BRICS, adil ve güvenli bir finansal sistem kuruyor

Bu yıl 14. BRICS Zirvesi Çin’in ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Kovid-19 sonrası değişen ekonomik dengeler ve Rusya Federasyonu'nun Ukrayna Operasyonu sonrası alt üst olan dünya ekonomisi zirvenin ana başlıkları oldu. Bu zirvenin başka bir özelliği ise BRICS ülkeleri ile Batı arasındaki ilişkilerin en gergin ve düşük seviyede olduğu zamanda gerçekleşmesidir. Batı medyası BRICS Zirvesi’ni Putin’in politikalarına destek ve onay olarak okudu. BRICS ülkelerinin tamamı Rusya’ya karşı ABD’nin dayattığı ambargoya karşı koydu hatta doğrudan veya dolaylı olarak Rusya’nın ambargoyu delmesinde yardımcı oldular.

BRICS YENİ DÜNYANIN SAC AYAKLARINDAN BİRİSİDİR

BRICS ismini beş gelişen ülkenin isimlerinin baş harflerinden alıyor. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin Halk Cumhuriyeti ve Güney Afrika. Eylül 2006’da kurulan birlik Birinci Zirvesi’ni 16 Haziran 2009 yılında gerçekleştirdi. Toplam olarak 20.6 trilyon dolar ekonomik büyüklüğe sahip olan BRICS dünyanın en güçlü ekonomik birliklerinden birisidir. AB’nin ekonomik büyüklüğünün 13 trilyon dolar olduğunu göz önüne alırsak 21 trilyon dolarlık BRICS’in ekonomik gücü ve potansiyeli daha açık olarak görülüyor. Birinci zirvenin sonuç bildirgesinde ifade edilen istikrarlı ve alternatif bir küresel rezerv para ihtiyacının ifade edilmesi önemli bir irade beyanıydı. BRICS, 2014 yılında Yeni Kalkınma Bankası’nı kurdu. Bu bankanın kuruluşuyla BRICS ülkeleri başta olmak üzere gelişen ülkelere IMF ve Dünya Bankası’na alternatif bir kaynak oluşturmak adına önemli bir adım atılmış oldu. BRICS kurulduğundan beri yeni üye kabul etmek konusunda yavaş hareket ediyordu. Fakat Kovid-19 salgını sonrasında üye ve aday üye sayısında artış oldu. Yeni Kalkınma Bankası’na Bangladeş, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Uruguay katıldı. Geçen ay içinde Yeni Kalkınma Bankası’nın yaptığı toplantıya Arjantin, Mısır, Endonezya, Kazakistan, Nijerya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Senegal ve Tayland katıldı. BRICS ülkeleri merkez bankaları SWAP işlemelerini yaygın olarak kullanıyorlar. Birlik kurulduktan sonra üye ülkeler merkez bankaları portföyünde bulunan ABD tahvillerini azaltıp rezervlerinde daha çok altın taşımaya başladılar.

YENİ KALKINMA BANKASI GELİŞEN ÜLKELERİN HİZMETİNDE

BRICS tarafından kurulan YKB’nin (Yeni Kalkınma Bankası) sermayesi 100 milyar dolardır ve hisse ortaklığı beş ülke (her biri yüzde 19.42) ile birlikte Bangladeş (yüzde 1.83) ve Birleşik Arap Emirlikleri (yüzde 1.08) arasında dağılmıştır. YKB’nin yakın zamanda sermayesinin en az üç katına çıkarılması ve yeni üye katılımları ile faaliyetlerini daha da etkinleştirmesi bekleniyor. Banka, ağırlıklı olarak BRICS üyeleri başta olmak üzere gelişen ülkelerin altyapı yatırımlarını finanse ediyor. YKB’nin yatırımlarının dağılımına baktığımızda dört başlık ön plana çıkıyor; yeşil enerji, ulaşım altyapısı, kentsel dönüşüm, sulama altyapısı. Banka, 2020 yılında 19 yeni projeye onay verdi ve yatırımlarda yüzde 63.6 artış gerçekleştirdi. Böylece YKB’nin desteklediği toplam proje sayısı 67’ye, toplam yatırımları 24.4 milyar dolara ulaşmış oldu.

BRICS GÜÇLÜ BİR ALTERNATİF OLMA YOLUNDA

Batının Rusya’ya karşı uyguladığı keyfi ambargo ve yaptırımlar küresel ekonomiye büyük bir şok yaşattı. Özellikle gelişen ülkelerin krizlerde ‘güvence’ olarak gördüğü Batı kökenli finansal kurumların ‘güvenilirliği’ sarsılmış oldu. Dedolarizasyon süreci başladı ve milli paralarla ticaret, alternatif ödeme sistemleri arayışları yoğunlaştı. Benzer şekilde BRICS ülkeleri dayanışmayı ve işbirliğini artırmanın aciliyetini ve önemini daha net olarak gördü. BRICS kuruluşundan beri yürüttüğü faaliyetlerle IMF ve Dünya Bankası gibi Batı finans kurumlarına alternatif olma iddiasındadır. BRICS’in kurduğu Yeni Kalkınma Bankası vasıtasıyla yapılan yatırımlar ve CRA (Koşullu Rezerv Düzenlemesi) aracılığıyla sağlanan likidite esasen IMF ve Dünya Bankası’nın sunduğu imkanları sağlıyor. Zaman içinde YKB’nin sermayesinin artırılması ve operasyon alanının genişletilmesi ile birlikte gelişen ülkeler için özellikle kriz zamanlarında nefes borusu olma işlevi görecektir.

TÜRKİYE BRICS’E ÜYE OLMALIDIR

BRICS halen dünyanın en büyük ekonomik oluşumlarından birisidir. En önemli özelliği gelişen ülkelerden oluşması, Batı kurumlarının aksine dayanışmayı, karşılıklı kazan-kazan ilkesini gözetmesi, bir siyasi veya ekonomik ajandayı dayatmaması ve gelişmeye açık bir yapı olmasıdır. Türkiye’nin BRICS içinde yer alması ülkenin ihtiyaç duyduğu likiditenin sağlanması, doğrudan sermaye ihtiyacının karşılanması, alternatif pazarlara erişimi gibi konularda önemli bir katkı sağlayacaktır. Türkiye’nin çok kutuplu dünyanın geliştiği, Batı'nın gittikçe daha çok güç kaybettiği ortamda BRICS’e üye olması ülke ekonomisine önemli bir katkı sağlayacaktır. Türkiye zaman geçirmeden BRICS üyeliği için başvurmalı ve bu güçlü ekonomik oluşum içinde yerini almalıdır.

Kaynakça;

https://www.ndb.int/wp-content/uploads/2021/07/NDB-AR-2020_complete_v3.pdf