Çin’in orta eyaletlerinin yükselişi

Günümüzde Türklerin Çin tarifi, körlerin fil tarifine benziyor! Bu sadece Türklere özgü değil, Batı’nın gözlükleriyle Çin’e bakanların da ortak özelliği. Çin’in bir ya da birkaç kentini ziyaret eden iş insanı ya da öğrenci vatandaşlarımız, Çin’in idari yapılanmasını bilmeden “Çin uzmanı” edasıyla kesin yargılarda bulunurlar: “İleri teknoloji sadece Shenzhen’dadır, gıda ürünü almak istiyorsan Qingdao’ya gideceksin” gibi. Başka biri “Hayır, tarım ürünleri için Shenyang’a, sanayi ürünleri için Chongqing’e gideceksin” der. Körün eli filin neresine değdiyse…

Oysa merkezi planlama ile kıta büyüklüğündeki ülkede nakliye giderlerini azaltmak ve bölgeler arası dengeyi sağlamak için, ülkenin değişik bölgelerinde kümelenmeler olduğunu idrak edemezler. Çin başından beri sanayi ve tarım kümelenmeleri kurarak kalkınmayı adım adım inşa etmiştir. (1) Ülkedeki üniversiteler de üretimin ihtiyaç duyduğu yetişmiş insan kaynağını sağlamak için sanayi ve tarım kümelenmeleri ile bağlantılıdır. (2)

Batı’nın Çin hakkında tahminlerinde, beklentilerinde yanılmalarının nedeni de Çin’in birebir Batı tipi kalkınma yolunu izleyeceği varsayımıdır. Unuttukları ya da bilinçli olarak akıllarına getirmedikleri ise, Çin’in sosyalist kalkınma modelini uyguladığıdır.

1905 Rus, 1906 İran, 1908 Türk ve 1911 Çin devrimleriyle başlayan milli demokratik kalkınma yolu, 1917 Bolşevik, 1920 Atatürk ve 1949 Mao devrimleriyle sosyalizmle taçlandı. Büyük Atatürk’ün 1930’larda uyguladığı benzer model, “kader” denilen coğrafyanın, devrimle nasıl bir üstünlüğe dönüştürebileceğini gösterdi.

VERİMLİ DOĞU TALİHSİZ BATI

Çin’in zenginliği başından beri, Türkiye’nin tam aksine doğudaki sahil eyaletlerinde yoğunlaşmış. Doğu Çin geniş ovalar ile çok elverişli iklim koşullarına sahip. Daha dağlık ve çöllük olan batı bölgesi antik dönemden beri hep merkezi devletin katkısı ile gelişebilmiş. Orta Çin diye adlandırılan ağırlıklı olarak dağlık ve tarım/hayvancılıkla uğraşan içerideki eyaletler ise kendi yağında kavrulmuş.

1978’de “Dışa Açılma ve Reform” ile başlayan ve 2002’ye kadar uzanan denetimsiz pazar ekonomisi, Çin’de farklıkları büyüttü. Sermaye ve emek daha kârlı olan doğuya aktı. Batı ile doğu arasındaki eşitsizlik tırmandı. ÇKP içinde oluşan tepkiler üzerine 1999 yılında Batı Çin Kalkınma Programı başlatıldı. 6 eyalet ve 5 özerk bölgeyi kapsayan Batı bölgesini kalkındırma programı son 25 yılda büyük başarı kazındı. Xi Jinping iktidarında, Mao’nun “hiç kimseyi arkada bırakmama” ilkesi yeniden uygulamaya kondu. Dikkat: Son 10 yılda 100 milyon kişi yoksulluktan kurtarıldı. Artık Batı Çin’de yoksul kalmadı.

XI JINPING’İN HUNAN EYALETİ GEZİSİ

Çin’de son bir haftadır Xi Jinping’in Hunan’daki inceleme gezisi manşetlere taşınıyor. Çin’in Orta Bölgesi’nin yükselişine dikkat çekiliyor. Xi, 18-21 Mart tarihleri arasında Hunan Eyaleti Parti Komitesi Sekreteri Shen Xiaoming ve Hunan Eyaleti Başkanı Mao Weiming ile birlikte Changsha ve Changde’ye giderek okullarda, işletmelerde, tarihi ve kültürel bölgelerde ve köylerde derinlemesine incelemelerde bulundu.

