Afrika'da Kurban Bayramları ve Osmanlılar

1923 yılının Sebile’r-Reşad yazarlarından Mehmet Reşad Addis Ababa'da Kurban Bayramı üzerine bir makale yazmış ve yazısına Büyük Taarruz zaferiyle başlamıştı:

"Habeşistan Müslümanlarının Türklere çok fazla sevgileri vardır.

Zaferlerimiz, diğer İslam ülkelerinde icra eylediği tesirler gibi burada da büyük etki yapmıştır. Kurban Bayramı’ndan bir iki hafta evvel şehrin dışından gelen kurbanlıklar her tarafta satılmaya başlandı. Burada koyunlar oldukça ucuzdur. Semiz bir koçu, beş altı riyale yani üç-üç buçuk evrak-ı nakdiyeye alabilirsiniz. Arefe günü müteveffa Necaşi Menelik hazretlerinin Müslümanlara her sene Kurban Bayramlarında top patlatmak için vermiş olduğu ruhsat gereğince ikindi vakti yedi pare top şehir içinde patlatıldı” diyordu.

Hakikaten uzun seneler Osmanlı idaresinde kalmış Habeşistan’da Birinci Dünya Harbi yıllarında dahi bir yazışmada “Kurban Bayramı münasebetiyle Etiyopya’da Harar şehri Şehbenderhanesi’nde icra olunan resm-i kabulde Osmanlı muteberanı ile Başşehbender Ahmed Mazhar Bey irade-i nutuk etmiştir” kaydı, yüz yıl öncesine kadar o coğrafyadaki tarihi izlerimizi bize hatırlatmaktadır.

Yine aynı yıllarda Cape Times gazetesi ise şöyle not düşmüştü: "Orada, Arafat dağları arasındaki vadide, dünyanın her yerinden binlerce Müslümanın toplandığı ve daha sonra Beşinci Emrin yerine getirilmesi amacıyla Mina'ya ilerledikleri Kurban Bayramı düzenlenir. İmkanlar el verdiği ölçüde koyun, keçi veya devenin kurban edilmesiyle hitam bulmaz. Zira etler mahallede yoksullar arasında dağıtılır. Bu yıl Cape Town ve diğer yerlerdeki Müslüman ibadethanelerinde bu eksiksiz olarak kutlanırken orada bulunan Osmanlı Mektebi müdürü İmam Mahmud Efendi tarafından özel dualar edilerek bir tören düzenlenmiştir. Mevlit, İmam Abdul Vahid tarafından yönetilmiştir. Mahmud Efendi, Türkiye'nin Halifesi Mevlana Sultan Muhammed V. Reşad'ın uzun yıllar boyunca egemenliklerini yönetmesi için kendisine dua etmiştir…”

AFRİKA MÜSLÜMANLARI İLE OSMANLI ARASINDAKİ BAĞ

Yukarıdaki haberlerden de anlaşılacağı üzere Afrika Müslümanları ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki tarihi bağlar, yerli toplumların dini uygulamalarında, eğitim kurumlarında ve kültürel yaşamında halen görülen bir kalıcı miras bırakmıştır. Bu tarihi münasebetler, yerli Müslümanların dini altyapısının güçlendirilmesine yardımcı olmuş ve küresel bir dayanışma duygusunu ortaya çıkarmıştır.

Bugün dahi Afrikalı Müslümanlar Kurban Bayramını kutlamak için bir araya gelirken, yalnızca nesiller boyunca aktarılan inanç ve gelenekleri onurlandırmakla kalmıyor, aynı zamanda kendilerine özgü kimliklerini şekillendiren Türkiye ile olan bağlarını da bizlere hatırlıyorlar. Dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu çeşitli kültür ve etnik kökenlerin bir araya geldiği kendine has bir dünya olduğundan Kurban Bayramı kutlamaları Balkanlar’dan Afrika’ya kadar farklı gelenek ve göreneklere ev sahipliği yapmaktadır.

CAPE MÜSLÜMAN TOPLULUĞUNDAKİ UYGULAMALAR

Kurban Bayramı, yani "Eid’ul Adha" dünya çapındaki Müslümanlar tarafından kutlanan en önemli İslami bayramlardan biridir. Kurban ritüeli ise, Peygamber İbrahim'in Allah’a bir itaat eylemi olarak oğlunu kurban etme niyetini hatırlatırken bu hadise, dünya çapındaki Müslümanlar arasında derinden yankı uyandıran bir dini etkinlik addedilmektedir.

Halen Afrika'da bu dini etkinliğe, özellikle Cape Müslüman topluluğu içinde benzersiz kültürel uygulamalar ve gelenekler damgasını vuruyor. Afrika’da Müslüman topluluğun, yüzyıllar boyunca gelişimini etkileyen Osmanlı İmparatorluğu ile olan bağlantılarını da içeren köklü ilişkileri, yerli halkın nezdinde bir tarihi hatıradan daha fazlasıdır.

Umarım 2024 yılında yaşadığımız bu Kurban Bayramı bize bir et bayramı ya da tatil olarak değil de özünde olduğu gibi, aramızdaki ihtiyaç sahibi ailelere yardım etmemizi ve hoşgörüyü hatırlatır. Milletimizin birlik beraberliğe ve bizi biz yapan bu gelenekleri hatırlamaya ihtiyacı var.