Aslında kutlanan ne?

Dünya ülkeleri erişebilirlik konusunda Türkiye’den daha ileri düzeyde olduklarından10-16 Mayıs Engelliler Haftasını çok farklı kutlamaktalar. 7-14 Ocak Görme Engelliler Haftası, 3 Mart Dünya İşitme Engelliler Günü, 21 Mart Down Sendromlular Günü, 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü, 19 Eylül Gaziler Günü, 19-25 Eylül İşitme Engelliler Haftası, 2-8 Kasım Lösemili Çocuklar Haftası, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü.

Engelliler Haftasını geçtiğimiz günlerde ilgili Resmî Kurumlarımız, bazı vakıf ve dernekler farklı etkinlikler yaparak kutladılar. Yapılan bu etkinliklerde çekilen fotoğraflara baktığınızda biz engellilerin bütün sorunlarının bittiği, hayatımızın dört dörtlük ve sorunsuz olduğu şahane yaşadığımızı algılarsınız. Birlikte çektirilen samimi pozlarla biz engelli bireylere çok önem veriyor muş gibi yapmak artık rutin işlerinden biri oldu. Bu özel tarihlerde gelenek haline gelmiş olan sözlere yer vermek bile istemiyorum. Sizler o sözleri bu günlerde çok sık duyuyorsunuz.

Gelelim ülkemizdeki gerçeklere. Engelliler yaşamlarından memnun mu? Geçinebiliyor mu? Evlerinden dışarıya çıkabiliyor mu? Sokaklarda ve Caddelerde rahatlıkla dolaşıp, istedikleri yere erişebiliyor mu? Son teknoloji işitme cihazları alınabiliyor mu? Protez ve ortezleri alma imkanları var mı? Her yıl ÖTV muafiyetli araçlar neden 6 ay sonrasında alınamaz oluyor? Engelli bireylerin bunca ihtiyaçları neden görmezden geliniyor? Bu sorunların cevaplarını engelli birey ve aileler gayet iyi bilmektedir. Bununla birlikte bazıları tarafından bilinmez ve görünmez oluyor.

Erişilebilirlik alanında uzman olan Adem Kuyumcu ile engelli günleri hakkında konuştuk.

• Engelliler günü kutlanır mı?
• Sevgi her engeli aşar mı?
• Hepimiz engelli adayı mıyız?

ENGELLİ HAKLARI FARKINDALIK HAFTASI

Türkiye'de engelli bireyler ve ailelerinin çok önemli sorunları bulunmakta.

• Sağlık hizmetlerine yeterli erişim,
• ⁠Engelli raporlarındaki sorunlar,
• ⁠Eğitim hayatındaki erişilebilirlik ve bireye uygun eğitim modelinin oluşturulamaması,
• ⁠iş hayatına katılımda var olan engeller,
• ⁠Kentlerin, yaya yollarının, ulaşım araçlarının, spor, kültür, sanat, sosyal alanların, turizm olanaklarının engellerle dolu olması gibi çok önemli çözülmesi gereken sorunları vardır.

Hak temelli savunuculuk günlerinde kutlamadan bahsetmek, kutlama mesajı yayınlamak konuyu ciddiye almamak engellilerin yaşam hakkına saygı göstermemektir.Engelli hakları farkındalık günlerinde gerçek sorunlar konuşulup tartışılmalı ve gerçek çözümlerin sağlanması yönünde çalışmalar yapılmalıdır.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile TÜİK 2022 yılı 15 ve üzeri yaşında engellilik ve yaşlılıkla ilgili göstergeler tablosunda;

• Görme sorunu olan bireyler : yüzde 5.1
• ⁠İşitme sorunu olan bireyler : yüzde 3.4
• ⁠Yürüyemeyenler ve merdiven inip çıkamayanlar: yüzde 11.5
• ⁠Zihinsel farklılığı olan bireyler: yüzde 4.5

TOPLAM: yüzde 24.5

Engellilerle ilgili farkındalık günlerinde herkes kendine engel kaldıran mıyım engel yaratan mıyım sorularını sormalı ve yapıp yapmadıklarıyla yüzleşmelidir. Belediyeler yaya yollarını, toplu ulaşım araçlarını, kültür-sanat, spor ve park alanlarını erişilebilir hale getirip getirmediklerini sorgulamalıdır. Belediyelerin öncelikli görevi kenti herkes için erişilebilir hale getirmektir.

Tekerlekli sandalye gibi yardımlar yapıp bunları reklam etmek öte yanda tekerlekli sandalyeyi kullanacak yaya yolunu yapmamak, diğer alanları erişilebilir hale getirmemek konuyu ciddiye almamak, engellileri reklam aracı olarak kullanmaktır.

Engelliler ve ailelerinden oluşan toplumun tamamını yardıma muhtaç, zavallı görmek toplumsal hayata katılımlarının önündeki en büyük engeldir.Bu yanlış anlayış engelli bireyleri ihtiyaç duyduğu ürün ve hizmetlerin sağlanmasına da engel olmaktadır.

Engelli bireylerin eşit ve adil yaşamı için;
• Erişilebilir konutlar üretilmeli,
• ⁠Seyahat, konaklama, yiyecek-içecek, kültür, sanat ve sportif faaliyetlere katılma
hakkına saygı gösterilerek erişilebilir ve ulaşılabilir olarak her alanın hazırlanması gerekmektedir.Engelli bireylerin büyük bölümünün tüketici olduğu unutulmamalıdır.

• Hepimiz engelli adayı mıyız?
Engellilik zor ve zorunlu bir yaşam biçimidir. Kimse hayatını engelli olarak sürdürmek istemez. Engellilik tercih değildir, aday olunmaz. Hepimiz engelli adayıyız gibi ifadeler kullanmak anlamsızdır. Bunu zaten biliyoruz. Hepimiz öleceğimizi bildiğimiz halde nasıl bunu söylemiyorsak, hepimiz engelli adayıyız ifadesini söylemek gereksizdir. Ayrıca bu ifade engellilikten korktuğumuz için engellilere yönelik yapıyoruz anlamına gelir. Bu da engelliliği korku unsuru olarak kullanmaktır, yanlıştır.

• Sevgi her engeli aşar mı?
Sevgi duymak engellilerin hiçbir engelini aşmıyor.

Engelleri; erişilebilir, ulaşılabilir mimari ve fiziki çevrede yaşam hakkına ulaşmak,Kamu binalarının, okulların, iş yerlerinin, spor, sanat ve kültürel alanların bağımsız olarak erişebilir olması engelleri aşar. Engellilikle ilgili hiçbir anlam ifade etmeyen içi boş paylaşımlar konuyu ciddiye almamaktır.

• Kırıcı olmayayım derken ayrımcı dil kullanmayınız.

İhtiyaçları doğru tespit ederek doğru çözümler üretmek için ifadelerimizde:
-Engelli bireyler
-Ortopedik engelli birey
-Görme engelli birey
-İşitme engelli birey
-Zihinsel engelli birey

Şeklinde kullanmalıyız. Engellilerle karşılaştığınızda 'geçmiş olsun' demeyin.
-Engellilik bir hastalık değildir, geçmez!
-Engellilik bir yaşam biçimidir. Engellilere ve ailelerine 'vah vah, çok yazık, bu da sizin sınavınız' gibi içinde acıma içeren ifadeler kullanmayın. Engellilerle iletişim de kırıcı olmayayım derken ayrımcılığa sebep olan doğru sanılan yanlışlardır.