A+
A-
Arjantin, BRICS’e katılıyor!
Yayınlanma:
Bağlantıyı Kopyala
Kurtuluş Savaşımızın önderlerinden, ikinci Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü’nün “Yeni Bir dünya kurulur, Türkiye de orada yerini alır.” sözü vecize haline geldi. İnönü’nün sözünün gerisinde ise gerçekçi bir öngörü var: “Günün birinde Batı'nın bu savunma sistemi yıkılır!”
İsmet İnönü’nün Başbakan iken 1964’te Time dergisine verdiği demecin ilgili kısmı şöyle: “Kıbrıs'taki bu haksız durum devam eder, müttefikler bizi yalnız bırakır, NATO yanımızda olmaz, anlayışsızlık hüküm sürer, Türk azınlık ezilir, bu böyle devam ederse; günün birinde Batı'nın bu savunma sistemi yıkılır, yeni şartlarla yeni bir sistem ve yeni bir dünya kurulur, Türkiye de bu yeni dünya içinde yerini bulur.” (1)
İnönü’nün öngörüsü gerçek oluyor. Batı’nın güvenlik yapısı dağılıyor. Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğini resmen veto etti. Veto silahının ne kadar işlevsel olduğunu yaşayıp göreceğiz. Ancak, Türkiye’nin, NATO saldırganlığına karşı, bütünsel bir politika izlemesi ihtiyacı kendini dayatıyor. Türkiye, Batı’nın kuşatmasına karşı Suriye yönetimi ile ilişkisini düzeltip, PKK’ya ve DEAŞ’a karşı temizlik harekâtı başlatarak yanıt verdiğinde etkili olacaktır. Bunun koşulları var. Çünkü yeni bir dünya kuruluyor!
ARJANTİN’İN DÜNYA DENGELERİNİ DEĞİŞTİRECEK HAMLESİ
Bu yazımızda, ABD’nin arka bahçesi saydığı Güney Amerika’daki çok önemli bir gelişmeye mercek tutuyoruz. ABD’den gazeteci dostumuz Benjamin Norton’un yönettiği “Multipolarista- Çok Kutupluluk” web sitesinde çok önemli bir haber analiz yayınlandı.
“Çin, Arjantin'i BRICS’in 2022 zirvelerine katılmaya davet etti. Arjantin'in Büyükelçisi, bunun ABD'nin hâkim olduğu finansal sisteme bir alternatif olan gruplaşmaya ‘resmi giriş’ yolunda bir adım olduğunu söyledi.” (2)
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRICS, gelişmekte olan ülkeler tarafından ABD egemenliğindeki finansal mimariye bir alternatif olarak kuruldu. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, bu yıl Pekin’de düzenlenecek olan BRICS zirvelerine katılması için Arjantin'e özel bir davetiye gönderdi ve Buenos Aires, Pekin'in teklifini kabul etti.
Arjantin'in Pekin Büyükelçisi Sabino Vaca Narvaja, davetin "son derece önemli" olduğunu ve BRICS'e "resmi giriş" yolunda bir adım teşkil ettiğini söyledi. Vaca Narvaja, Arjantin’in resmi haber ajansı Télam'a "Şimdiye kadar Arjantin'e resmi olarak davet edilen tek Latin Amerika ülkesi" dedi. Arjantin’in üyeliğiyle Güney Amerika’nın toplam yüzölçümün yüzde 63’ü BRICS’e dahil olacak.
BRICS, 20 Mayıs’ta (bugün) dışişleri bakanları toplantısı ve ve 24 Haziran'da devlet başkanları zirvesini sanal ortamda düzenliyor. Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernández zirveye katılacak. Arjantin'in BRICS’e katılması ilk kez gündemde değil. 2014'ün başlarında Hindistan, Arjantin'in ittifaka eklenmesi için çağrıda bulundu. O yıl zirvenin ev sahibi Rusya, Arjantin’i davet etti. Arjantin katılırsa adı BRICSA olacak.
ARJANTİN, IMF'YE ALTERNATİF ARIYOR
BRICS'in kalbinde, Dünya Bankası'na bir alternatif olan Yeni Kalkınma Bankası ve ABD'nin hâkim olduğu Uluslararası Para Fonu IMF'ye rakip olan “Koşullu Rezerv Düzenlemesi” yer alıyor.
Arjantin, IMF'den gelen 44,5 milyar dolarlık borç içinde sıkışıp kalmıştı. Bu ezici yükten kurtulmak için alternatifler arıyordu.
BRICS üyeleri, Arjantin'in Yeni Kalkınma Bankası'na katılmasını bu yıl başında kararlaştırmıştı. Şimdi son adım atılıyor. Arjantin BRICS’e dahil oluyor.
2022 Şubat ayında Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernández Çin ve Rusya'ya tarihi bir gezi yaptı Başkan Xi ile yaptığı görüşmede Fernández, ülkesinin BRICS'e katılmak istediğini resmen bildirdi.
