Bankalardan dişine göre teminat

Merkez Bankası ve BDDK her ne kadar tedbir alsa da imalatçının finansman sıkıntısı sürüyor. Daha önce bu köşede “Kredi pazarında karaborsa var” başlıklı yazımızda bankaların komisyon ve kredi tahsis ücretlerini yüksek tutarak, kredi maliyetlerini yukarı çektiklerini aktarmıştık. Sanayiciler bu durumdan şikayetçiydi. Nihayetinde Merkez Bankası ticari kredilerde komisyon ve ücretlere sınırlama getirdi. Fakat bu da sorunu çözmedi. Ne mi oldu? Anlatalım.

KREDİ TAHSİSİ ARTTI

Ekonomist Atilla Yeşilada'nın başında olduğu Istanbulanalytics'in haftalık bültenine göre, iki hafta öncesine ait veride yataya geçen temel kredi ivmesi göstergesi olan 13 haftalık hareketli ortalama kredi artışı, geçen haftanın verisinde yıllık 3 puan kadar yükseldi. Nedir kredi ivmesinde bir miktar artış var. Nitekim Sabah Gazetesi Yazarı Dilek Güngör de dün kaleme aldığı yazıda şu bilgileri paylaştı: “Ocakta 57, şubatta 135, martta 211, nisanda 187, mayısta 171, haziranda 188, temmuzda 84, ağustosta 161, eylülde 163 milyarlık kredi verilmiş. Üstelik, ağırlık KOBİ'lerde..”

Kredi pazarındaki sıkışma olduğu yönündeki açıklamalara karşın dün Merkez Bankası Başkan Yardımcı Taha Çakmak, Reuters'a yaptığı açıklamada, şu bilgileri verdi: "2022 yılının Ocak-Eylül döneminde bankacılık sektörü tarafından tüm firmalara 1.21 trilyon TL kredi sağlandı. Önceki yılın ilk 9 aylık toplamından daha fazla ve geçen yılın aynı ayının 5 katı seviyesindedir. KOBİ'lere Ocak-Eylül 2022 döneminde nette 558 milyar TL kredi kullandırılması olup, bu tutar 2021'in aynı döneminde 54 milyar TL olan KOBİ net kredi kullanımının 10 katıdır. 2021 yılında ortalama olarak yüzde 23 civarında olan TL ticari kredi faizleri yüzde 18 seviyesine kadar gerilemiştir. Ticari kredi faizinin politika faizi ile uyumlu bir aralığa geldiğini gözlemlemekteyiz.”

MERKEZ KARAR ALIR MI?

BDDK düzenlemeleri sonrası kredilerde bir durgunluk olduğu açıktı. Ancak sonrasında normal seyre dönülmüş görünüyor. Buna karşın neden sanayici ve ihracatçı finansman sıkıntısının sürdüğünü söylüyor? Paraanaliz'deki köşesinde bankacılık uzmanı Erol Taşdelen’in bu konuda şunları yazdı: “Bazı bankalar ihracat taahhüdü yanında; 'kredi türüne göre; yüzde 1 veya yüzde 1.10 komisyon; yetmedi kredinin yüzde 25’lik kısmını vadesiz mevduatta bloke etmesi halinde kredi kullanabilecekleri' tebliğ ediliyor. Akıl işi de değil! ABD ya da Avrupa’da 'kredi blokeli kredi uygulaması' yapacak; bankanın lisans iptaline kadar gidecek cezalar gündeme gelir. Başka bir ifade ile bankaların krediyi kredi teminatına alınması ve kredi koşuluna bağlaması etik olmadığı gibi yasal dayanağı da yok.”

Taşdelen ayrıca bunun ticari suç olduğunu belirtiyor. Taşdelen yüzde 25 gibi bir oranı yazısında telaffuz etmiş ancak bizim duyduğumuz başka. Önceki akşam bir etkinlikte sohbet ettiğimiz sanayici, ihracatçı bir başkan şunları söyledi: “Recep Başkan sanayici arkadaşlardan şikayetler alıyoruz. Bu bankalar dişine göre kime ne tutturursa verdiği kredinin bir kısmını bloke ediyor. 100 liralık kredinin yüzde 20-40 ne tuttururlarsa bloke ediyorlar. Böylece kredinin maliyeti artmış oluyor. Tahsis ücretleri ve komisyon işi çözüldü derken şimdi de bu çıktı.” Bunun üzerine konuyu Merkez Bankası'ndaki kaynaklarımıza da aktardık. Geçen hafta sonu Sapanca'da düzenlenen UEZ 2022'de bir grup iş insanı Hazine ve Maliye Bakanı Dr. Nureddin Nebati ile bir sohbet toplantısı yaptı. O sohbette neler konuşulduğunu zirvedeki kulislere kulak kabartarak öğrenmeye çalıştık. Duyduğumuza göre iş insanları sıkıntılarını yüksek sesle dile getirmekten korktuklarını ifade edince, Bakan Nebati, “Kimden korkuyorsunuz?” diye sormuş. Ocakta piyasayı rahatlatacakları sözü veren Bakan Nebati'ye iş insanlarının yanıtı ise şu olmuş: “Böyle giderse aralıkta iflaslar başlar. Ocak ayına kadar dayanamayız.”

BULGAR SINIRI YİNE SIKINTILI

Öte yandan geçen gün bir ihracatçı telefonundan gösterdi: “Bakın Bulgaristan sınırı yine tıkanmış. TIR'ların geçişi 3-4 günü buluyor. Ciddi şikayet var.”

Bunun üzerine konuyu araştırdım. Sorun Türkiye'den ziyade Bulgaristan kaynaklı. Oradaki seçim süreci vs. derken işler yavaşlatılmış. Kapıkule'den çok Hamzebeyli'de yoğunluk oluşmuş. Bakanlık yetkilileri sorunun çözümü için devreye girmiş.