Cari açık azalmıyor, artıyor!

Merkez Bankası’nın 2017 Kasım itibarıyla cari açıkla ilgili açıklamaları şöyle:
* Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Kasım ayına göre 1.947 milyon ABD doları artarak 4.200 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı 43.752 milyon ABD doları olmuştur.
* Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 1.824 milyon ABD doları artarak 4.674 milyon ABD dolarına ve birincil gelir dengesi açığının 555 milyon ABD doları artarak 1.044 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur.
* Hizmetler dengesi altında Seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 322 milyon ABD doları tutarında artarak 1.200 milyon ABD dolarına yükselmiştir.
* Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 532 milyon ABD doları artarak 952 milyon ABD doları olmuştur.
* İkincil Gelir Dengesi kalemi kaynaklı girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 42 milyon ABD doları artarak 255 milyon ABD dolarına yükselmiştir.
* Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 329 milyon ABD doları azalarak 306 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
* Portföy yatırımları 1.333 milyon ABD doları tutarında net çıkış kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 24 milyon ABD doları ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 58 milyon ABD doları net satış yaptığı görülmektedir.
* Yurtdışında ihraç edilen tahvil ve bonolarla ilgili olarak bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 887 ve 51 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirmiştir.
* Diğer yatırımlarda 501 milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.
* Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 532milyon ABD doları, yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları ise 531 milyon ABD doları net azalış kaydetmiştir.
* Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar, Genel Hükümet ve diğer sektörler ve sırasıyla 8, 242 ve 665 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir.
*Resmi rezervlerde bu ayda 3.914 milyon ABD doları net çıkış gözlenmiştir.

CARİ AÇIK AZALMIYOR

Aşağıdaki grafikten görüleceği üzere 2009 krizi nedeniyle 11.3 milyar dolar olan cari açık yıllar itibariyle artarak devam ediyor. Türkiye 2010’dan itibaren ortalama 48 milyar dolar zarar etmiş durumda.2009 dahil son 9 yılda ise 400 milyar dolara yakın cari açık vermiş yani zarar etmiştir.

CARİ AÇIKTA ALTININ ETKİSİ

2017 yılında cari açığın 10 milyar dolar artmasında altın ithalatının rolünün olduğu söylenebilir. 2017 yılında altını net ithalat tutarı 9.5 milyar dolar. Bu ithalat rakamını çıkartırsak cari açığın 34 milyar dolar olduğunu söyleyebiliriz.
Artık altın ihracatı ve ithalatı ile ilgili spekülasyonların ortadan kaldırılması ve ihtiyaçtan fazla altın ithalatı neyin nesidir, bilmemiz gerekiyor.

CARİ AÇIĞIN FİNANSMANI

Cari açık demek ülkemizin zarar etmesi demektir. Bu zarar Türkiye’ye gelecek yatırımlar, sıcak para, kayıtdışı para ve merkez bankası rezervleri ile karşılanır. Karşılanamayan kısım ise borçlanma yoluyla finanse edilir. Son 9 yılda net hata noksan hesabı yeni kayıt dışı para girişi yaklaşık 34 milyar dolar olmuş. 2017 Kasım ayında kayıt dışı para girişi ise 2.3 milyar dolardır.

CARİ AÇIK- MİLLİ GELİR

Cari açığı yani zararın GSYH’ye oranı yüzde 5 ve üzeri olursa tehlike var demektir.2017 yılı GSYH’yi 750 milyar dolar kabul edersek 44 milyar dolar cari açık bunun yüzde 6’sını oluşturmaktadır. Bunun anlamı şudur: ülkemiz 750-800 milyar dolar ciro yapıyor; ancak yüzde 5-6 zarar ediyor.
Oysa ülkelerin de işletmeler gibi kar etmesi gerekir. Sürekli zarar demek borçlanma ve varlıkların kaybedilmesi demektir.
Bu kronik zarardan kurtulmanın yolu da katma değer yaratan ve döviz kazancı sağlayan üretimdir.