Çin’in yolsuzlukla mücadelesi de manşette

Türkiye’de 24 Mart 2025 tarihli bütün gazeteler, birinci sayfalarından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı İmamoğlu’nun yolsuzluktan tutuklandığı haberini verdiler. Aynı gün Çin’de yayımlanan “Halkın Günlüğü” gazetesinin manşeti ise Çin’in yolsuzluk ve bürokrasi ile mücadele için 13 yıl önce başlayan “8 Maddelik Yönetmelik” uygulamasının kazançlarını özetliyordu.

Halkın Günlüğü gazetesi, Çin Komünist Partisi’nin resmi sesidir. Bir kıta büyüklüğündeki Çin’in tamamında yayımlanan tek gazete. Günde 3 milyon adet basılıyor. 1997’den beri ise dijital olarak yayımlanıyor. Dijital baskı ile birlikte toplam okur sayısının 100 milyonun üzerinde olduğu belirtiliyor.(1) UNESCO’ye göre dünyada an çok satan 10 gazete arasında. Halkın Günlüğü, Çin medyasının “amiral gemisi” unvanına sahip.

“Parti’nin Yeni Dönem İçin Atağı” başlıklı makale, gazetenin üç kıdemli muhabirinin imzasını taşıyor.(2) Yazı şöyle başlıyor: “Sekiz Maddeli Yönerge Aralık 2012'de ÇKP Merkez Komitesi Siyasi Bürosu tarafından çalışma tarzını iyileştirmek, bürokrasiyi azaltmak, Parti ve hükümet yetkilileri arasındaki savurganlıkla mücadele etmek, halkın Parti ve devlete güvenini yeniden kurmak amacıyla uygulamaya konmuştur.”

8 MADDE HANGİLERİ?

Çincenin en yaygın geleneği kısaltmalarıdır. “8 Madde” denince herkes rahatlıkla anlıyor ve saymaya başlıyor. Gelin, devlet ve Parti’ye nizam vermek için uygulamaya konan bu “8 Düzeltme”ye yakından bakalım.

ÇKP Merkez Komitesi’nin, Parti ve devlet kadrolarına yönelik “Sekiz Maddeli Yönergesi” şunları içeriyor:

“1. İnceleme ve araştırmaları iyileştirin

Tabana yönelik inceleme ve denetimlerde, yüzeysellik ve şekilcilikten kaçınarak gerçek koşullara odaklanmalıdır.

“2. Toplantıları azaltın ve verimliliği artırın

Gereksiz toplantıları azaltın, ölçeği/süreyi sınırlayın ve etkinliği artırın.

“3. Gereksiz belge doldurmalarını ve brifingleri azaltın

Evrak işlerini en aza indirin, özlü ve gerçeklere dayalı rapor yazımını savunun ve uygulayın.

“4. Resmi yurtdışı ziyaretlerini standartlaştırın

Katılımcıları kesin olarak sınırlandırın ve karşılama protokollerini basitleştirin.

“5. Güvenlik düzenlemelerini iyileştirin

Liderlerin geçişinde trafik kontrollerini azaltın; yol kapatma veya kamuya açık mekanların kapatılmasını yasaklayın.

“6. Haberlerin kapsam ve içeriğini iyileştirin

Resmi toplantıların/liderlerin faaliyetleri hakkındaki haberleri basitleştirin, büyütülerek verilmesini önleyin, basının insanların geçim kaynaklarına odaklanmasını sağlayın.

“7. Parti ve devlet yayınları üzerinde sıkı kontrol uygulayın

Liderlerin izinsiz kitap ya da konuşmalarını yayımlanmasına izin vermeyin.

“8. Tutumluluğu çok sıkı uygulayın

Parti ve devlet liderleri için konut, araç ve sosyal yardımlarla ilgili kuralları sıkı olarak uygulayın; savurganlığa karşı çıkın.”(3)

ÇİN’İN YENİ DÖNEMİNİ ANLAMANIN ANAHTARI

Halkın Günlüğü’ndeki makale “Sekiz Maddeli Yönerge”nin, dünyanın en büyük Marksist iktidar partisi olan Çin Komünist Partisi'nin ilan ettiği “yeni dönemi” anlamak için bir “anahtar” olduğunu söylüyor. Bu düzenlemelerin Çin’e Özgü Sosyalizmin Yeni Dönemi’nde formüle edilen ilk önemli Parti belgesi olduğu ve Xi Jinping’in ÇKP Sekreteri seçildiği 18. Kongre’nin hemen sonrasında, 4 Aralık 2012'deki Siyasi Büro toplantısında kararlaştırıldığı belirtiliyor.

