Ayarsızlık ve ilaçlama hataları

Tarım ilaçlarından beklenen sonuçların alınması için önerilen dozda ilacın hedef yüzeye ulaşması ve yüzeyi kaplaması gerekir. Zerreler halinde püskürtülen ilacın damla oluşturup akmaması önemlidir. Damlacık çapı metrenin milyonda, milimetrenin binde biri olan mikron ile ölçülür. Uçan böceklere karşı ilaç atılırken damlacıkların 10-50 mikron çapında olması önerilmektedir. Bir insan saçının çapı 90 mikrondur. İnsan saçı çapının yarısı kadar çapı olan damlacıklar söz konusudur. Yaprak üzerindeki böceklere karşı yapılan ilaçlamada 30-50 mikron çapında damlacıklar önerilmektedir. Yapraklara mantar ilacı uygulanırken 40-100 mikron çapında damlacıklar, toprak yüzeyine ot ilacı atarken 250-500 mikron çapında damlacık önerilmektedir. İlaçlamada kullanılacak en iri damlanın yarım milimetre çapında olacağı anlamına gelir.

RÜZGÂRIN ETKİSİ

Çapı çok küçük olursa durgun havada damlacıklar havada asılı kalır veya rüzgârla sürüklenir. 5 mikron çapında bir damlanın 3 metre yükseklikten düşmesi yere 3600 saniye, yani bir saat sürer. Eğer saatte 5 kilometre hızla esen bir rüzgâr varsa damlacık bu sürede 5000 metre uzağa gidecektir. 100 mikron çapında bir damlacık 3 metreden 10 saniyede düşer ve aynı rüzgâr hızında 13 metre yol alır. Bu nedenle rüzgâr hızı saniyede üç metreden fazla ise ilaçlama yapılmaz.

İlaçlamanın rüzgârla ilgisi yukarıdaki çizelgede verilmiştir.

SÜRÜKLENME

Uygulama alanının etrafında insan yaşam alanı, duyarlı bitkiler ve su kaynakları varsa sürüklenmeyi denetlemek gerekir. Rüzgâr yönü sürekli izlenmeli ve hassas alanlarla ilaçlama alanı arasında en az 30 metrelik tampon alanlar oluşturulmalı ve bu bölgeler ilaçlanmamalıdır.

Hava sıcaklığı ve nemi sürüklenmeyi birlikte etkiler. Yüksek hava sıcaklığı ve düşük nispi nem sürüklenme riskini artırır. 25 Santigrat derecenin üzerinde damlacıklardaki su buharlaşınca damla çapı küçülür ve sürüklenme artar. Nispi nem %45'in altında ise ilaçlama önerilmez.

AYGITLARIN AYARLANMASI

Bir önceki yazıda ilerleme hızı, pülverizatör memelerinin verdisi, ilaç normu ve depoya konulacak ilaç miktarının hesaplama şekli ele alınmıştı. Hesap sırasında öncelikle parantez içindeki işlemler, sonra çarpma ve bölmeler, daha sonra toplama ve çıkarmalar yapılacaktır. Yol metre ile zaman saniye ile ölçüldüğünde hız birimi metre/saniye (m/s) olur. Traktörün hız göstergesindeki birim kilometre/saat olduğundan ayar yapacak kişinin bir orantı kurarak aynı birime çevirmesi gerekir.

Pülverizatörün her bir memesinden bir dakikada akan sıvı miktarlarını saptayıp aralarındaki farkın % 10'dan fazla olup olmadığının saptanması ve arızalı memenin değiştirilmesi gerekir. Her köyde bu beceriye sahip insan bulunmayacağı düşünülerek motorlu taşıtlardaki teknik muayene benzeri bir sistem geliştirilmelidir. Kamu görevlisi teknik elemanlar köy ve mahalleri gezerek pülverizatör ve tohum ekme makinesi gibi makinelerin ayarını yapmalı ve uygun kişilere bu tekniği öğretmelidir.

UYGULAMA VE YAPTIRIMLAR

İlaçlamada kullanılacak suyun nereden alınacağı, depoların nerede ve nasıl temizleneceği saptanmalıdır. Depo temizlenirken deterjan kullanılmaz, sadece sabunlu su kullanılır. Ambalaj kapları, çizme, maske, eldiven, gözlük, yüz koruyucu siperlik ve tulum gibi malzemeler ilaç bulaştığı için tehlikeli atık sayılmaktadır. Bunların Atık Yönetimi Yönetmeliği'ne belirtilen şekilde bertaraf edilmesi şarttır.

Tehlikeli atıkların yakılarak yok edilmeye çalışılması son derece hatalıdır. Bu atıkların 1000–1200 C0 sıcaklıkta yakılması gerekmektedir. Bu işlem ancak özel tesislerde ve çimento fabrikalarında yapılabilir. Bitki koruma ürünlerinin ambalajlarında “karekod” bulunması zorunludur. Rastgele çevreye atılmış ilaç ambalajlarının gönüllüler tarafından toplanarak incelenmesi sonucunda ilgiliyi saptayıp yaptırım uygulamak mümkündür.

Not: Bu yazı editörlüğü Dr. Nevzat Birişik tarafından yapılan Tarım ve Orman Bakanlığı yayını Kimyasal Mücadele adlı eserden yararlanarak kaleme alınmıştır. Teşekkür ederim.