Cari dengede kriz sürüyor

Türkiye ağustos ve eylülde ödemeler dengesi krizi yaşadı. İki ayda 3.7 milyar dolar cari fazla verilmesine rağmen rezervler 11.5 milyar dolar azaldı. Ülkeden sermaye kaçışı sürdü
Döviz krizinin etkileri ödemeler dengesinde görülmeye başlandı. Merkez Bankası’nın açıkladığı Eylül 2018 ödemeler dengesi raporunda son iki aydır cari fazla verilmesine rağmen sermaye kaçışı nedeniyle döviz rezervlerindeki gerilemenin sürdüğü görüldü.
TL’deki sert değer kaybı yüzünden yaz aylarında başlayan ithalattaki daralma sayesinde ağustosta 1 milyar 863 milyon dolar, eylülde de 1 milyar 830 milyon dolar cari fazla verildi. Böylece geçen yılın ilk 9 ayında 31.3 milyar dolar cari açık verilmişken bu yıl tutar 30 milyar doların biraz altında kaldı.

ZORUNLU DARALMA
Ağustos ve eylül ithalatında; altın ithalatının azalması, enerji dengesindeki iyileşmenin yanında çekirdek ithalat kalemleri olarak adlandırılan ve sanayi üretimindeki ara malları ithalatının azalmasından kaynaklı da bir düşüş yaşandı. Turizm gelirlerindeki artış sayesinde de cari fazla elde edildi. İlk bakışta Türkiye’nin bilançosunda olumlu bir gidiş olarak değerlendirilebilecek ithalattaki gerilemenin altında yatan ana neden ise ülkede ciddi bir ödemeler dengesi krizi yaşanmış olması. Yeterli döviz bulamayan ekonomik birimler söz konusu iki ayda faaliyetlerini daraltma zorunda kaldılar. İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı PMI verilerinde de bu durum gözleniyordu.

PARA BULAMADIK!
Dolar şokunun yaşandığı ağustos ve eylülde cari fazla verilmesine rağmen rezervlerdeki erime ciddi boyutlara vardı. Çünkü sıcak para ile büyüyen gelişen ülkeler için hep bir risk unsuru olan sermaye akımlarında tersine dönüş yaşandı. Geçen yıl oluşan 31 milyar dolarlık açığın finansmanı için dışarıdan 33.9 milyar dolar para bulunabildi. Oysa bu yıl 9 aylık süreçte 4.2 milyar dolar sermaye kaçışı oldu. Böylece döviz rezervlerinde 16.8 milyar dolarlık erime yaşandı. Bu erimenin 11.5 milyar doları ödemeler dengesi krizinin yaşandığı ağustos ve eylül aylarında oldu. Ağustos ve eylülde sermaye çıkışı 19 milyar doları aştı.
GCM Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Enver Erkan yaptığı değerlendirmede, mevcut eğilimler ve ekim ayı öncü ticaret verileri de ele alındığında muhtemelen ekim ayında da ödemeler dengesi bilançosunun fazla vereceğini öngördü. Erkan, “Ağustos ayından önce 50 milyar dolar bandının üzerinde olan yıllık bazda cari açığın 30 milyar dolar civarlarına doğru gerileme olasılığı bulunmaktadır. Nitekim yıl sonunda da muhtemelen 35 milyar dolar bandının altında bir yıllık cari açık gerçekleşmesi mümkündür” dedi.