Bakan Şimşek, bir milyar doları takside unuttu!

Pazar günü yayınlanan yazımda taksi sorununa değindikten sonra kaybedilen vergileri yazacağımı söylemiştim. Şimdilerde malum Hazine ve Maliye Bakanlığı eliyle “kamuda tasarruf” tedbirleri devreye alınıyor. Tedbirlere ilişkin ilk haberler “100 milyar liralık tasarruf” şeklindeydi. Sonradan bu tutarın komik olduğu anlaşılınca üç yılda bir trilyon liralık tasarruf edileceği şeklinde yorumlar gördük. Fakat resmiyette herhangi bir tutar telaffuz edilmedi. İlerleyen aylarda bir etki analizi sonrası ne kadarlık bir parasal büyüklüğe denk geldiğini öğreneceğiz.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tasarruf konusunda adımlarını da atmaya başladı. Bazı adımlar eleştirildi. “İşçinin, memurun refahından kesmeyin.” dendi. Kendini piyasaya satmamış iktisatçılar işi doğru bir yerden yakalayarak tasarrufun yanında esasen vazgeçilen vergilere dikkat çekti. O alanda da adım atılacağına ilişkin sinyaller gelmeye başladı. Bu köşede 29 Ocak 2023'te “Konut rantı vergilendirilsin” diye yazmıştık. Bakanlık o yazıya bir göz atsın derim. Bir de 24 Nisan 2024'te yayınlanan “Sıkı para politikası neden işe yaramıyor?” başlıklı yazımda gram altın satışına vergi konmasını önermiştim. O konuyu Maliye tarafına ilettim ama pek mümkün olmadığını öne sürdüler. Oysa doğrudan sektörde faaliyet gösteren mücevher firmalarından birinin patronu bana söylemişti.

YILDA 100 MİLYAR TL CİRO

Devlet rant oluşan her alandan vergi toplamalı. Böylece bütçe toparlanır. Dar gelirli üzerindeki vergi yükü de kademeli olarak azaltılabilir. Ülkedeki gelir dağılımı bozukluğunun bir nedeni de birilerinin az çalışmasından değil; bazılarımız gelirine göre çok vergi öderken bazılarımızın çok az vergi ödemesinden kaynaklı diye düşünüyorum. Tam da bu noktada gözden kaçan bir kaynak kaybını geçen hafta yaptığımız sohbette Martı TAG Kurucusu Oğuz Alper Öktem hatırlattı. İstanbul'da yaklaşık 20 bin taksi var. Bir taksi ile günlük ortalama 40 yolculuk yapılıyor. Ortalama yolculuk tutarı 250 TL. Toplamda yıllık 70 milyar lirayı aşan bir ciro var karşımızda. Ülke genelinde bu tutar 95-100 milyar lirayı bulur. Taksiler basit usule tabi oldukları için vergi ödemiyorlar. Cirolardan yüzde 20 KDV; yüzde 29 da gelir vergisi ödemedikleri için yıllık ortalama bir milyar dolarlık bir vergi kaybı söz konusu oluyor.

Geçenlerde Uber’in her sene yayınladığı Kayıp Eşya Endeksi yayınladı. Türkiye’deki taksilerde en çok unutulan eşyalar sıralandı. Elbise, cüzdan, sırt çantası, kulaklık, telefon, bilgisayar hatta 5 litrelik zeytinyağı, 2 koli yumurta ve gelin duvağı bile var. Ben de bundan hareketle köşe yazımın başlığını “Bakan Şimşek 1 milyar doları takside unuttu!” diye atayım dedim.

ABD BORSASINDA NE OLDU?

Gelelim Martı TAG Kurucusu Alper Öktem ise sohbetimizin borsa kısmına. Şirket geçen yıl mayıs gibi New York borsasına açıldı. Marti Technologies Inc 10 dolarla arz oldu. 14-15 dolarları gördü. Ama sonra birden çakıldı. Hisse değeri bu yılın nisan ayına kadar 1 doların altında kaldı. Şu günlerde 1.7 dolar civarında. Öktem'e bunu sorduğumuzda Martı'nın halka arzının normal bir şirket veya yatırımlarını tamamlamış girişimler gibi olmadığını; halka arz olduğu kategori itibarıyla “başarılı da olabilir başarısız da olabilir” konumunda bulunduğunu, bu tür arzlarda genelde hisse değerlerinin bir doların üzerinde kalması durumunda sonradan yeniden yükselişe geçtiğini örnekler vererek anlattı. Hissenin dolar bazında son üç ayda yüzde 108 kazandırdığını ifade eden Öktem, “Alanların çok büyük kısmı Amerikalı kurumsal yatırımcılar. En büyüğü de Hollanda emeklilik fonu. 200 milyon dolar paylaşımlı taşımacılık yönetmeliğinin çıkacağını söylüyor..” diye ekledi.

POLİS KABAHATE TERÖR MUAMELESİ YAPMAMALI

Martı TAG’a toplam 157 bin 804 sürücü kayıtlı. İstanbul'daki kullanıcı sayısı 4 milyon. Ortalama araç bulma süresi 5.4 dakika. Ortalama müşteri memnuniyetinin ise yüzde 98 olduğu şirket tarafından öne sürülüyor. Öktem, bir grup gazeteci ile Levent'teki Lagom House Of Experience adlı mekandaki sohbetimiz sırasında, kendisi de Martı TAG sürücüsü olduğu için telefonundaki uygulamayı açık tuttu ve hafta içi 18:30-19:30 sıralarında 20 çağrı aldı. Kullanıcıların yüzde 92'si bir sefer kullandıktan sonra ikinci sefer de TAG (Tek Araçla Gidelim) kullanmış.

Öktem bazı trafik şube memurları yasal olmadığı halde TAG araçlarına ceza kesmesini ise eleştirdi: “Kendi yorumu ile izinsiz taşımacılıktan kesiyor. O bir kabahat, suç değil. Sanki terör suçlusu gibi telefon alınıyor. Martı TAG’da on milyonlarca yolculuk oldu ama bir tane çanta veya telefon kaybeden olmadı. Tüm yolculuklar dijital olarak kayıt altında. Martı TAG sürücüleri adli sicil kaydına bakıp, mülakat yaparak sisteme alıyor. Puanı düşenler sistemden atılıyor. Kalite bu sebepten çok yüksek. Taksicilerin yüzde 8’inin bu 5 suçtan birinde kaydı var: taciz, nitelikli yaralama, dolandırıcılık, uyuşturucu madde.”

SİSTEM UKRAYNA VE SURİYE'DE BİLE İŞLİYOR

Öte yandan bu sene paylaşımlı yolculuk yönetmeliğinin çıkmasını beklediklerini kaydeden Martı TAG Kurucusu Öktem, “İBB olur, UKOME olur, bakan imzası olur, TBMM olur.” dedi. Devlet kurumlarına da taleplerini yolladıklarını ancak gerek bürokrasinin yeterince hızlı çalışmamasından gerekse ülkenin öncelikli meselelerinin başka olmasından dolayı henüz yanıt alamadıklarını belirten Öktem ayrıca, “TAG kapanırsa ulaşım çöker. Ülkeleri inceliyoruz. Savaşın olduğu Kiev'de ve Suriye'de bile paylaşımlı yolculuk sistemi çalışıyor. Suriye'de YallaGo diye bir uygulama var.” bilgilerini verdi.