20 Mart Çarşamba günü Changsha’da “Çin’e Özgü Sosyalizmin Yeni Dönemi’nde Orta Bölgenin Canlandırılması” konulu bir sempozyuma başkanlık etti. Xi son beş yılda ikinci kez “Orta Bölge’nin yükselişini teşvik etmek” temalı bir sempozyuma başkanlık etti. (3)

Çin Devlet Başkanı Xi Jinipgn, Orta Çin’deki Hunan eyaletinin Changde kentinde bir vatandaş ile sohbette (19 Mart 2024) “Orta Bölge’nin kalkınmasının teşvik edilmesi” Mart 2004’te ilk kez hükümet çalışma programına dahil edildi. Nisan 2006’da ÇKP Merkez Komitesi ve Devlet Konseyi, Çin’in Orta Bölgesi’nin Yükselişini Teşvik Etmeye Yönelik Çeşitli Görüşleri yayınlayarak, kalkındırma çalışmalarına ivme kazandırdı. ÇKP 20. Kongresi raporunda açıkça “Orta Bölge’nin yükselişinin hızlandırılmasından” bahsedildi. (4)

Orta Bölge altı eyaletten oluşuyor: Shanxi, Henan, Anhui, Hubei, Jiangxi ve Hunan. 20 Mart’taki sempozyumda Xi, orta bölgenin ülkenin önemli tahıl üretimi, enerji ve hammadde üretimi, modern ekipman üretimi, yüksek teknoloji imalatı ve kapsamlı ulaşım merkezi olarak çok önemli bir rol oynadığını vurguladı.

Çin’in Orta Bölgesi altı eyaletten oluşuyor: Shanxi, Henan, Anhui, Hubei, Jiangxi ve Hunan.

SON BEŞ YILDA HER YIL YÜZDE 8,6 BÜYÜME

Xi, son beş yıldaki çalışmaları teyit ederek “merkez bölgenin kalkınmasının daha yüksek bir başlangıç noktasına ulaştığını” belirtti. (5)

13. Beş Yıllık Plan döneminde (2016-2020) Orta Çin ekonomisi, yıllık ortalama yüzde 8,6 oranında büyüyerek bölgeler arasında ilk sıraya yükseldi. “Geride kalmışlıktan” “liderliğe” sıçradı. Öyle ki, 2023’te Orta Çin’in toplam GSYİH’si Çin genelinin beşte birinden fazlasını oluşturdu.

Mao Zedung’un memleketi olan Hunan, ülkedeki 13 büyük tahıl üreticisi eyaletten biri; pirinç ekim alanı ve toplam üretimi açısından Çin’de ilk sırada yer alıyor. Şimdi ise ileri teknolojiyle de öne çıkıyor. Örneğin Hunan eyaletinin başkenti Changsha, mühendislik harikası makineler, otomobiller ve parçaları, yeni malzemeler ve dijital bilgileri kapsayan, 100 milyar yuandan (13,8 milyar dolar) fazla çıktı değerine sahip altı imalat sanayi kümesi geliştirdi.

Geleneksel olarak tarımla tanınan ve denize kıyısı olmayan Henan ise küresel bağlantılarını geliştirmek için ulaşım ve telekomünikasyon altyapısını güçlendiriyor. Eyalet, hava, internet, kara ve deniz bağlantılarını geliştirmek üzere tasarlanan dört “İpek Yolu”nun inşasını hızlandırıyor.

Anhui eyaletinin başkenti Hefei de kuantum bilişim ve yapay zekâ gibi alanlarda yüksek teknoloji şirketleri için önemli bir kuluçka alanı haline geldi ve dünya çapında “Hefei modeli” olarak tanınıyor.

Aynı şekilde Shanxi de ticaret şirketleri için elverişli politikalar uygulayarak ve dışa açılmaya adanmış birden fazla bölge kurarak dış ticareti aktif bir şekilde teşvik ediyor.

