Atatürk'ün 'Filistin'e el sürülemez' diye sözü var mı?

İsrail’in Filistinlilere vahşice saldırısı sonrası Filistinlileri desteklemek için Atatürk’ün “Filistin’e El Sürülemez” sözü yeniden gündeme getirildi. Bazı yazarlar gazetelerde yazdılar. Mazlum Filistin halkının yanındayız. Atatürk Suriye ve Arapların kendi kaderlerini tayin hakkını, ayrı devlet kurmalarını savunuyordu. Atatürk Kurtuluş Savaşı’mızda Suriye ve Arap toplumlarıyla emperyalizme karşı ortak veya ayrı ayrı mücadeleyi savunmuş; hatta konfederasyon halinde birleşebileceğimizden bahsetmiştir.

Atatürk 29 Şubat 1920’de Talat Paşa’ya mektubunda “Araplara karşı başından beri ifade ettiğimiz siyasi formül şudur: Her millet kendi dahilinde bağımsızlığını kurtardıktan sonra ‘konfederasyon’ halinde birleşmek. Bu esas Araplarca memnuniyetle kabul edilmiştir.”[*] diye yazar.

Görüldüğü gibi Atatürk, Suriye gibi mazlum milletlerle dayanışmaya önem vermiştir. Çünkü emperyalizme karı mücadele ortaklığı ülkemizin de bağımsızlığını, özgür yaşamasını sağlayacaktı. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Sadabat Paktı’nı hayata geçirecekti.

Atatürk, mazlum milletlerle dayanışmaya önem veriyor ama Atatürk’ün “Filistin’e el sürülemez” diye sözü var mı?

ÜÇ İDDİA VAR

Atatürk’e atfedilen bu sözle ilgili üç iddia var:

1. Sözün Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde yayımlandığı

2. Atatürk’ün bu sözü Meclis’te ve 1937’nin Haziran ayında söylediği

3. Atatürk’ün bu sözü Meclis’te 27 Temmuz 1937’de söylediği

1. iddia Dahiliye Vekili [İçişleri Bakanı] Şükrü Kaya’nın yazısında belirttiği Hâkimiyet-i Milliye gazetesindeki haberle ilgilidir. “TC Dahiliye Vekâleti, Matbuat Umum Müdürlüğü” antetli bir evrak ile Başvekâlet Yüksek Makamı’na (Başbakanlık’a) sevk edilen belgede Bombay Chronicle gazetesinin haberinden bahsediliyor. Şükrü Kaya’nın yazdığı metin şöyle:

Başvekâlet Yüksek Makamına!

Bombay Chronicle gazetesinin 27/VII/937 tarihli nüshasında, ‘Filistin’e El Sürülemez, Kemal Paşa Avrupa’ya İhtar Ediyor’ başlığı altında bir yazı intişâr etmiştir [yayımlanmıştır]. Bu yazının Türkçe örneği ilişik olarak sunulmuştur.

Bu vesile ile saygılarımı tekrarlarım.

Dahiliye Vekili

İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın “Türkçe örneği ilişik olarak sunulmuştur” diyerek Bombay Chronicle gazetesinde yayımlandığından bahsettiği yazıda da şunlar yazılıdır:

Filistin’e El Sürülemez

Kemal Paşa Avrupaya İhtar Ediyor [uyarıyor]

Türkler Mukaddes Topraklarda, Yabancı Hâkimiyetine Tahammül Etmeyeceklerdir.

Türkçe ‘Hâkimiyet-i Milliye’ gazetesi, Kemal Atatürk’ün Millet Meclisi’nde irâd etmiş olduğu [söylediği] nutuktan bahsediyor; aşağıdaki satırlar, bu nutkun Filistin’e taâlluk eden [değinen] kısmından alınmıştır.

‘Arapların, Avrupa siyâsetine nüfuz edemeyip, bu sözde ‘istiklâl’ kelimesine inandıkları ve bu uğurda Arap memleketlerini Avrupa Emperyalizmine esir kıldıkları, çok şayân-ı teessüftür.

Kemal Atatürk’ün, Filistin’in, Arabistan’da vuku bulacak harekâtın merkezini teşkil ettiği takdirde, bura Araplarına yapılacak herhangi bir fenalığa, Türklerin de tahammül edemiyeceğini söylemektedir.