Fernández, Moskova’da ise "Arjantin'in IMF’ye ve ABD'ye bu kadar bağımlı olmayı terk etmesi ve başka yerlere açılması gerektiğine eminim ve bana öyle geliyor ki Rusya'nın çok önemli bir yeri var." açıklamasını yaptı.
Pekin ziyareti sırasında Fernández, Arjantin'i, Kuşak ve Yol Girişimi'ne resmi olarak dahil eden bir anlaşma imzaladı.
Arjantin'in Alberto Fernández liderliğindeki merkezci hükümetinin dış politikası tıpkı Ak Parti hükümeti gibi çelişkilerle dolu. Arjantin, Çin ve Rusya ile ilişkilerini güçlendirmeye çalışırken, ABD'yi de üzmemeye özen gösteriyordu. Nitekim, Rusya'nın BM İnsan Hakları Konseyi'nden çıkarılması oylamasında ABD’yi takip etti. Ancak bu zikzaklar, Arjantin’in egemenliğini ve ulusal bütünlüğünü koruma mücadelesinde, tek çarenin Avrasya seçeneğini geliştirmek olduğunu gösterdi.
LULA'NIN İKTİDARA DÖNMESI BRICS'İ ŞAHLANDIRIR
Brezilya'da Jair Bolsonaro ve Hindistan'da Narendra Modi'nin iktidara gelmesiyle, BRICS’in etkisinde göreli bir gerileme olmuştu. Ancak BRICS'in kurucularından biri olan Brezilya'nın eski başkanı Lula da Silva, Ekim 2022 seçimlerini kazandığında BRICS’i güçlendirme sözü verdi. Anketler Lula’nın açık ara başkanlık seçimini kazanacağını gösteriyor.
Lula'nın eski dışişleri bakanı Celso Amorim, Lula'nın liderliğindeki Brezilya'nın Arjantin'in BRICS'e katılımını güçlü bir şekilde destekleyeceğini ve bölge için "çok önemli" olduğunu söyledi. Arjantin, Latin Amerika'da Brezilya ve Meksika'dan sonra üçüncü büyük ekonomiye sahip. Meksika da BRICS için potansiyel bir üye olarak kabul ediliyor. Ancak zaten Batı liderliğindeki Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü OECD’in bir parçası olduğu için Meksika’nın katılması ertelendi. Arjantin’in dahil olmasıyla, Meksika’nın da yeni adıyla BRICSA’ya yakın zamanda katılacağını tahmin etmek gerçekli olur.
YENİ KALKINMA BANKASI İLE BAŞLADI
Brezilya’nın Ekonomi Bakanı Paulo Guedes, Arjantin'i BRICS’in bankası olarak Yeni Kalkınma Bankası’na katılmaya davet etti. Arjantin resmi olarak başvurdu ve Nisan ayının ilk günlerinde kabul edildi. BRICS 2014 yılında Şanghay'da kurulmuştu. BRICS Yeni Kalkınma Bankası, Kovid salgınına karşı BRICS ekonomilerini güçlendirmek için 15 milyar ABD dolar, uzun vadeli kredi verdi. Çin, Arjantin’in ikinci büyük ticaret ortağı. 2021’de iki ülke arasındaki ticaret hacmi 20 milyar dolara ulaştı. Arjantin’in geliştirdiği kuraklığa dayanıklı soya fasulyesi, Çin ile Arjantin arasındaki derin işbirliğinin sıcak konularından biri.
Çin, Arjantin’in 4. nükleer santralini inşa ediyor. Sekiz yıllık ödemesiz dönemle kredi sağladı. Ödemeyi de elektrikle yapacak. Çin şirketleri Arjantin’de gaz boru hatları ve Santa Cruz Nehri'nin üzerinde iki büyük baraj inşa ediyor. Cerro Arauco rüzgâr enerjisi çiftliği ve Caucharí güneş enerjisi çiftliği Güney Amerika'nın en büyükleri. Ülkeyi doğudan batıya, güneyden kuzeye bağlayan iki büyük demiryolu hattının Çin finansmanı ve Çin teknolojisiyle inşası ise devam ediyor. (3) Arjantin, Çin’in ihtiyaç duyduğu tarım ürünleri ve kırmızı et ihtiyacının karşılanmasında kritik öneme sahip.
DÜNÜN YOKSULLARI BUGÜNÜN SÖZ SAHİPLERİ
2001 yılının sonunda, bir Goldman Sachs araştırması, Brezilya, Çin, Hindistan ve Rusya'nın 2050 yılına kadar dünyanın en önemli ekonomileri arasında yer alabileceğini söyleyerek büyük etki yarattı. Sadece iki yıl sonra, yeni bir çalışma, 40 yıl içinde dört ekonominin de G7 ülkelerinin toplam ekonomisinde büyük olacağını saptadı. O zamandan beri devam eden gelişmeler, 2001 tahminlerini doğruluyor.
