Bölgeyi bekleyen 10 savaş senaryosu

Bölgedeki aktörlerin ortak bir biçimde IŞİD'i düşman olarak kabul ettiğini ifade eden Sly'a göre asıl problem bölge aktörlerinin, hatta müttefik güçlerin bile kendi içlerinde şiddetli çıkar çatışmaları yaşamaları. Bu bağlamda, IŞİD yenildiği takdirde oluşacak olan boşluğun farklı grupları karşı karşıya getirebileceğine dikkat çeken Sly, IŞİD sonrası dönemde yeni savaşların meydana gelebileceği öngörüsünde bulundu. Her ne kadar, senaryoların bir kısmı bölgedeki mevcut dengeler göz önünde bulundurulduğunda gerçeği yansıtmasa da, ABD'nin Ortadoğu'daki 'sürekli istikrarsızlık' politikası hakkında fikir sahibi olabilmek için okumaya değer.

Sly'ın analizine göre bölgeyi bekleyen 10 yeni çatışma senaryosu şu şekilde:

ABD DESTEKLİ PYD VE TÜRKİYE DESTEKLİ ÖSO

Bu halihazırda başlamış olan ve aynı zamanda en karmaşık olan savaşlardan biri. Ülke içindeki Kürt ayrılıkçılarla mücadele eden Türkiye, ABD destekli Kürt grupların, Suriye'nin kuzeyindeki egemenlik sahalarını genişletmek yönündeki faaliyetlerine karşı müdahalede bulundu. Türkiye'nin Suriye'deki Arap müttefikleri de kendi sahalarını tehdit ettiği gerekçesiyle Kürt yayılmacılığına karşı.

TÜRKİYE VE PYD

Her ne kadar birinci savaş senaryosuyla benzerlik gösterse de bu şüphesiz daha büyük çaplı bir savaş olacaktır. Türkiye bu harekatta IŞİD'e karşı mücadeleyi öne çıkarsa da aslında asıl hedefi bölgede Kürtlere ait de-fakto bir yapının kurulmasını engellemek. Türklerin, ABD'de birliklerine de ev sahipliği yapan Kürt bölgesini işgal etme olasılıkları mevcut.

SURİYE VE PYD

Suriye devleti de Kürtlerin topraklarındaki egemenlik arzularından rahatsız. Suriye ordusu ve Kürt gruplar, Kürtlerin kuzeyde otonomi ilan etmesiyle karşı karşıya geldi ve ufak çaplı bir takım çatışamalar yaşandı. Nihayetinde Kürtlerin devlet kurma arzuları, Beşar Esad'ın ülkenin tamamında egemenliği yeniden tesis etme amacıyla kuvvetli bir biçimde çelişiyor.

ABD VE SURİYE

Başkan Barack Obama, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın ekarte edilmesi gerektiğini açıkladığından bu yana geçerli olan bu senaryo, önümüzdeki 5 yıl içerisinde çeşitli şekillerde gerçeklik kazanabilir. Şu sıralar bu durum pek gerçekçi gözükmese de, ABD destekli grupların, özellikle IŞİD'in Rakka'dan atılması sonrası karşı karşıya gelmeleri muhtemel. Geçtiğimiz ay, ABD jetlerinin, Kürtleri bombalayan Suriye jetlerine müdahalede bulunduğunu unutmamamız gerek.

TÜRKİYE VE SURİYE

Türkiye'nin Suriye'deki savaşı, IŞİD ve YPG'ye karşı yoğunlaşmış vaziyette. Türkiye aynı zamanda Esad'ın en önemli müttefikleri olan Rusya ve İran'la da arasını düzeltmek için bazı somut girişimlerde bulundu. Bu güçler Türkiye'nin Suriye'deki harekatına yeşil ışık yakmış gibi görünüyor. Türk güçleri IŞİD'i mağlup etmeleri halinde kendilerini Halep'te, Suriye ordusunun kontrolündeki bölgelerin hemen yanı başında bulacaklar. Bu durum şüphesiz gerilimlere neden olabilir.

PEŞMERGE VE IRAK HÜKÜMETİ

Hem Suriyeli Kürtler, hem de Iraklı Kürtler ülkelerinin kuzeyinde egemenlik sahalarını genişletti. Irak hükümeti, bölge IŞİD'ten temizlendikten sonra kuzeyde yeniden egemenliği sağlayacaklarını açıkladı. ABD destekli Kürtler ise bu bölgeden çıkmayacaklarını ilan etti. Bu anlaşmazlık şimdilerde pek gün yüzünde olmasa da, IŞİD'in bölgeden çekilmesiyle aniden zuhur edecektir.

PEŞMERGE VE Şİİ MİLİSLER

Bu savaş, Iraklı Kürtlerin, Irak hükümetiyle yaşadıkları anlaşmazlık sonucu meydana gelebilecek muhtemel savaş senaryosuyla benzerlik gösteriyor fakat tek bir farkla; Iraklı Kürtler ve Şii milisler arasında ki gerilim halihazırda başlamış durumda. İran destekli Şii militanlar, IŞİD'e karşı mücadelede öne çıkıyor. Şimdi ise güneyden, kuzeye doğru sürdürdükleri harekatta ABD destekli peşmerge güçlernin sınırlarına dayanmış vaziyetteler. Tuzurmatu'da bu iki grup arasında bir takım çatışmaların yaşandığı biliniyor.

KÜRT GRUPLAR ARASINDA İÇ ÇATIŞMA

Bu şüphesiz tüm senaryolar arasında en karmaşık olanlarından biri. Kürt gruplar, bir Kürt devletinin inşası dışındaki hemen tüm konularda şiddetli bir biçimde fikir ayrılığı yaşıyor. Iraklı Kürtler 1990'daki iç savaşın tarafları da olan iki ayrı fraksiyona bölünmüş vaziyette. Bu fraksiyonlardan bir tanesi Suriye'deki Kürtlerin de ezeli düşmanı (Barzani), diğeri ise Suriyeli Kürtlerin müttefiki (PKK) ve her iki grupta birlikten oldukça uzak. ABD destekli Kürt gruplar arasında çatışma olasılığı her zaman yüksek.

SÜNNİ ARAPLARA KARŞI ŞİİLER VE/VEYA KÜRTLER

IŞİD'in elindeki çoğunluğu Sünni nüfusa ev sahipliği yapan kasaba ve köylerin genelde Kürt ve Şii gruplar tarafından geri alınıyor oluşu çatışma ihtimalini güçlendiriyor. Şii ve Kürt grupların Sünni yerel halka yönelik tutumlarına ilişkin ortalıkta bir çok rapor dolaşıyor. Bu raporlar, Sünniler zorla topraklarından sürüldüğünü ve zaman zaman toplu tutuklamalara maruz kaldıklarını öne sürüyor. Iraklı sünnilerin de haklarını gözeten politik bir çözüm üretilmezse, onlar da yeniden isyan bayrağı açabilir.

IŞİD'E KARŞI TÜM GÜÇLER

IŞİD halihazırda bölgede önemli bir toprak parçasını kontrol ediyor. Musul ve Rakka kontrol ettiği kentler arasında en önemlileri. IŞİD'in güç kazanmasını sağlayan kaos ve karmaşa ortamını göz ardı edemeyiz. Şayet mevcut savaş yeni savaşları tetiklerse IŞİD direnişini yeni bir noktaya taşıyabilir.