Makalenin ilk bölümünde yönetmeliğin uygulanmasının sonuçları özetliyor ve Yönerge’nin yeni dönemde Çin Komünistleri için altın kartvizit” işlevi gördüğü betimleniyor.

YÖNETİCİLER RAHATSIZ OLSUN HALK RAHAT!

Sekiz Maddelik Yönerge’nin onaylandığı Siyasi Büro toplantısında Genel Sekreter Xi Jinping şunları söylüyor: “Biraz rahatsız olmalıyız, biraz daha az rahat olmalıyız. Ancak biz rahatımızı bozarsak, insanların rahatı artacak ve memnuniyetleri yükselecektir.”

Mart 2014'te, yani sekiz maddeli yönetmeliğin uygulamaya konmasından bir yıl sonra, Genel Sekreter Xi Jinping’in Henan eyaletindeki bir ilçenin parti toplantısında şu vurguyu yaptığı aktarılıyor: “Kaplanlar, sinekler, tilkiler… Kim olurlarsa olsunlar, konumları ne kadar yüksek olursa olsun, Parti disiplinini ve devlet kurallarını ihlal ettikleri sürece, kesinlikle sorumlu tutulacak ve ciddi şekilde cezalandırılacaklardır.”

Makalede, Çin Ulusal İstatistik Bürosu tarafından 2024 yılında yapılan bir ankette, halkın yüzde 94,9'unun “8 Maddelik Yönerge”yi benimsediği aktarılıyor. Bu sonuç “halkın Partiye verdiği güvenoyu” olarak yorumlanıyor.

ASKERLERLE SIRAYA GİREN CUMHURBAŞKANI

Bir sonraki bölümde, merkezi liderlikten başlayarak, değişimde belirleyici olan tepedeki yöneticilere odaklanmanın ne kadar isabetli olduğu işleniyor.

En başta verilen büyük örnek Xi Jinping'in sadeliği: “2012 yılındaki 18. Parti Kongresi'nden sonra ilk teftiş gezisi sırasında Genel Sekreter Guangdong'a gitti, yolları açmadan, trafiği engellemeden, kırmızı halılar sermeden denetledi.

“Aynı gezide Genel Sekreter askeri birlikleri teftiş ederken, savaş gemisinde, yemek için denizcilerin kantinine gitti, elinde bir tepsi ile askerlerle birlikte sıraya girdi ve onlarla aynı masada yemek yedi.” Makale bu eylemi şöyle betimliyor: “Pilav kasesinde servis edilen şey Parti'nin kalbi ve halkın kalbidir.”

Makale, Xi Jinping’in gezilerdeki harcamaları için topladığı fişlere gönderme yaparak “işte bir liderin günlük hayatı” diye şu örnekleri sıralıyor: “2012 yılında Hebei, Fuping İlçesinde yapılan teftişin akşam yemeği menüsü, 2014 yılında Henan, Lankao İlçesinde yapılan teftişin yemek makbuzu ve 2015 yılında Liangjiahe'deki Liang Yuming'in köy evindeki öğle yemeği makbuzu... Dört yemek ve bir çorba, hepsi de sıradan ev yemekleri.”

YOLSUZLUKLA MÜCADELEYE ARA VERİLMELİ Mİ?

Üçüncü bölümde yazarlar şu soruyu soruyor: Madem bu kadar büyük sonuçlar elde edildi, bu kampanyaya biraz ara veremez miyiz? Yanıt şöyle:

