Döviz kurları nasıl oluşuyor?

Akşam evde otururken dünyadan önemli haberler duyuyorsunuz sabah uyandığınızda döviz fiyatlarının değiştiğini görüyorsunuz. Bu fiyatlar nasıl oluşuyor? Kimler karar veriyor? Kuruşlar düzeyindeki değişiklikleri kimler hesaplıyor? Herkesin merak ettiği sorular. Aslında manavda patlıcanın dünkü fiyatının yarın değişmesindeki mekanizma gibi mekanizma döviz fiyatlarının değişmesi ama döviz piyasası evrensel ve her an faaliyette olan bir piyasa. 

DÖVİZ PİYASASININ AYAKLARI 

Döviz piyasasının iki ayağı vardır. Biri İnterbank veya toptan piyasa. Diğer de müşteriler piyasası veya perakende piyasası. 

Bankalar: Döviz piyasasın en önemli aktörleri bankalardır. Bunun yanında döviz büfeleri de banka dışı döviz işlemleri yapar. Bankalar ve banka dışı işlemciler her gün döviz alım-satım işlemi yaparlar. Bu alım-satım işinden para kazanmaya çalışırlar. Genellikle büyük bankaların döviz departmanlarında çalışan mali işlemci (dealer) piyasa yapımcısı (market maker) olarak görev yapar. Bunu yaparken de döviz stokları önem arz eder. Bankaların her gün yaptıkları döviz alım-satım işlemlerinin bulunduğu bu piyasaya interbank piyasası denir. 

Dış ticaret yapanlar: İthalatçılar ve ihracatçıların döviz işlemleri hemen her gün söz konusudur. Yerli ve yabancı turistler döviz piyasasının kullanıcılarıdır. Dolaysız sermaye yatırımcıları, çok uluslu şirketler, borsalara gelen yabancı yatırımcılar döviz piyasasında döviz alıp satmak durumundadırlar. 

Spekülatörler ve arbitrajcılar: Spekülatörler ve arbitrajcılar piyasada doğrudan işlem yaparak kazanç sağlamaya çalışarak döviz piyasasında fiyat hareketlerinden yararlanırlar ve bu fiyatları etkilerler. 

Merkez Bankası ve Hazine: Merkez Bankası ve Hazine döviz rezervlerini yönetmek, gerekli rezervleri yaratmak ve döviz fiyatlarına gerektikçe müdahale etmek üzere döviz alım ve satım yaparak döviz piyasasında önemli işlev görürler 

Döviz brokerleri: Döviz alıcısı ve satıcıyı bir araya getiren ve bu işlemden komisyon alan brokerler dünyada yüzlerce banka ve diğer mali temsilcilerle bağlantı kurabilen kişi veya kurumlardır. Herhangi bir anda hangi bankaların bir ulusal paranın alıcısı, hangilerinin satıcısı olduğunu bilmek brokerlerin işidir. 

Bireyler: Elindeki dövizin değerini korumak veya küçük ihtiyaçlarını gidermek veya dövizli ödemelerini yapmak üzere bankalarda ve döviz büfelerinde işlem yapan bireyler de döviz piyasasının aktörleridir. Bunlar daha çok enflasyona karşı gelirlerini korumak amacıyla döviz biriktirirler. Enflasyon dolayısıyla ulusal paranın değer biriktirme aracı olma görevini yerine getirememesi nedeniyle bireylerin dövize özellikler dolara yönelirler ve buna dolarizasyon denir. 

UYUMAYAN PİYASA 

Döviz piyasası dünyada hiç kapanmaz. Kıtalar arası saat farkı nedeniyle 24 saat içinde mutlaka döviz piyasalarından birçoğu açıktır. Bunun önemi şudur: Bankalar arasında döviz ticareti her an yapılabilir. Bazı piyasalar kapalı iken, açık olan yerel piyasada ortaya çıkan bir gelişme, öteki piyasaları da etkiler. Siz uykuda iken sabah uyandığınızda gördüğünüz dövizdeki değişmelerin sebeplerinden biri de budur. 

DÖVİZ İNTERBANKI 

Döviz piyasasının en önemli kuruluşlarının bankalar olduğunu hepimiz biliyoruz. Döviz işlemlerinin çoğu,dış ticaret ve ödemelerin tamamı bankalar aracılığı ile yapılır. Banka ve banka dışı işlemciler ile müşteriler arasında döviz işlemleri görünür döviz piyasasında gerçekleşir. Bir de bankaların kendi aralarında yaptığı dövizi işlemleri piyasası vardır ki bu görünmez bir piyasadır ve buna döviz interbankı denir. Bu piyasa döviz kurlarının oluşmasında çok önemli rol oynar. 

İşte kurlar bu piyasalarda her an gerçekleşen işlemler ve bu işlemleri etkileyen olayların sonucu oluşmaktadır. Bize de makro analizler yapıp kurları tahmin etmek kalıyor. Ancak bu piyasaları ve dünyadaki gelişmeleri iyi takip etmek kurların gelişimin tahmin etmek için ön şart. 

Öte yandan fazla da kafa yormamak gerekiyor: Dünyamız sürprizlerle dolu bir dünya. Her an ummadığınız bir olay olabiliyor. Yani biz uyurken zaten kurlar değişiyor...