Belediye Başkanları erişimi sağlayabilecek mi?

2024 yerel seçimlerini bitirdik. Seçilen Belediye başkanları mazbatalarını aldılar ve görevlerine başladılar. Yapacakları hizmetlerin vatanımıza ve milletimize hayırlı olmasını dilerim.

Ülkemizin bu dönemde acil olarak yapılmasına ihtiyaç duyduğu en önemli husus erişim. Tüm sokakların, caddelerin ve binaların engellilere, yaşlılara, çocuklara ve bebekli ebeveynlere uygun hale getirilmesi. Bu kapsamda sadece bunları ele almak elbet yeterli değil. Otoparklar, toplu taşıma araçları ve birçok hususta konu içerisine mutlaka dahil edilmelidir.

Belediye Başkanlarının yeteneklerini, bilgilerini,vizyonlarını ve işleri sahiplenme (bitirme) noktasındaki kabiliyetlerini gösterme zamanı. Bilindiği gibi bir sonraki seçim süreci yaklaşık dört yıl sonra. Bu dönemde başkanların yaptıkları, yapacaklarının teminatı olacaktır.

Şimdiden tüm belediye başkalarını zor günlerin beklediğini görmekteyim. Yıllardır ötelenmiş olan erişebilirlik yasasını yerine getirme zamanı geldi çattı.

ACİL PLANLAMA ŞART

Nasıl ki Deprem planlaması yapılıyor ise, erişebilirlik planlamasını da ilçe belediyelerinin sisteme dahil etmesi gerekiyor. Bu konularda Erişebilirlik Yüksek Lisansı yapmış mimarlardan, Erişebilirlik Uzmanlığı sertifikasını almış deneyimli kişilerden ve engelli bireylerden danışmanlık alınması doğru bir işleyiş olacaktır.

Erişebilirlik hususunda ülkemizde bireylerin, derneklerin ve vakıfların 15 yılı aşkın süredir yapılması gerekenler için hazırladıkları projeleri gerekli mecralara iletmelerine rağmen, bu mücadele ve öz veriyi aslında T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın vermesi ve yapması gerekmez miydi?

Kaybedilen bunca yılda bir arpa yol bile ilerleyemedik. Acaba sebebi nedir?

Hemen aklıma şöyle güzel bir söz geliyor; Etkisi olanın yetkisi, yetkisi olanın etkisi yok.

ULUSLARARASI PROGRAMLARIN YAPILMASI HAYAL OLUR

İlçe Belediyeleri ile Büyükşehir Belediyeleri erişebilirlik sorunlarını çözemezler ise ülkemizde uluslararası yapılacak olan spor ve diğer benzeri organizasyonların da alınmasında zorluk yaşanacaktır.

‘Son Engelli Evden Çıkana Dek! Bizimle Misiniz?’ mottosuyla yola çıkan ve spor ile engelli bireyleri evlerinden çıkarmayı hedefleyen Türkiye Milli Paralimpik Komitesi (TMPK) 2027‘deki Avrupa Para Şampiyonası’na İstanbul’un ev sahipliği yapabilmesi için büyük bir çaba ve özveri içerisindedir. Yapılan başvurunun iyi bir sonuçla tamamlana bilmesi tüm resmî kurumların birlikte hareket etmesi ile mümkün olacağı düşüncesindeyim. Yitirilmiş bu 15 yılın telafisi için 2024 itibari ile Türkiye’nin kaybedecek bir günü bile kalmamıştır.

Erişebilirlik konusu ile ilgili farklı iki örnek verilebilir.

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ‘na görme engelli bireyin başvurusu üzerine, 2023/775 sayılı kararı Belediye tarafından yerine getirilmemesinin engellilik temelinde ayrımcılık yasağı ihlali teşkil ettiği iddiasına ilişkin, ilk olarak iddianın dolaylı ayrımcılık kapsamında incelenmesi gerektiğine karar vermiştir. Kurul, Engelli Hakları Komitesi’nin, ulusal standartları benimseme, yayınlama ve izleme yükümlülüğünün idarede olması nedeniyle, idare tarafından ortadan kaldırılması gereken engel ve kısıtların belirleneceği bir durum analizinin kısa ila orta vadeli bir çerçevede ve etkili biçimde yürütülmesi gerektiğine vurgu yaptığından bahsetmiştir. Kurul, erişilebilirlik düzenlemelerinin herhangi bir talep gelmeden uygulanması gerektiğine, devletin farklı sorumlu gruplar için erişilebilirlik standartlarını tespit etmesinin önemine değinerek erişilebilirliğin sağlanmamasında mali yetersizlikler gibi nedenlerin ileri sürülemeyeceğine vurgu yapmıştır. Sonuç olarak Kurul, erişilebilirliğin bir süreç gerektirdiğinin kabulü ile birlikte muhatap tarafından mevcut soruna ilişkin aşamalı dahi olsa bir çözüm önerisi sunulmadığı, bir plan ortaya konulmadığı veya alternatif çözüm önerilerinin değerlendirilmediğini ve muhatabın erişilebilirliği sağlama konusunda isteksiz davrandığını belirterek, muhatabın sağlaması gereken erişilebilirliği sağlamadığı için başvuranın dolaylı ayrımcılığa maruz bırakıldığına ve ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine kanaat etmiştir.

ANAYASA MAHKEMESİ KARARINI ACİLEN UYGULANSIN

Anayasa Mahkemesi, engellilerin bazı hizmetlere ulaşabilmesinin uygun hale getirilmesi için öngörülen sürenin 4 yıldan, 8 yıla çıkarılması hakkından verdiği aykırılık kararı bir an önce uygulamaya konulmalıdır.

Anayasa Mahkemesinin aykırılık kararında özetle şu ifadeler yer aldı:

22.6.2023 tarihinde E.2022/110 numaralı dosyada, 7417 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 47. maddesiyle 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un geçici 3. maddesinin altıncı fıkrasının üçüncü cümlesinde yer alan “...dört yılı...” ibaresinin “...sekiz yılı...” şeklinde değiştirilmesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.

Buna göre Kanun’un yayımlandığı tarih de dikkate alındığında geçen süre içinde her türlü yapılar ve açık alanlar ile toplu taşıma araçlarının engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi amacıyla gerekli iş ve işlemlerin yapılması için öngörülen sürenin dört yıl daha uzatılmasının maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirmesi hakkı bağlamında devlete yüklenen engellilerin korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alma şeklindeki pozitif yükümlülüğe aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.

Anayasa Mahkemesinin aykırılık kararını bu linkten ayrıntılı bir şekilde okuyabilirsiniz:

Kaynak; https://www.anayasa.gov.tr/tr/haberler/norm-denetimi-basin-duyurulari/bazi-hizmetlerin-engellilerin-erisebilirligine-uygun-h%C3%A2le-getirilmesi-icin-ongorulen-sureyi-uzatan-kuralin-iptali/