Avrasya yaban domuzu

Avrasya yaban domuzu (Sus scrofa) tüm kara memelileri arasında en yaygın coğrafi dağılım gösterenlerden biridir. Birbirinden bağımsız olarak Güneydoğu Asya, Uzak Doğu ve Anadolu dahil olmak üzere pek çok yerde evcilleştirilmiştir. Yabanıl olarak eski çağlarda ilkel avcıların başlıca kaynaklarından biri olmuştur. Yeterince kaldığı yerlerde zevk için yapılan avların en önemli hedefidir.

Aşırı avlanma ve arazi kullanımındaki değişimler yaşam alanlarının parçalanmasına yol açtığından, İngiliz adaları, İskandinavya ve Kuzey Afrika'nın bazı kısımlarında 17. yüzyılda nesli tükenmiştir. İsveç'e yeniden getirilen domuzlardan kaçanlar İngiliz adalarında yeni sürüler oluşturmuştur. Bölgesel olarak Mısır, Libya, Norveç ve İrlanda'da bulunmamaktadır. Bitkisel ürünlere verdiği zararlardan dolayı çoğu ülkede hayvansal zararlı olarak nitelenmiş olan yaban domuzları yabanıl hayatı koruma alanları dışında korumasız kalmışlar ve bir av hayvanı sayılmışlardır.

POPÜLASYON (NÜFUS)

Sus scrofa tüm domuzlar arasında en fazla yayılma gösterenidir. Antarktika dışındaki bütün kıtalarda bulunmaktadır. Doğu ve Güneydoğu Asya gibi yoğun avlanan yerlerde domuz nüfusu baskılansa da yayılma alanının pek çok kısmında bol miktarda bulunan bir türdür. Avrupa'daki Avrasya yaban domuzu popülasyonları 20. yüzyılın son döneminde belirgin olarak artmıştır. Son zamanlarda artış hızı azalsa da çoğu alanda artış sürmektedir. Doğu Avrupa popülasyonları Afrika domuz hummasına yakalanmıştır.

YAŞAM ALANI VE ÇEVRE

Yarı çöl alanlardan tropik yağmur ormanlarına kadar, ılıman ormanlardan, çayır alanlarına, kamışlıklara, tarımsal alanlardan, meralara kadar pek çok alana yayılabilir. Avrupa'da geniş yapraklı ormanları, özellikle her dem yeşil meşelikleri tercih eder. Bozkır, Akdeniz makilikleri ve tarımsal alanlar gibi su ve yakında ağaç örtüsü bulunan açık alanlarda da yaşayabilir. Avrupa'da Pirene dağlarında 2400 metre yüksekliğe kadar bulunabilmektedir. Asya'da daha yüksek rakımlarda da görülür.

BESLENME ŞEKLİ

Bu tür ne bulursa yiyen hepçil (omnivorous) hayvandır. Yediklerinin yüzde 90'ı meyve, tohum, kök, yumru gibi bitkisel maddelerden oluşur. Hindistan'daki vittaus alt türünün yediklerinin yarısının incir olduğu saptanmıştır. Malezya'daki domuzların mide içeriklerinde şekerkamışı, tapyoka ve pirincin en yaygın besinler olduğu ve bir ürün bol miktarda olsa bile genellikle birden fazla besin yedikleri görülmüştür.

Bu domuzlar tarafından yaygın olarak tüketilen diğer besinler; toprak, yer solucanı, kökler ve diğer bitkisel maddelerdir. Longoz alanlarında yumuşakçaları, yengeçleri, diğer eklembacaklıları ve hatta balıkları yedikleri görülmüştür. Geyik yavrusu, bağlanmış olan keçi, evcil manda yavrusu gibi büyük omurgalıları da yiyen tekil hayvanlar rapor edilmiştir. Kaplumbağa yuvalarına da dadananlar olmuştur.

Yaban domuzları normal olarak sabahın erken ve akşamın geç saatlerinde en aktiftir. Bozulmuş alanlarda gececi olurlar ve etkinlikleri gün batımından az önce başlar ve gece boyunca devam eder. Beslenme alanlarına gidiş ve otlama 4 ila 8 saat sürer. Beslenme toplumsal bir etkinliktir. Tek başına yaşayan erkek domuzlar bile beslenme gruplarına katılır. Böylelikle kur yapma ve diğer dövüşçü davranışları gösterme fırsatı bulur. Güney Fransa'da bir gecede 20 ila 150 hektarlık bir alanda, 2 ila 15 kilometre yol aldıkları saptanmıştır.

Yetişkin dişilerin 500-1000, yetişkin erkeklerin 1000- 2000 hektarlık alanı yurt edindikleri tahmin edilmektedir. Yeniyetmeler 500- 5000 hektar, 6 ila 12 aylık olanlar ise 10 bin hektar alanı kullanmaktadır. Bunlar doğdukları gruptan kovuldukları ve bir süre başıboş dolaştıkları için daha geniş alana yayılmaktadırlar. Avrupa'da Sus scropa yoğunluğu kilometrekareye 5 bireyi nadiren geçer.

SÜRÜLER

Yaban domuzları, sayıları yere ve mevsime göre değişen ancak 6- 20 bireyden oluşan sürüler halinde yaşayan toplumcul hayvanlardır. Yüzden fazla birey olan sürüler de görülmüştür. Temel toplumsal birim bir veya daha fazla dişi ve onların yavrularından oluşur. Çevresindeki hayvanlar bir önceki kuşaktan yeniyetmeler ve çiftleşme döneminde sürüye katılan erkeklerden oluşur. Yetişkin erkekler yılın başka dönemlerinde 1- 2 dişi grubu ile de nispeten sıkı bir yakınlık kurarlar. Yeniyetme erkekler ve karışık yeniyetme cinsiyet grupları daha uzun dönemli birliktelikler kurar. Yeni doğum yapmış dişi dışlanır, ona doğum yapmamış dişiler katılır, yetişkin erkekler gelince yeni yetmelerle birlikte ayrılırlar. (Devam edecek.)