Asgaride muhataplar neden masada değil?

Asgari ücret, haftalardır süren tartışmaların ardından belirlendi.

Böylece ülke genelinde en düşük ücret 2023 yılı için 8 bin 506 TL oldu.

Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor.

Ancak bu komisyonda yer alan temsilcilerin asgari ücretli kesimlerle alakası pek yok.

Hükümet tarafından baktığımızda kamunun ücret ödemesi yapmadığı bir alanda belirleyici konumda olması tartışmalı. Hiçbir kamu işçisi veya memur asgari ücret ile çalıştırılmıyor.

Elbette kamunun düzenleyici vasfından ve birçok ödeme de asgari ücrete göre belirlendiğinden kamunun burada yer alması anlaşılır.

MAAŞLAR NE DURUMDA?

Asgari ücret masasında kamu dışındaki diğer iki kesim işçi ve işveren.

İşçileri Türkiye'nin en büyük konfederasyonu Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İş), işveren kesimi de Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor.

Bu iki örgütten işçi kesiminde yer alan TÜRK-İş asgari ücretli kesimleri tek başına temsil edemez. Çünkü sendikalı olan ve toplu iş sözleşmesi kapsamında olan işçiler asgari ücretin çok üzerinde maaş alıyorlar. Bu oran çeşitlilik göstermekle birlikte metal iş kolunda orta düzeyde bir işçinin maaşı ortalama 15-18 bin lira arasında, gıda iş kolunda da 8-12 bin lira arasında değişiyor. Üstelik bunlar asgari ücret 5 bin 500 lira iken belirlenen maaşlar. Güncellemeler ile TİS kapsamındaki işçilerden 17-20 bin liranın altında ücret alan kalmayacak. Elbette işe yeni giren işçiler buna dahil değil.

TİSK'TE BÜYÜK SERMAYE VAR

Diğer yandan TİSK de işveren kesimini tek başına temsil edemez. Çünkü TİSK'te örgütlü işyerlerinin çoğu MESS metal iş kolundalar. Bunlar da Türkiye'nin dev şirketleri. Koç Grubu ağırlıkta. Zaten TİSK'in Başkanı da Koç'un Turizm, Gıda ve Perakende Grubu Başkanı Özgür Burak Akkol. TİSK'i oluşturan işveren kesimi işe yeni başlayan işçiler dışında asgari ücret ödemiyor. Bu işletmelerdeki işçilerin büyük kısmı örgütlü, sigortalı ve çok çeşitli sosyal hakları var.

TİSKO MASADA OLMALI

O halde asgari ücret masasında asgari ücretli işçileri ve asgari ücretli işçi istihdam eden kesimleri kim temsil etmeli? Öncelikle kamudan iki, TİSK ve TÜRK-İş'ten üçer sandalye azaltılıp masaya 8 yeni temsilci eklenmeli. Bunlar işveren kesimi için, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), Tüm İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSKO) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) olabilir. İşçi kesimi için ise tüketiciler konfederasyonlarından bir temsilci yer almalı. Bunun yanında zincir market ve mağazalarda tezgahtar olarak çalışan işçiler ise kamunun da desteği ile bir platform veya dernek altında örgütlenerek asgari ücret komisyonuna birer temsilci göndermeliler. Bir de mevsimlik tarım işçileri örgütlenerek onlar adına bir temsilci yer almalı. Çünkü asgari ücret dendiğinde kayıt dışı çalışanlar da bu kapsamda yer alıyorlar. Böylece çok daha kapsamlı bir asgari ücret tespit komisyonu oluşturulabilir.