Kuşak ve Yol Girişimi gibi çeşitli paylaşarak gelişme girişimlerine katılan orta Çin, dış ticarette de istikrarlı bir artış kaydediyor. 2023 yılında merkez bölgenin ihracat ve ithalatı 2012 yılına göre yüzde 3,7 arttı. Bölgedeki birçok şehir Çin-Avrupa Demiryolu Ekspresi’ne katıldı. Sadece Henan’ın denizaşırı yük treni ağı Avrupa ve Asya’daki 40 ülkede 140’tan fazla şehre ulaşmaktadır.

Bölge aynı zamanda özellikle yüksek teknoloji alanlarında artan oranda yabancı yatırım da çekiyor. Hubei, 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 11,39 artışla 19 milyar yuanın üzerinde yabancı yatırım alarak Orta Çin’deki eyaletler arasında en üst sırada yer aldı. Yazılım ve bilgi teknolojisi hizmetlerinin yüzde 45,6; yüksek teknoloji imalatının ise yüzde 76,35 oranında büyümesiyle bu alanlardaki yabancı yatırımlar hız kazandı. (6)

ZUZHOU MUCİZESİ

Çin’in kıyı metropollerini ve eyalet başkentlerini kapsayan 45 sanayi kümesi listesinde 3. kademedeki bir şehrin yer alması beklenmedik bir durumdur. Ancak, Hunan’ın Zhuzhou (okunuşu Cuco) kenti bir mucizeyi gerçekleştirdi. 3 milyon 900 bin gibi Çin ölçülerine göre mütevazı bir nüfusa sahip olan Zhuzhou, dünya lideri iki sanayi kümesini başarıyla kurarak Çin’in sanayi sahnesinde önemli bir yer elde etti.

Zuzhou raylı ulaşım ekipmanı üretim kümesinin değeri 140 milyar yuanı (19,73 milyar dolar) aştı. Zuzhou üretimi ürünlerin uluslararası pazardaki payı dörtte birin üzerine çıktı. Zuzhou üretimi metro ve hızlı trenler Türkiye’nin yollarında vızır vızır işliyor.

Şehir ayrıca küçük ve orta ölçekli uçak motorları için Çin’in en büyük araştırma ve üretim kümesine sahip. Çin genelinde kullanılan bu tür ekipmanların yaklaşık yüzde 90’ını üretiyor.

Zhuzhou’nun bu başarısında belirleyici olan araştırma-geliştirmeye (Ar-Ge) ayrılan büyük pay. Son 10 yılda, yıllık yüzde 9’un üzerinde bir büyüme oranı gerçekleşmiş. Ayrıca Zuzhou, yetenek havuzunu besleyen 270’in üzerinde ulusal düzeyde ve il düzeyinde teknoloji inovasyon platformu kurmuş. (7)

AK PARTİ, HİTİT UYGARLIĞININ ANAVATANINI MAHVEDİYOR

Çin, iç bölgesini kalkındırma için büyük atılımlar yaparken, Türkiye’nin İç Anadolu bölgesi tarihinin en kötü dönemini yaşıyor. Türkiye’nin verimli İç Anadolu bölgesi gelir dağılımında en bozuk 6 ili barındırıyor. (8) Tarım arazileri terkediliyor, toprak çölleşiyor. AK Parti hükümeti, Batı’nın iflas etmiş ekonomi politikalarını körlemesine sürdürerek, Türkiye’nin geleceğine kastediyor. Üç bin beş yüz yıl önce tarihteki en parlak uygarlıklardan biri olan Hititler’e ev sahipliği yapmış bu bölgenin yeniden kalkınması ancak milli ve halkçı bir yönetim altında ve mutlaka planlama ile sağlanacaktır.

DİPNOTLAR:

1.https://www.chinadaily.com.cn/a/202104/16/WS6078e8b7a31024ad0bab5f3b.html
2.https://www.china-briefing.com/news/chinas-industry-clusters/
3.http://www.news.cn/politics/leaders/20240321/007e6a576c034738a143412664a02480/c.html?utm
4.https://www.globaltimes.cn/page/202403/1309294.shtml
5.http://en.qstheory.cn/2024-03/22/c_973173.htm
6.https://www.globaltimes.cn/page/202403/1309294.shtml 7.https://www.globaltimes.cn/page/202403/1309294.shtml
8. https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/tum-bolgelerde-orta-ve-alt-gelir-grubu-yoksullasiyor/735763