Bir hukuk ve emek devrimcisi olarak Mahmut Esat Bozkurt

İnsanlar vardır toplum yaşamına büyük katkılar yapmışlardır ama ölümlerinden sonra o toplumun aynasından zaman içinde silinmeleri olasıdır çünkü toplumun hafızası ya yoktur ya çok zayıftır. İşte Mahmut Esat Bozkurt o insanlardan biridir ve Türk ihtilalinin oluşmasına, Türkiye Devleti'nin kuruluşuna yadsınamaz büyük katkılar yapmıştır. 1892-1943 yılları arasında yaşamış olan Mahmut Esat Bozkurt 51 yıllık ömrüne inanılmaz başarılar sığdırmış bir hukuk ve emek kahramanıdır.

BİR HUKUK ABİDESİ

Mahmut Esat 1922'de Rauf Bey başkanlığında kurulan hükümette İktisat vekili ve 1924 kurulan Fethi Bey hükümetinde Adliye vekili oldu ve altı yıl bu görevini sürdürdü. Türkiye'nin adli yapılanmasında önemli rol oynadı. Yasalarda radikal değişikliklerin yapılmasını, kaynağını dinden değil halkın gereksinimlerinden alan yasaların yapılmasını öngördü. 1926'da Medeni Yasa ile başlayan ve Borçlar, Ceza, Ticaret, Usul ve İcra İflas Yasaları gibi uygar uluslarca kabul edilmiş yasaları almakta sakınca görmedi ve genç Cumhuriyetin teokratik hukuk devletinden laik hukuk devletine geçmesinin mimarı oldu. Yasa dilinin Türkçeleştirmesini başlattı. Avukatlık yasasında değişiklikler yaptı ve çıkardığı Hakimler Yasası ile yargı güvencesi sağlanması konusunda çok önemli bir adım attı.

BİR EMEK KAHRAMANI

Esat Bozkurt'un bilinmeyen bir yönü ise bir emek devrimcisi olmasıdır. İktisat Vekili olduğu dönemde ilk kez topladığı Türkiye İktisat Kongresi'nde üretici güçleri bir araya getirmiş ve 17 Şubat 1923'de İzmir İktisat Kongresi olarak da bilinen Türkiye İktisat Kongresi'nde bir İşçi Grubu oluşturarak bu grubun aldığı devrim niteliğinde kararları kongreye onaylatmıştır. Alınan kararlar son derece önemlidir: Amele yerine işçi kavramının kullanılması, işçi sağlığına yönelik önlemlerin alınması, bunların giderlerinin karşılanması için "sağlık vergisi"nin konulması, işçilere dernek ve sendika kurma hakkının verilmesi, Tatil-i Eşgal Yasası'nda bunların oluşumunu engelleyen maddelerin işçi yararına düzeltilmesi, tüm işçiler için bir saat dinlenme dışında çalışma süresinin sekiz saat olması, mesai dışı çalıştırılacak işçilere iki kat ücret ödenmesi ve bunun dört saati aşmaması, hastalanan işçilere üç aya kadar tam gündelik verilmesi alınan önemli kararların bazılarıdır.

DOÇ.DR. HALICI'YA TEŞEKKÜR, TBB VE SENDİKALARA BİR ÖNERİ

Genç nesillerin, hukukçuların ve sendikacıların yeterince tanımadığı bu Atatürk'ün yol arkadaşı, hukuk ve emek devrimcisinin yaşamını ve eserlerini çok kapsamlı ve özenli bir çalışmayla kamuoyuna yeniden tanıtan Eskişehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç.Dr. Şaduman Halıcı'yı yürekten kutluyorum. Ankara Atatürk Araştırma Merkezi (0 312 2324417) ve Kaynak yayınları (0212 2522156) tarafından yayınlanan bu iki baş ucu kitabını Türkiye Barolar Birliği satın alıp tüm barolara ve işçi sendikaları da tüm şubelerine dağıtmalıdır. Bu devletin, laik, demokratik Cumhuriyetin ne zorluklarla kurulduğu ve kimsenin onu yıkamayacağı bilinmelidir. Doç. Dr. Şaduman Halıcı'nın hukukçularımıza ve sendikacılarımıza yaptığı bu hizmet hep hatırlanmalıdır.