Atlantik ve Avrasya El Bab'ta karşı karşıya

Türk Silahlı Kuvvetleri, Suriye'nin kuzeyine yönelik düzenlediği 'Fırat Kalkanı' harekatı ile bölgede 6 yıldır kesintisiz devam eden savaşın seyrini değiştirecek kritik bir hamle yaptı. Terör koridoru planı darbe yiyen ABD'nin kontrolündeki PYD/YPG, ağustos sonunda yeni hedefini El Bab olarak açıkladı. Devamında Türkiye'den ikinci bir hamle geldi; TSK zırhlıları nihayet 3 Eylül'de Kilis'in Elbeyli ilçesinden Çobanbey'e girdi; sınır hattında kontrol sağlandı. Savaşın seyrini değiştirecek stratejik noktanın adı El Bab, Suriye'nin sanayi ve ticaret başkenti Halep'e açılan kapı. Peki El Bab bölge güçleri için neyi ifade ediyor? Kent neden bu kadar önemli? İşte yanıtı...

TÜRKİYE İÇİN EL BAB

Al-Bab, 2012 yılına kadar, Suriye'nin genelinde devam eden iç savaşın görece dışındaydı. Fakat, 20 Nisan 2012'de kentte gerçekleştirilen bir protesto gösterilerinin ardından yaşanan çatışmalar, muhaliflerin kentte siyasal taban kazanmasını kolaylaştırdı. Aynı yıl Mayıs ayı ortalarından, Temmuz ortalarına kadar muhalifler kentte 15 ayrı terörist formasyon oluşturmayı başardı. Devlet dairelerine saldırıp kontrolü ele geçiren terörist gruplar, 18 Temmuz 2012'de kent sınırları içerisindeki son rejim karargahını da ele geçirdi. Böylelikle al-Bab, Kasım 2013'te IŞİD tarafından kuşatılana dek muhaliflerin kontrolüne geçti.

2013 yılından beri IŞİD'in kontrolünde olan ve nüfus yapısını ağırlıklı olarak Sünni Arapların oluşturduğu El Bab Türkiye için kritik stratejik öneme haiz bir kent konumunda. Bu bağlamda, Suriye'nin sanayi ve ticaret başkenti olan Halep'e açılan kapı olmasının yanı sıra, Münbiç'le birlikte, Afrin ve Cezire'deki sözde PKK/PYD kantonlarının da bağlantı noktasında.

Bu durum da, Azez ve Cerablus hattında kontrolü ele alarak terör koridoru projesine büyük bir darbe vuran TSK'nın karşısına El Bab'ı ikinci bir zorunlu hedef olarak çıkarıyor. El Bab'ın ele geçirilmesi, hem terör koridorunun engellenmesi, hem de Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinde 'güvenli bölge' oluşturması açısından büyük önem taşıyor.

ABD/PYD İÇİN EL BAB

TSK'nın, Fırat'ın doğusunda kalması gerektiğini bir ön koşul olarak dayattığı PYD, ABD ordusunun da desteğiyle 12 Ağustos'ta Münbiç'i ele geçirdi. PYD Ağustos ayı sonlarında sıradaki hedefinin El Bab olduğunu açıkladı ve bölgeye yönelik harekat kapsamında El Bab askeri konseyinin kuruluşunu ilan etti. PYD'nin El Bab'a olan ilgisinin odağında, Münbiç'ten itibaren koridoru batıya doğru genişletme fikri yatıyor. Eski CIA ajanı Henri Barkey'e göre PYD'nin bir başka büyük hedefi iç savaş sonrası kurulan masada, güçlü kozlarla ABD'nin desteğini kazanmak. Bu bağlamda PYD aynı zamanda müzakerelerde güçlü bir ele sahip olmak için daha fazla alan kazanmak gerektiğine inanıyor. Barkey'e göre PYD El Bab'ın müdafasında başarılı olduğu takdirde, Halep'e doğru ilerleyişini sürdürecek. Bu da zaten Kürt koridorunun fiziki olarak tesis edilmesi anlamına geliyor. PYD, kentin 25 km. uzağında saldırı hazırlıkları yapıyor.

IŞİD İÇİN EL BAB

El Bab'ın 2013 Kasım ayı ortalarında kentte kontrolü alan IŞİD nezdindeki önemini kavramak için tarihsel sürece göz atmak gerekiyor. ABD Dış İlişkiler Konseyi (CFR) kıdemli üyesi Daniel Pipes'ın kurucusu olduğu Middle East Forum'da çalışmalar yürüten araştırmacı Aymenn al-Tamimi, 18 Temmuz 2013 tarihli makalesinde, IŞİD'in bölgede ve al-Bab özelinde kurduğu hakimiyeti şu şekilde yorumluyor: "5 Temmuz'da IŞİD'in yayın organı Saḍa ash-Sham al-Islami, IŞİD'in El Bab'ta düzenlediği bir İslami davet toplantısının fotoğraflarını yayınladı. Cerablus'taki agresif yaklaşımına karşın örgütün El Bab'taki nüfusa yönelik daha ılımlı bir politika izliyor." Tamimi'ye göre kentteki hakim Sünni Arap nüfus, IŞİD'in taban bulmasını ve bugüne dek tutunabilmesini kolaylaştıran önemli stratejik parametrelerden biri.

El Bap, Halep'in en büyük ilçesi ve aynı zamanda sanayi merkezi olması sebebiyle IŞİD için son derece önemli bir mevzi fakat kenti asıl önemli kılan, Rakka'dan sonra örgütün ikinci büyük merkezi olması. IŞİD'in bu bölgeye büyük bir yığınak yaptığı biliniyor. Fakat bütün bunların ötesinde, kenti ve bölgeyi önemli kılan bir başka husus ise dinsel referansı. Örgüt, Melheme-i Kübra adını verdiği büyük savaşın bir başka deyişle kıyamet savaşının, Kilis sınır bölgesine 20 kilometre mesafedeki Halep’in Dabık kasabasında gerçekleşeceğine inanıyor. Dabık, El Bab'ın 35 km. kuzeydoğusunda yer alıyor. IŞİD, bütün militanlarına nihai savaşa katılmak için bu bölgeye gelmeleri çağrısını yapıyor.

RUSYA – SURİYE İÇİN EL BAB

Suriye ordusu uzun bir süredir şehir merkezi muhalifler tarafından kontrol edilen Halep kentini kuşatma altında tutuyor. Rus jetleri de kuşatmaya hava saldırılarıyla destek veriyor. Muhaliflerin yakın zamanda kentin kuzey batısında 2.5 kilometrelik bir koridor açarak kuşatmayı kırdıkları söylense de, dün Suriye'de ordusunun, Halep'in güneyindeki askeri kışlaları ele geçirerek, kentin doğusundaki muhalifleri yeniden kuşatma altına aldığı bildirildi. Ayrıca, Muhaliflerin oluşturduğu İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Suriye ordusunun kentin güneyindeki bir topçu birliği ile askeri kışlanın denetimini sağlayarak muhaliflerin ikmal yolunu kestiğini duyurdu. Suriye için Halep'in kuzeye açılan kapısı niteliğinde olan El Bab'ın müdafaası, hem Halep'teki terörist unsurları besleyen ikmal kanallarını kapatmak, hem de kuzeydeki ordu güçlerine takviye yapmak açısından büyük önem taşıyor.