Doların değeri neden düşüyor?

Dolar 3.40 TL civarında işlem görüyor? Doların yükseleceği ve 4’lere geleceği kaygısı taşınırken doların Aralık 2016’dan beri en düşük seviyeye inmesinin nedenleri nedir? Doların düşük değerine ne kadar sevinmeliyiz? Dolar düştükçe bizim ekonomimizin iyi olduğunu mu anlamalıyız? Düşük dolar ekonominin sağlığı açısından ne anlam ifade ediyor? Bütün bu sorulara bu yazıda cevap aramak istiyoruz.

DOLAR KURUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Öncelikle dolar kurunu etkileyen faktörleri genel olarak sıralayalım.Bu faktörlerin doların değeri üzerindeki etkisini rakamsal olarak ölçmek kolay değildir.Ancak bu olaylara göre analiz yapmak ve doların değerindeki değişmelerin nedenini ve eğilimini hesaplamak veya tahmin etmek mümkündür.
1-Türkiye’de faiz oranları yükseliyorsa TL değerlenir. (dolar kuru düşer)
2-Özellikle ABD’de ve diğer yabancı ülkelerde faiz oranları yükselirse TL değeri düşer. (dolar kuru artar)
3-Türkiye’de yüksek enflasyon beklentisi TL’nin değerinin düşmesine neden olur. (yani dolar değerlenir.)
4-Türkiye’de ihracatın artacağı beklentisi TL üzerinde olumlu etki yapar ve TL değerlenir.
5-Türkiye’de ithalatın artması veya artacağı beklentisi TL üzerinde olumsuz etki yapar ve TL’nin değeri düşer. (dolar kuru artar)
6-Türkiye ekonomisinde üretkenliğin artması TL üzerinde olumlu etki yapar ve TL değerlenir.
7-Uluslararası piyasalarda dalgalanma dolar kuru üzerinde olumsuz etki yapar. Doların dünyada ki değeri düşer.
8-Türkiye’de ekonomik,siyasa ve sosyal belirsizliklerin artması halinde dolara olan talep artar ve doların değeri yükselir. (TL’nin değeri düşer)
9-Türkiye’de dış borçların faizlerinin ödendiği dönemlerde kurlar hareketlenir ve doların değeri artar.
10-Türkiye’de dolar kurunun artacağı beklentisi şiddetli ve sürekli ise dövize talep artar ve doların değeri yükselir.
11-Hazine yüklü borçlanma ihalesi yaptığında yani likidite sıkışıklığında kurlar gevşer. Doların değeri düşer.
12-Hazinenin borçlanma senetleri itfasında kurlar yükselir. Doların değeri artar.
13-Hazine borçlanma ihalelerinde beklenenden çok satış olması kurların gevşetir yani dolar kuru düşer. Beklenenden az satış olursa kurlar artar yani doların değeri yükselir.
14-Merkez Bankası'nın dolar alması doların değerini yükseltir. Satması doların değerini azaltır.
15-Maaş ve vergi ödemelerinde kurlar gevşer.

DOLAR DEĞERİNİN HESABI

TL değeri şu üç esas etkene göre oluşur:
1-Türkiye’deki enflasyon oranı ile ABD’nin enflasyon oranı arasındaki fark
2-Türkiye’dek faiz oranları ile ABD’de deki faiz oranları arasındaki fark
3-O ülkenin döviz kazancı ve döviz girişi ile döviz ödemeleri ve döviz çıkışı arasındaki fark
Enflasyon hesabına göre doların değerini şu şekilde hesaplıyoruz. Doların değerindeki değişme ABD ile Türkiye enflasyon farkına eşit olmalıdır. Şu anda ABD ile Türkiye enflasyonu arasındaki fark yüzde 9’u buluyor. Yıl başı kuru 3.60 TL’yi baz alırsak dolar kurunun 3.90-4.00 civarında olması gerektiğini hesaplamış oluruz.

OLAYLAR VE MAKRO ETKİLER

1-Türkiye ,bütçe açığı verirse doların değeri artar.
2-Türkiye’de işsizlik artarsa doların değeri yükselir.
3-Türkiye’de büyüme oranı yükselirse doların değeri düşer.
4-Türkiye’de enflasyon oranı arttıkça reel faiz oranı düşeceğinden TL’nin değeri azalır yani doların değeri artar.
5-ABD dışındaki bölgelerde savaş, gerginlik, huzursuzluk doların küresel olarak güçlenmesine neden olur bu da TL’nin değerinin düşmesi demektir.
6-Petrol fiyatlarının artması avro ve diğer yabancı paraların değerinin dolar karşısında düşmesine neden olur.
7-ABD’nin dış ticaret açığının artması doların değerini olumsuz yönde etkiler.
9-Avrupa Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yükseltmesi, yüksekte tutması veya düşürmemesi avronun dolar karşısında değer kazanmasına neden olur.

DOLAR FALCILIĞI

Bu kadar olay ve faktörün kurlar üzerindeki etkisi söz konusu iken doların fiyatı ne olacak sorusunun yanıtının her gün vermek dolar kurunun falına bakmak demektir.
Ama bütün bu verileri dikkate alıp döviz kurlarını hesaplamak, tahmin etmek de mümkündür. Buralardan sonuç çıkarmak elbette uzmanlar için olasıdır.
Kısa vadede doların değerinin düşmesinin sebeplerini de şöyle belirtebiliriz: Fed'in bu yıl içinde yeni bir faiz artırımı yapması yönünde azalan beklentiler, Trump yönetimine ilişkin endişeler, Kuzey Kore gerginliği ve kasırgaların ekonomiye olumsuz etkileri, Avrupa Merkez Bankasuı (AMB) Başkanı Mario Draghi'nin geçen gün ki açıklamaları avroda da değerlenmeye neden olması.

PEKİ BU DURUMDA?

Bütün bu verilerin ve olayların etkisinin analizini de başka bir yazıya bırakalım ve şunu diyelim: doların değerinin düşmesi veya yükselmesine bakarak Türkiye ekonomisinin sağlığını ölçmeyelim. Türkiye ekonomisinin güçlü olup olmaması dış borç düzeyi, döviz kazancının artması, üretim gücüne bağlıdır.Ama doların sürekli dalgalanmasının ekonomiye oldukça zarar vereceğini de unutmayalım.