Budama artıkları

Toprak; kayaların ayrışması sonucu ortaya çıkan mineral maddeler, canlı varlıkların artığı olan organik maddeler, bakteriler, mantarlar gibi küçük canlılar yanında su ve havayı da içeren karmaşık bir yapıdır. Toprakta böcekler, örümcekler, solucanlar, salyangoz, köstebek gibi büyük canlılar da bulunur. Madensel (mineral) maddeler, boyutlarına göre taş, çakıl, kum, mil ve kil gibi adlar alır. Teksel taneciklerden oluşan bu maddeler humus adı verilen organik maddelerin etkisiyle birbirine yapışarak bulgur taneleri gibi bir yapı kazanınca verimli bir tarım toprağı haline gelir. Arada su ve hava girişi için boşluklar kalır. Toprağın su ve besin maddesi tutma özelliği iyileşir.

ORGANİK MADDE YETERSİZ

Topraklarda yüzde 4,5-5 oranında organik madde olması istenir. Ancak ülkemizin topraklarında organik madde eksiktir. Organik madde bakımından fakir olan topraklar, kevgir gibi olup suyu ve besin maddelerini tutamaz. Su ve suyun içinde erimiş olan gübreler kısa sürede bitki köklerinin ulaşamayacağı derinliklere iner. Bunu önlemenin tek çaresi bitkisel ve hayvansal artıkları toprağa karıştırmaktır. Bu işlem yeşil gübre, çiftlik gübresi, kompost, örtüleme (malçlama)gibi teknikler uygulanarak yapılır.

DOĞAL SÜREÇ

Doğada yaşlanıp devrilen bir ağaç, kırılan bir dal, dökülen bir yaprak,ölen bir hayvan,çürüyüp bozunarak toprağı iyileştirir. Doğada bu işlem kendiliğinden ve zamanla olur. Tarımsal üretim sırasında ortaya çıkan artıklar, toprağa karıştırılırsa topraktan kaldırırılan besin maddelerinin bir kısmı geri verilmiş olur. Anızlar ve budama artıkları hiçbir zaman yakılmamalıdır. Ateş toprak içinde yaşayan pekçok canlıyı yok eder. Bitkisel ve hayvansal artıklar, kullanıma hazır hale getirilerek toprağa karıştırılmalıdır.

KOMPOST

Kompost yapımı; bitkisel ve hayvansal artıkların hızlı bir şekilde bitkilere yarayışlı hale getirilme işlemidir. Uygun koşullar altında bakterileri kullanarak gerçekleştirilen bir mayalanma (fermentasyon) işlemidir. Oksijenli ortamda mayalanma hızlı olur ve sıcaklık 70 dereceye kadar çıkabilir. Bunun için sıcakkompost adı verilmiştir. Kuru ve yaş organik maddeler ve odun külü, kaya tozu, ısırgan otu gibi zenginleştirici maddeler, katmanlar halinde sıralanıp, nemlendirilerek en az 1,5 metre yükseklikte yığın oluşturulur. Sıcaklık yükseldiği zaman yığının alt üst edilerek havalandırılması gerekir. Bunun için emek sarfetmek ve masraf etmek gerekir. Kompostun kısa sürede oluşması, sıcaklık nedeniyle yabancı ot tohumlarının ve hastalık yapan mikropların ölmesi yöntemin faydalı tarafıdır. Oluşum sırasında ilgi ve emek istemesi de sakıncalı yönüdür.

SOĞUK KOMPOST

Soğuk kompost, kuru ve yaş maddelerle zenginleştirici maddeler, ayrı katmanlar halinde nemlendirilerek serilir. Hava almayacak şekilde sıkıca örtülür. Havasız ortamda 6 ay veya bir yıllık süre içinde kompostoluşur. Yığın hava alırsa azotlu bileşiklerden oluşan kötü bir koku yayılır. Yanıcı ve karbondioksitten çok daha fazla olumsuz etkisi olan bir sera gazı olan metan gazı oluşur. Yabancı ot tohumları ve hastalık yapıcı mikroplarölmeyebilir. Yığınlar oluşturulduktan sonra bakım gerekmez. Mayalanma süreci ancak ortamda yeterli nem olduğu sürece devam eder. Bunun için zaman zaman kontrol edilerek gerektiğinde yığına su eklenmesi gerekebilir. Suyun fazlası süreci aksatır.

SONUÇ

Bu konudaki el kitaplarına ve videolara internet ortamında erişilebilir. Budama artıkları, arazide büyüyen yabancı otlar, çiftlik gübresi, odun külü, yumurta kabuğu gibi şeyler komposta katılabilir. Bunlar bir atık veya çöp değil topraklarımızın ihtiyacı olan organik maddenin asıl kaynağıdır. Toplayıp yakmak yerine uygun şekilde yığın yapıp kullanmak gerekir. Budama artıklarını yakarak yok etmenin anız yakmaktan zerrece farkı yoktur. Zeytin dal kanseri, kestane kanseri gibi hastalıklı olan kısımlar toprağa gömülerek veya yakılarak yok edilebilir.