A+
A-
Çin-ABD teknoloji savaşları yoğunlaşıyor
Yayınlanma:
Bağlantıyı Kopyala
9 Ağustos 2022’de yürürlüğe koyduğu ‘Çip ve Bilim Yasası’ isimli yasa ile ABD, Çin’in teknolojik ilerleyişini durdurmak ve ileri teknoloji piyasasında yeniden ağırlığını artırma çabası içine girdi. Söz konusu yasa Çin ve ABD arasında yıllardır süregelen ticari savaşların ileri teknoloji piyasası tarafında yeni bir perde açtı. Bugün dünya çip üretiminin yüzde 75’i Asya’da gerçekleşiyor. Dünya çip üretiminde ABD’nin payı 1990’da yüzde 38’di; bugün bu oran yüzde 12’ye gerilemiş bulunuyor. ABD’nin açtığı bu yeni ‘cephe’ ABD’de yayınlanan ‘Foreign Policy’ dergisinde geçen ay işlendi. Yazının başlığı; ‘Çin-ABD Teknoloji Savaşı Dünyayı Nasıl Değiştiriyor.’ Yazının yazarı Agathe Demarais; Economic Intelligence Unit’te (Ekonomik İstihbarat Birimi) ‘uluslararası tahminler’ bölümü direktörüdür.
ABD’Lİ TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNE BÜYÜK SÜBVANSİYON
Yasa, birinci hedef olarak ABD’nin yarı iletkenlerde ABD şirketlerinin araştırma ve üretimini desteklemek için 280 milyar dolar civarında fon desteği sağlıyor. Bu fondan yararlanmak isteyen şirketler eğer sübvansiyonlardan yararlanmak istiyorlarsa Çin ve Rusya’da 28 nanometreden daha gelişmiş çipler üretmeleri 10 yıllık bir süre ile yasak. Yasa ile sağlanan finansmanın süresi beş yıllık bir süreye yayılıyor. Yasa yarı iletkenlerin teknolojik gelişiminden eğitime ve teknoloji uygulamalarına kadar uzanan bir ekosistem geliştirmeyi amaçlıyor. 2022 Çip ve Bilim Yasası kapsamında çip üretimi için 39 milyar dolarlık doğrudan destek sağlanıyor; bunun 2 milyar doları geleneksel çip üretimi için, kalan 37 milyar doları gelişmiş işlemcilerde (14 nm ve altı) kapasite geliştirmek için ayrıldı. Yasada belirtilen süreç kapsamında, her projeye en fazla 3 milyar dolar sübvansiyon verilecek ve bu da ABD'ye beş yıl içinde en az 12 ek ileri süreç hattının ekleneceğini gösteriyor.
ABD GERÇEKÇİ OLMAYAN HEDEFLERE SARILDI
Bu işletmelere yönelik yüzde 25'lik hüküm uyarınca, 24 milyar dolarlık yatırım vergisi kredisi tedbiri alınması, işletmelerin ileri işlemci üretim hatlarına yaptığı toplam yatırımın 100 milyar dolara yakın olması ve devlet teşviklerinin 37 milyar dolar olması bekleniyor. Beş yıl içinde Amerika Birleşik Devletleri'nin gelişmiş çip üretim kapasitesinin yaklaşık 140 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması, 700 bin adet/aydan fazla gelişmiş üretim kapasitesine ulaşması hedefleniyor. Bu projeksiyona göre, beş yıl sonra, ABD toplam küresel gelişmiş işlemci kapasitesinin yüzde 30 - yüzde 40'ını oluşturacak gelişmiş çip üretim kapasitesini ekleyecek ve küresel ölçekte ABD çip imalat endüstrisini tam olarak geliştirmiş olacaktır. Söz konusu aşırı iyimser hedefler bir yana ABD tarihinde ilk kez mevzuat yoluyla Çin'in yarı iletken endüstrisinin yükselişini hedef almış bulunuyor.
