İran anayasası açık bırakmamış.
50 gün içinde seçime gidiliyor.

SEÇİM SÜRECİ

İran’da seçim süreci şöyle işliyor:
Cumhurbaşkanlığı için adaylık başvuruları…
İçişleri Bakanlığına yapılıyor.
Koşulları uygun olan isimler belirleniyor.
Anayasayı Koruyucular Konseyi’ne bildiriliyor.
12 kişilik Konsey eleme yapıyor.
Aday olabilecek isimlere karar veriyor.
Bu seçimde 300 kişi başvurdu.
80’inin koşulları uygun bulundu.
Konsey bu sayıyı 6’ya indirdi.
Son anda çekilenler oldu.
Yazımı kaleme alırken sayı 4’tü.

PROPAGANDA

Propaganda süreci ilginç.
Devlet hepsine eşit olanak sağlıyor.
Bütün adaylar toplu halde televizyona çıkıyor.
Sunucu hepsine aynı soruyu yöneltiyor.
Önce teker teker yanıtlıyorlar.
Sonra ülkenin sorunlarını ele alıyorlar.
Hiçbir kısıtlama getirilmiyor.
Yapılan programlarda…
Başörtüsü de konuşulmuş, internet de…
3,5 saat süren tartışmalar.
Farklı konularda 5 kez seçmenin karşısına çıkıyorlar.

TEK KİŞİLİK PROGRAMLAR

İş bununla da bitmiyor.
Devlet televizyonu hepsine eşit davranıyor.
Tek kişilik programlar yapıyorlar.
Kurmaylarını da yanlarına alıyorlar.
Programlara farklı kesimlerden konuklar da katılıyor.
Önce kendilerini anlatıyorlar.
Sonra soruları yanıtlıyorlar.
İsteyen istediği sorabiliyor.

SOKAKLAR

Seçim sürecinde sokaklar da canlı.
Serbest kürsüler kurulmuş.
Mikrofonlar konmuş.
Vatandaş istediği zaman mikrofonu alıyor…
Düşüncesini söylüyor.
Televizyonlarda canlı yayınlanan programlar…
İranlılar toplu halde de izliyorlar.
Ne kavga çıkmış ne de bir tartışma…

AFİŞLER

Sokaklardaki afişler…
Birçoğunu devlet astırmış.
6 adayın da fotoğrafları var.
Elbette adaylar tek tek de afişler basmış.
Ama bizdeki gibi değil.
Çok seyrek ve rahatsız etmeyecek biçimde.

ABD’DE SEÇİM

ABD’de ise durum farklı.
İki parti yarışıyor.
Demokratlar, Cumhuriyetçiler…
“ABD müesses nizamı” gizli çalışıyor.
İstemediği adayı engellemek için her yol mübah.
Seçilse bile sonuç değişmiyor.
Kendilerini dinlemiyorsa gereken yapılıyor.
Kennedy cinayeti, Carter’in seçilmesinin önlenmesi…
Sadece iki örnek.

TRUMP-BİDEN

ABD seçimleri için geri sayım sürüyor.
Biden ve Trump televizyonda dün tartıştılar.
Kurallar belirlenmiş.
Biri konuşurken diğerinin mikrofonu kapatılıyor.
Kavgayı önleme taktiği.
Yayına notla çıkmak yasak.
Oturmak da yasaklar arasında.
Ayakta tartışacaklar.
İran’da seyirci de vardı.
Ama Amerika’da seyirci de yasak.
Hangi kural Biden’ın lehine, hangisi Trump’ın…
Bu konuşuluyor.

TAKDİR SİZİN

İran’da fikir önde, ABD’de şov.
İran’da propaganda neredeyse bedava…
ABD’de milyar dolarlar harcanıyor.
“ABD’de seçim parayla kazanılır” deniyor.
Manzara bu. Hangisi daha demokratik?
Takdir sizin.