Atlantik stres altında

Atlantik stres altında. Siyasi gündem, ekonomik gündemin hayli önüne geçti. Batı Asya’da gelişmeler her dakika farklı bir gündem oluşturma potansiyeline sahip.

Bu yazı yazılmadan, son olarak Elon Musk tarafından atılan bir “x” çok ilginç mesaj taşıyordu.

1 Ekim 2024 günü bazı devletlerin mali yılının ilk günüdür. Buna ABD de dahildir. Yani mali yılları eylül ayında sonlanır. Çok önemli bir tarih değildir. Elon Musk, 1 Ekim günü ABD’nin tarihte bir günde en yüksek miktarda kamu borcu alındığı konusunda attığı “x” paylaşımında, “ABD iflasa doğru gidiyor” mesajı veriyor.

Bunu başkası atsa çok anlamlı olmaz. Ancak bunu Trump’ın seçimlerdeki en önemli destekçilerinden, ABD’deki en önemli zenginlerden biri atınca iş farklı oluyor.

TEORİ dergisinin bu ayki dosya konusu ABD, dolar ve Atlantik sisteminin ekonomik yazgısının ne olduğu. Ben de dahil olmak üzere, Türkiye’nin ekonomi kalemleri dilimiz döndüğünce ABD’nin sistemsel sorunları nedeniyle adım adım sona yaklaştığını anlatmaya çalıştık. Benim ABD ve Atlantik ekonomik sistemi üzerindeki özet görüşüm şöyle:

Bugün dünyada geçerli olan para sistemi “itibari para” sistemidir. Yani, paralar eskisi gibi altın ve gümüşten yapılmıyor. Aynı zamanda, altın ya da daha farklı bir değere bağlı da değiller.

Bugün paranın değeri, onu basan ülkenin itibarı kadar değerlidir. “İtibar”, burada bizim günlük hayatımızda anladığımız itibar değildir.

ABD KISKAÇ İÇİNDE

İtibarı yüksek para; ekonomisi güçlü, istikrarlı ve ekonomisi dünya ticaretinde anlamlı pay alan ülkedir. Bunlardan daha önemlisi de askeri olarak bu üstünlüğünü tüm dünyaya kabul ettirebilecek ülkenin parası demektir.

Kritik mesele buradadır. ABD borçla yıkılmaz. Sonuçta kendi istediği kadar para basma hakkına sahip.

Ama eğer o para miktarı kontrol edilemez hale gelirse işte o zaman itibar sarsılır. Çünkü sonuçta kimse tasarruflarını, her tarafta istenildiği zaman, istenildiği kadar bol bulunan bir değere yatırmak istemez. Hepimiz biliriz ki ortalıkta bolca bulunan herhangi bir şeyin değeri yüksek olmaz.

Şimdi ABD bu kıskacın içindedir.

Bu kıskaca, bir de askeri başarısızlık eklenirse bunun sonu bitiş olur. İşte bugün Atlantik sistemi ve ABD’nin yaşadığı tam da budur. Gazze şeridinde HAMAS’ı bitiremediler. Üstüne şimdi Lübnan’da Hizbullah ile çatışmaya başladılar. Ucuz başarı için yüksek istihbarat ile üst düzey liderleri öldürdüler. Kara savaşı başladı. İlk günler pek parlak gitmiyor.

1 Ekim günü ise İran’ın İsrail’e karşı hipersonik füze saldırısı, İsrail ve ABD’nin gidişatının üstüne tüy dikti. İran, füze saldırısında beklenmedik büyük başarı kazandı.

İşte Elon Musk’un attığı “ABD iflasa doğru gidiyor” mesajı için son bir cümle olarak şunu yazabilirim:

Borç Amerika’yı batırmaz. Ama piyasalara borçlanma aracılığı ile sürülen bol para ve askeri başarısızlık, bugün dünyada geçerli olan

“İTİBARİ PARA” sistemi kurallarını er ya da geç çalıştırır.

Atlantik’te büyük stres var.