BRICSA'nın toplam alanı 42.512.890 km2 ve toplam nüfusu yaklaşık 3,6 milyar kişi. Başka ifade ile dünya kara yüzeyinin yaklaşık yüzde 30'unu kapsıyor ve dünya nüfusunun yüzde 42’sini barındırıyor. 2021 verilerine göre, beş ülkenin gayri safi milli hasılasının toplamı 24 trilyon 142 milyar 39 milyon ABD doları oldu. Sözüm ona “en gelişmiş olan iki ekonomi”nin ABD ve Almanya’nın toplamından fazla.
2009'dan bu yana, BRICS devletlerinin hükümetleri her yıl resmi zirvelerde bir araya geliyor. Son olarak Hindistan, 9 Eylül 2021'de en son 13. BRICS zirvesine sanal olarak ev sahipliği yaptı. 14 Haziran 2022’de 14. Zirve Xi Jinping’in ev sahipliğinde Çin’de düzenlenecek.
ÇOK KUTUPLU DÜNYANIN ÖNCÜSÜ
İlk BRIC zirvesi 16 Haziran 2009'da Rusya'nın Yekaterinburg kentinde toplandı. Toplantının sonunda çok kutuplu bir dünya düzeninin kurulması ve küresel finansal sistemin reformu için çağrı yayınlandı. O zamandan beri grup, kalkınma bankaları, istatistik enstitüleri ve sağlık bakanlıkları arasında toplantılar gibi ulusal düzeyde birçok toplantının yanı sıra yıllık zirveler düzenleyerek siyasi işbirliğini artırmaya yönelik adımlar attı.
15-16 Nisan 2010 tarihleri arasında Brezilya’da düzenlenen ikinci zirvede grup, Dünya Bankası'nda oylama sisteminin demokratikleştirilmesini ve Uluslararası Para Fonu IMF’nin reformu için bir dizi öneride bulundu. Üyeler arasında projelerin finansmanını kolaylaştırılması için işbirliği kararı alındı. BRICS ülkelerinin her birinin kalkınma bankaları, aralarında kredi verilmesini teşvik etmek için yeni yolların yaratılmasında işbirliği yapma taahhüdünde bulundu.
14 Nisan 2011'de Çin'in Sanya kentinde düzenlenen üçüncü zirvede grup, G20'yi dünya ekonomisinin ana yönetim mekanizması haline getirme ve uluslararası finansal sistemin reformu konusundaki çalışmaları için birleşildi. BRICS, Libya'da başlatılan askeri operasyonları eleştiren, çıkmazları ve ihtilafları çözmek için diyalog hedefini savunan bir belge de yayınladı. 2011 yılında Güney Afrika'nın tam üye olarak kabul edilmesiyle grubun adı BRICS olarak değiştirildi.
BİLGİ TEKNOLOJİLERİNDE İŞBİRLİĞİ
2015 zirvesinden sonra, Rusya'nın önerisiyle ilgili iletişim bakanları, Ekim ayında Moskova'da bakanlıkları için ilk bir zirve yaptılar, ev sahibi bakan Nikolai Nikiforov, bilgi teknolojisi sektörleri arasında yakın işbirliği kurmayı ve ABD tekeline meydan okumak için ortak hareket etmeyi önerdi.
2012'den bu yana, BRICS ülkeleri arasında telekomünikasyonu iletimi sağlamak için “BRICS Kablosu” olarak bilinen bir fiber optik denizaltı iletişim kablo sistemi planlıyor. Böylece ABD Ulusal Güvenlik Ajansı'nın tüm elektronik iletişiminde casusluk yapmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Ağustos 2019'da BRICS ülkelerinin iletişim bakanları, Bilgi ve İletişim Teknolojileri sektöründe işbirliği yapmak için bir niyet mektubu imzaladılar.
BRICS’in işbirlikleri, sadece finans ve iletişim alanında değil, bilim ve teknoloji, çevre koruma, iklim krizini önlemeye yönelik çok yönlü ve çok kapsamlı işbirlikleri de geliştiriliyor.
TÜRKİYE, BRICSA’YA KATILMALI
Asya çağının öncülerinden Türkiye’nin, kurulan yeni dünyanın öncülerinden biri olması için koşullar son derece elverişli. Türkiye, 2014’ten itibaren girdiği bağımsızlık eğilimini geliştirmek için yeni dünyanın kurumlarında aktif olması zorunlu. Arjantin’in katılması ile BRICSA daha adil bir dünya oluşturma mücadelesinde kilit öneme sahip olacak. Türkiye’nin dünyada hak ettiği saygın konumu alması için BRICSA’yı katılmasının çok yararı olacaktır. Niçin BRICSAT olmasın!
1. Milliyet, 16 Nisan 1964
2. https://multipolarista.com/2022/05/08/argentina-brics-china-invitation/
