Cumhuriyet yaptı, AKP sattı

Atatürk tarafından 1933’te ekonomiyi kalkındırmak amacıyla Sümerbank adıyla kurulan daha sonra özelleştirme kapsamında holdingleşen Sümer Holding batağa saplandı. Kurum AKP’nin, “Zarar ettir, özelleştir” politikası sonucu zarar ederken taşınmazları da özelleştiriliyor. Resmi Gazete’de yayımlanan ilanda Sümer Holding’e ait 8 ildeki 13 taşınmazın satışa çıkarıldığı duyuruldu. İhalelerin kapalı zarfla teklif alınarak “pazarlık” usulüyle gerçekleştirileceği belirtildi.

CUMHURİYETİN MİRASINI YEDİLER

Sözcü’nün 28 Ekim 2023 günlü haberine bakalım.
“AKP 21 yıllık iktidarında, 100 yaşındaki cumhuriyetin birikimi yerli ve milli ne kadar kamu kuruluşu varsa elden çıkardı.
Şirketler, fabrikalar, limanlar, oteller, enerji tesisleri bitti, şimdi cennet koyları, yeşil alanları, tarım arazilerini bir bir satıyor.
Ekonomide, Türkiye tarihinde görülmemiş bir özelleştirme uygulamasına giden AKP, cumhuriyetin kazanımı ve birikimi olan ne varsa adeta haraç mezat sattı.”
AKP iktidarının ilk Maliye Bakanı Kemal Unakıtan satış sürecini ‘Satacağız satacağız. Her şeyi satacağız. Kâr edeni de satacağız, zarar edeni de satacağız. Devleti ekonomik faaliyetlerden kurtarıncaya kadar satacağız. Pamuk eller cebe. Yerli yabancı herkes gelsin’ cümleleriyle başlatmıştı.
2002 yılından bu yana 273 kuruluşta hisse senedi veya varlık satış-devir işlemleri yapıldı. Bu kuruluşlardan 268’inde kamu payı kalmadı. 1986 yılından AKP’nin iktidara geldiği döneme kadar 8 milyar dolarlık özelleştirme yapılırken, 2002’den günümüze toplam 63 milyar dolarlık satış gerçekleştirildi.

ÖNCE ‘FABRİKA KURAN FABRİKALAR’ GİTTİ

AKP, iktidara gelir gelmez ilk önce ‘fabrika kuran fabrikaları’ elden çıkardı. 2003 yılında iki kamu şirketi, Ortadoğu ve Balkanlar’ın en büyük tezgâh üreticisi TAKSAN ile sanayi tesisi imalatı yapan GERKONSAN satıldı. Aynı yıl Türkiye Denizcilik İşletmeleri‘ne ait limanlar, SEKA'nın kâğıt fabrikaları ve kamu arazileri de elden çıkarılarak toplam 187 milyon dolar gelir elde edildi.

SANAYİ DEVLERİNİ PARÇALAYARAK VERDİLER

Takvim yaprakları 2004 yılını gösterdiğinde özelleştirmelerde vites yükselten AKP iktidarı, 1 milyar 282 milyon dolarlık satış yaptı. 2003 yılında fabrika yapan fabrikaları satan AKP iktidarı bu defa parçalaya parçalaya sanayi kuruluşlarını satmaya başladı.
TEKEL'in alkollü içecekler bölümü 292 milyon dolara satılırken, gübre üreten şirketler ve onların fabrikaları özelleştirildi. Eti Bakır 21,8 milyon, Eti Krom 58 milyon, Eti Gümüş 41,2 milyon ve Eti Elektrometalurji 15,3 milyon dolara satıldı.
Çayeli Bakır İşletmeleri 49,2 milyon dolara, Karadeniz Bakır işletmeleri Samsun İşletmesi 11,1 milyon BET Kütahya Şeker Fabrikası 23,8 milyon dolara, Amasya Şeker 1 milyon 250 bin dolara özelleştirildi.
Türk Hava Yolları'nın hisselerinin yüzde 20'si 2004 yılında, yüzde 25’i ise 2006 yılında satıldı.

THY’NİN YÜZDE 20’Sİ BORSADA GİTTİ

Doğalgaz dağıtım şirketleri ESGAZ 43 milyon dolara, BURSAGAZ 120 milyon dolara satıldı. Sümer Holding bünyesinde yer alan fabrika arazileri de tek tek satıldı. 44 milyon dolara satılan Sümerbank Bakırköy İşletmesi‘ni ve 27 milyon dolara satılan TÜMOSAN izledi. Blok satıştan toplam 402 milyon dolar gelir elde edilirken, 2004 yılında 689 milyon dolar değerinde tesis, varlık ve arazi satışı gerçekleştirildi. Türk Hava Yolları'nın (THY) hisselerinin yüzde 20'si ise 177 milyon dolara borsada satıldı.

TÜRK TELEKOM KAZIĞI

2005 yılında AKP iktidarı toplam 8,2 milyar dolarlık özelleştirme yaparak rekor kırdı. Türkiye'nin en stratejik kurumlarından biri olan Türk Telekom'un yüzde 55'i 6 milyar 550 milyon dolar bedelle Lübnanlı Hariri Ailesi’ne satıldı. Daha sonra Türk Telekom kredi borçları ödenmeyince Türk bankalarına devredildi, oradan da Türkiye Varlık Fonu payları satın aldı ve yeniden kamulaştırılmış oldu. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü'ne ait olan İstanbul Hilton Oteli binası ve arazisi 255 milyon dolara, Ataköy Otelcilik 62,7 milyon dolara, Ataköy Marina ve Yat İşletmeciliği 23,7 milyon dolara, Ataköy Turizm ise 33,5 milyon dolara satıldı.

TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK KURULUŞLARI

2005 yılının bir başka büyük özelleştirmesi ise 305 milyon dolara ETİ Alüminyum satışı oldu. Kıbrıs Türk Havayolları 33 milyon dolara, Adapazarı Şeker Fabrikası 45,7 milyon dolara blok olarak satılan kuruluşlar oldu.
AKP, 2005 yılında Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşlarından TÜPRAŞ ve PETKİM'in bir bölümünü borsada sattı. Bir gece yarısı TÜPRAŞ'ın yüzde 14,76'sı İsrailli iş adamı Sami Ofer'e 453 milyon dolar bedelle devredilirken, PETKİM'in yüzde 35'i 273 milyon dolara halka arz edildi.
Koç Holding-Shell ortak girişimine satılan TÜPRAŞ, 2018’de 3 milyar 761 milyon lira net kâr elde etti.

TÜPRAŞ VE ERDEMİR ELDEN ÇIKARILDI

2006 yılı özelleştirme çapı açısından bir önceki yılı aratmadı. Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ'ın özelleştirme ihalesi Eylül 2005'te yapıldı ve 4 milyar 140 milyon dolar teklif eden Koç Holding-Shell ortak girişimi ipi göğüsledi. Birkaç gün sonra ise bir başka sanayi devi ERDEMİR, 2 milyar 770 milyon dolara OYAK Grubu'na satıldı. Başak Sigorta ve Başak Emeklilik Mayıs ayında blok olarak 268 milyon dolara özelleştirildi. THY'nin yüzde 25'i 207. 8 milyon dolara borsada halka arz edilirken, TEKEL'in Ankara'daki genel müdürlük binası bile 100 milyon dolara TOBB'a satıldı. AKP iktidarında blok olarak veya hisse satışıyla pay devri yapılan varlıklar ve şirketleri aydinlik.com.tr’de yazının tamamından okuyabilirsiniz.