Ağırlaşmış sorunlar ve kısmen aralanan çözüm yolları!

Küresel salgına ilişkin gelişmeler, etkili ve yetkili kesimlerin iyimser hesaplarını bozmaya devam ediyor! Kritik olduğu iddia edilen iki haftalık dönemler birbirini kovalıyor, fakat sorun dalgalı bir şekilde büyümeye devam ettikçe sabır sınırları fazlası ile zorlanıyor! Ekonomik beklentiler ve sosyal psikoloji hızla bozuluyor, sorumlu kesimler ile sistemi oluşturan kurumsal yapının itibarı erimeye devam ediyor! Güven bunalımına ilişkin eğilimler, istikrarsızlık endişelerini derinleştiriyor; yaşanan süreç ile 1929 tarihli Büyük Bunalım arasında benzerlikler kurarak ek kredi aranması, durumu değiştirmiyor!

HHH

Salgına ilişkin ekonomik sıkıntıların bu yılın genelini etkilemesi olasılığı arttıkça, panik eğilimleri dindirmek için yapılan müdahalelerin hacmi genişliyor. Ancak ekonomik beklentiler bozuluyor ve finansal olanlar ile bunların arasındaki çelişki çok anormal sayılabilecek ölçüde büyüyor. Kredi derecelendirme kurumları, not düşürme sazını ellerine almak ve kral çıplak demek zorunda kalıyor; durumu idare etmeye çalışanlar yanlışlar konusundaki aboneliklerinde ısrar etmeyi sürdürüyor!

***

G-20 Liderler Zirvesi üzerinden verdikleri hamasi mesajlar ile etkili olmayı umma gafletine düşmekten arınamıyorlar! Eşanlı olarak finansal piyasalardaki müdahalelerin dozunu artırarak, daha etkili olabileceklerini varsaymak açmazı ile birbirlerini oyalıyorlar! Para ve maliye politikalarındaki abartılı gevşemelerin, yan tesir yaratmayacağı ve sorunları daha fazla ağırlaştırmamasını umuyorlar. Tek yapılanın, geniş kesimlere ağrı kesici vermek olduğunu ve bunun bağımlılıklar yolu ile sorunları ağırlaştırmak dışında bir işe yaramayacağını kabul edemiyorlar!

***

Gelişmeler, 2020 yılında küresel ekonominin büyümeyeceğine işaret ediyor. Muhtemelen finansal şeffaflık büyük bir hızla azalacak, düzenin aktif kalitesi anormal bir hızla bozulacak; borç yapılandırma zorunlulukları ve daralan küresel ticaret hacmi, daha farklı bir sonucun ortaya çıkmasına izin vermeyecek. Özel yatırım ve tüketim eğilimi kalıcı bir daralma yaşarken, kamunun payı hızla artıyor olacak. Gerçeklerin ortaya çıkmasını engelleme çabaları ise, gelir ve servet dağılımının bozulmasını hızlandıracak.

***

Küresel ölçekte sorunlar ağırlaşacak, uzlaşmazlıklar ve çıkar çatışmaları derinleşecek. Küreselleşme denilen kuralsızlık yerini korumacılığa bırakacak; kıt kaynakların etkin kullanımı zorunluluğu, piyasanın hareket alanını daraltırken kamu yararına planlamayı oyunun merkezine almak durumunda kalacak. Tüm bunlar, G-20 Liderlerinin tam aksi yöndeki söylemlerine rağmen yaşanacak ve sancısız-krizsiz olamayacak!

***

Kalıcı çözümler ve sağlam temelli yeni düzenler, gerçeklerin açığa çıkmasını ve krizlerin ötelenmeden yaşanmasını gerektiriyor. Çözüm diye gerçeklerden kaçan ve günü kurtarmak adına sorunları ağırlaştıranlar ise, konumunu korumak adına çözümden kaçıyor ve geniş kitleleri ağrıkesiciler le aldatmaya devam ediyor. Pazarlık yapamadıkları bir virüs oyunlarını bozunca, eski alışkanlıklarını yüksek doz ile tekrarlamak dışında bir seçenek bulamıyorlar! Pembe hayaller ile uyuşturulan ve bağımlılaştırılanlar, yaşanacak krizlerin yeni çözümleri hızlandıracağını kavrayamıyorlar!

***

Kalıcı çözümler, küresel ekonominin daralmasını ve çok kapsamlı büyük değişimler yaşanmasını gerektiriyor. Rekabetin ölçeği ve yapısı değişecek, özgürlüklerin tanımı farklılaşacak; devreye girmesi zorunlu olan etkili düzenlemeler, sistemli bir şekilde yeni yaşam standartlarının sınırlarını tanımlayacak. Bu konularda küresel uzlaşı pek mümkün olamayacağı için, sancılı geçişlerin ardından çok kutuplu bir yapı şekillenecek. Kalıcı çözümler, bu şekilde aşamalar halinde ve uzun vadede şekillenecek. Bir cümlede ifade etmek gerekir ise, hiçbir şey eskisi gibi olamayacak.

***

Orta vadeli eğilimlerin yukarıda aktardığımız gibi olacağını gören ve hareketin başladığını düşünenler, seri bir şekilde risklerini azaltarak geçiş sürecinin belirsizliklerine hazırlanmaya çalışıyorlar. Para ve maliye politikasının hesapsızca gevşetiliyor olmasına bakarak, risklerini azaltma eyleminden vazgeçmeyecek ve yeni riskler almaya istekli olmayacaklar. Kredi derecelendirme şirketlerinin yumuşak geçiş adına iddia ettiği gibi, 2020yılında daralacak küresel ekonomi 2021 senesinde yeniden normal büyüme alışkanlıklarına dönemeyecek!