YARI İLETKEN PİYASASINDA ABD BASKISI
Yasanın ikinci hedefi ileri teknoloji ve bilim için ABD adına yasal koruma sağlamaktır. Yasa yarı iletkenlerin tasarımı ve üretiminde ABD’li şirketlerin sübvansiyonunu sağlarken Çinli şirketlerin hem ABD’de hem de uluslararası pazarlarda alanlarını daraltmak ve rekabet etmesini engellemek olduğu görülüyor. ABD burada liberal ekonominin serbestlik ve rekabetçilik prensiplerini açıkça çiğniyor. Kanun yarı iletken piyasasında ABD egemenliğini sağlamayı amaçlamakla birlikte bugüne kadar ABD’li şirketlerin yatırım eğilimlerini gözlediğimizde sağlanan sübvansiyonların ABD’li şirketleri ne kadar cezbedeceği meçhuldür.
İLERİ TEKNOLOJİDE ‘ÇEVRELEME’
Çıkarılan yasa ABD’nin Çin’e karşı uyguladığı ‘çevreleme stratejisine’ uygundur. ABD bir yandan yarı iletken piyasasında liberal ekonomi prensiplerine aykırı bir şekilde düzenleme yaparken diğer yandan Çin’e karşı yarı iletkenlerde ihracat kontrollerini yoğunlaştırıyor. Öte yandan Çinli şirketlere ‘bilgi gizliliği’ ve ‘güvenlik’ adı altında sürekli olarak denetimler yaparak baskı altına alma çabası görülüyor. AB ve diğer Batı ülkeleri başta olmak üzere Tayvan, Japonya, Kore gibi ülkeler ABD’nin bu kararını ve politikalarını hararetle destekliyorlar. Söz konusu ülkelerin amacı ABD ile ortak; Çin’in uluslararası yarı iletken endüstrisi tedarik zincirinden kopararak uluslararası kaynaklara ve inovasyon tekniklerine erişimini kesmek.
ÇİN TİCARİ SALDIRILARA HAZIRLIKLI
Çok sayıda ülke Çin’in yarı iletken sektörünün geliştirilmesinde izlediği politikaları örnek kalmıştır. Bugün uluslararası yarı iletken sektörü zincirinin yeniden inşası süreci büyük ülkeler arasındaki rekabetin ortasında hızlanıyor. Çin yarı iletken sektörünün yeniden yapılanmasından kaynaklanan risklere ve zorluklara yanıt verecek yeni ulusal mekanizmalar keşfetme konusunda kararlılığını devam ettiriyor. Stratejik olarak bu konuya odaklanan Çin, özellikle sıkıştırılmış olan kilit teknolojilerin özerkliği konusunda adımlar atmaya başladı. Tüm sektörlerde özellikle de yarı iletken imalat sektöründe milli üretimin gelişimini daha da hızlandıran adımlar atılıyor. Yani bir anlamda Çin bu ve benzeri saldırıları bekliyordu ve hızlı adımlar atarak orta ve uzun vadede sektörü eskisinden daha da ileriye taşıyacak hamleleri yapmaya başladı. Burada Çin yönetiminin iradesinin gücü ve kararlılığı, planlı kalkınma modeli izleyen dinamik bir ekonomi modeli Çin’in en büyük üstünlüğü olarak ortaya çıkıyor.
SAVAŞIN KAZANANI BELLİ: ÇİN
Makale yazarı yarı iletkenler ve yüksek teknoloji sektöründeki Çin-ABD çatışmasının 2050’lere kadar devam edeceğini öngörüyor. Fakat çıkarılan yasanın etkisi konusunda açıkça ifade etmese de şüpheleri var. Yazar söz konusu süreçte ABD’nin en önemli kozunun ihracat kontrolleri olduğunu ifade ediyor. Yani ABD’nin üretici gücünün tüm teşvik ve tedbirlere rağmen teknoloji rekabetinin altından kalkamayacağının kabulü ABD ekonomisinin zafiyetini gösteriyor. İhracat kontrollerinin uzun vadede bir sonuç getirmeyeceği ortada olduğuna göre teknoloji savaşının kazananı bellidir; Çin.