‘Arapların arasında mevcut olan karışıklığı ve hoşnutsuzluğu, kimse bizim kadar bilemez. Biz, vâkıa birkaç sene Araplar’dan uzak kaldık. Fakat şimdi kendimize kâfi derecede güvenip ve kudretimizi bildiğimiz için, İslâmiyet’in mukaddes yerlerinin, musevilerin ve hıristiyanların nüfuzu altına girmesine mâni olacağız. Binaenaleyh şunu söylemek istiyoruz ki buraların Avrupa Emperyalizmi’nin oyun sahası olmasına müsaade etmiyeceğiz. Biz şimdiye kadar dinsiz ve İslâmiyete lâkayt olmakla ittiham edildik [suçlandık]; fakat bu ittihamlara rağmen, Peygamber’in son arzusu, yâni mukaddes toprakların, daima İslâmiyet hâkimiyetinde kalmasını temin için, hemen bugün kanımızı dökmeye hazırız. Cedlerimizin Selâhaddin’in idaresi altında, uğrunda Hıristiyanlarla mücâdele ettikleri toprakların, yabancı hâkimiyeti ve nüfuzu altında bulunmasına müsaade etmiyeceğimizi beyân edecek kadar, bugün, Allah’ın inâyetiyle kuvvetliyiz. Avrupa, bu mukaddes yerlere temellük etmek için, yapacağı ilk adımda; bütün İslâm âleminin ayaklanıp, icraata geçeceğine şüphemiz yoktur.

Belgeler gerçek. Devlet Arşivleri’nde kayıtlı. Devlet Arşivleri’nin internet sitesine girip görebilirsiniz ama belgenin içeriği gerçek değil. Yani Atatürk’ün böyle ifadeleri yok.

Kanıtlarla gösterelim.

HÂKİMİYET-İ MİLLİYE GAZETESİ YAYIMLANMIYOR

Görüldüğü gibi İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın ekte sunduğu haberde Bombay Chronicle gazetesi, Atatürk’e atfettiği sözü, Hâkimiyet-i Milliye gazetesine dayandırıyor. Hâkimiyet-i Milliye o tarihte yayımda değildir. Hâkimiyet-i Milliye, 28 Kasım 1934’ten itibaren “Ulus” adını almıştır.

ATATÜRK MECLİS'TE "FİLİSTİN'E EL SÜRÜLMEZ DEMEDİ

İkinci iddia Atatürk’ün bu sözü Meclis’te ve 1937’nin Haziran ayında söylediğine yöneliktir. 1937 yılı Haziran ayındaki TBMM tutanaklarına ulaşmak için tıklayın.

Meclis 2, 4, 7, 9, 11, 12, 14 Haziran tarihlerinde genel görüşme yapmıştır. Ancak bu tarihlerde Meclis’te ne Atatürk konuşmuştur, ne de Filistin görüşülmüştür.

1937'NİN TEMMUZ AYINDA TBMM TATİLDE

Atatürk’ün 27 Temmuz 1937 yılında TBMM’de bu sözleri sarfettiğiyle ilgili 3. İddia, aşağıdaki yazıya dayandırılmaktadır.

Atatürk’ün fotoğrafının altında “Atatürk’ün 27 Temmuz 1937 yılında TBMM’de yaptığı konuşma” diye yazıyor. Oysaki Temmuz ayında TBMM tatildedir. Yukarıdaki Meclis birleşimlerini sunduğum görselde belirtildiği gibi Meclis’in 76. birleşimi 14 Haziran 1937’de, 77. birleşimi 18 Eylül 1937’dedir. Yani Temmuz ayında Meclis tatildedir. Meclis olağanüstü bir toplantıya da çağrılmamıştır.

Temmuz’dan önceki ve sonraki aylardaki tutanaklarda da Atatürk’ün böyle bir sözüne rastlamadım.

ATATÜRK'ÜN BÖYLE BİR SÖZÜ YOK

Anlaşılıyor ki İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, yurtdışında Türkiye üzerine neler yazıldığını takip ederek devleti yönetenleri bilgilendirmeye çalışıyordu. O dönemlerde zaman zaman yurtdışındaki yayınlardaki haber devlet yetkililerine yansıtılmıştır. Atatürk’ün Filistin’le ilgili böyle bir demeci olsa hükümet yetkilileriyle Filistin konusunu görüşürdü. Türkiye içinde söylenmiş olsa herkes gibi devlet yetkilileri de öğrenirdi. Yetkilerin özel olarak böyle bir yazışmayla haberdar edilmelerine gerek yoktu. Bu söz TBMM veya Türkiye içindeki başka ortamda (gazete, yurtiçi gezisinde, vb) söylenmediği için ilginç bulunmuştur. Haber yabancı kaynaktan olduğu için Türkiye’nin dışarıdan nasıl görüldüğü devlet yetkililerine bildirilmek istenmiştir.

Devlet Arşivleri’nde haber var. Belge gerçek. Devlet Arşivleri’nin internet sitesinde Bombay Chronicle gazetesiyle ilgili sadece 2 belge vardır. Bunlarda da Atatürk’ün iddia edilen sözü yoktur.

Sonuç olarak resmi arşiv ve yayınlarda, gazetelerde, “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri” adlı eserde, Atatürk’ün yazı ve sözlerinin yayımlandığı 30 ciltlik “Atatürk’ün Bütün Eserleri” adı eserde, Atatürk’le ilgili yayımlanan diğer eserlerde Atatürk’ün “Filistin’e el sürülemez” sözü yoktur.

[*] Atatürk’ün Bütün Eserleri, c. 6, 2. Basım, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2003, s. 334-335.