“20. Parti Kongresi'nden bu yana ulusal disiplin ve denetleme kurumları, kitleler arasında sağlıksız uygulamalar ve yolsuzlukla ilgili 768.000 vakayı soruşturup ele almış ve 628.000 kişiyi cezalandırmıştır. 20.000 kişi de savcılık organlarına sevk edilmiştir. Özellikle sağlık, eğitim ve köy işleri gibi başlıca alanlarda güçlü tedbirler alınmıştır. Çin'in yolsuzlukla mücadelesi hem ‘sinekleri’ hem de ‘kaplanları’ ortadan kaldırmayı hedefliyor. ‘Sinekler’ düşük rütbeli memurları, ‘kaplanlar’ ise devlet ve Parti’de yüksek konumlarda bulunanları temsil ediyor. 2024’te, 58 ‘kaplan’ yakalanarak son on yıldaki en yüksek sayıya ulaştı. Yolsuzluk soruşturması nedeniyle yurtdışına kaçanların izini süren Çin, yurtdışından 1.306 kişinin iadesini sağladı ve Ocak-Kasım 2024 tarihleri arasında toplam 15,4 milyar Yuan (yaklaşık 2,1 milyar dolar) tutarında yasadışı varlığı geri aldı. ÇKP 20. Kongresi'nden bu yana hem rüşvet alan hem de rüşvet veren, hatta rüşvete tanık olup sessiz kalanlar da cezalandırılıyor.”

“Yolsuzluk ve disiplin ihlali gelip geçen bir rüzgâr gibi ele alınamaz. Genel Sekreter'in pek çok canlı metaforu vardır: ‘Her zaman el fenerlerinin aydınlatamadığı yerler vardır!’ Ne yapmalı? Yunnan ve Guizhou'ya yapılan bu gezi sırasında Genel Sekreter yine metodolojik rehberlik sağladı: ‘İçe baktığımızda, çalışma tarzındaki sorunlar genellikle ideolojik kayma ile başlar. Tıpkı bir odanın düzenli olarak temizlenmesi gerektiği gibi, düşünceler de sürekli olarak arındırılmalıdır. Doğruluk insanın içinde barındığında, kötülük ona tecavüz edemez. Sadece bir Komünist Parti üyesinin 'iç disiplinini' geliştirerek, 'ne olursa olsun yozlaşmak istememe' haline kökten ulaşabiliriz.”

Yazı bu mücadelenin uzun bir tarihi dönem boyunca devam etmesi gerektiğini şu cümlelerle vurguluyor:

“Bilinç köktür ve çalışma tarzı da biçimdir. Kök dik durursa, biçim toparlanır; kök dik durmazsa, biçim kesinlikle dağılır. Tabandaki kadroların yükünü azaltmak için şekilcilikle mücadeleyi derinleştirmeye devam edin ve taban kadrolarının savaşa gövdeleriyle girmesine izin verin. Geçmişte daha çok kitlelerden bir şeyler yapmalarını istemek söz konusuydu, ancak şimdi daha çok Parti üyeleri ve kadroların bir şeyler yapması ve kitlelere hizmet etmesi söz konusu.

“Parti tarzı, Parti ve devlet kadrolarını gösterişe değil, nazik, tutumlu ve ekonomik olmaya yönlendiriyor, temel sosyalist değerler giderek daha önemli hale geliyor ve insanların bilinçlerinde ve kalplerinde derin bir şekilde kök salıyor.

13 YILDA ALINAN BÜYÜK YOL

Dışarıdan bakanlar, “Çin’de bu çapta ve bu yaygınlıkta yolsuzlukla mücadele kampanyası gerekli miydi?” sorusunu dile getiriyorlar. Hatta, “Xi Jinping kliğinin” rakiplerini bertaraf etmek için bu yola başvurduğunu ileri sürmek Batı basınında çok yaygın.

Oysa, “Dışa Açılma ve Reform” döneminde, doğanın kirletilmesi ile insan da kirlenmişti. Çevre koruma için son dönemde Çin’de büyük yol alındı. Bilinç kirlenmesini temizlemek için de Xi Jinping önderliğinde devlet ve Parti kadroları eliyle Çin’de ilan edilmemiş bir kültür devrimi yaşanıyor. Olay bundan ibarettir.

Devrimci peygamberimiz Hz. Muhammed’in sözünü hatırlamamak mümkün değil: “Devlet adamları fakir ölmelidirler ki, idare ettikleri milletler zengin ve mesut olsunlar. Devlet adamları cep doldurmaya kalkarlarsa millet, fakir, bedbaht olur, dava hezimete uğrar.”(4)

1. http://en.people.cn/other /about. shtml

2. http://paper.people.com.cn /rmrb/pc/content/202503/24/content_30063630.html?utm

3. https://www.chinadaily.com .cn/china/19thcpcnationalcongress/2012-12/05/content_32194137.htm

4. Aktaran Mahmut Esat Bozkurt, Atatürk İhtilali I-II, Kaynak Yayınları, düzeltilmiş dördüncü basım, Nisan 2003, s. 66.