Döviz kurundaki dalgalanmaların arka planı!

Son dört aydır döviz piyasalarımızdaki oynaklığın arttığı gözleniyor. Yarım dolar ve yarım Euro’dan oluşan döviz sepetinin değeri açısından, Eylül ayı başındaki en düşük seviye ile Aralık ayındaki en yüksek düzey arasındaki fark yüzde 16 oranına yaklaşmış; bu haftanın son günlerindeki gerileyiş ise, zirvenin en fazla yüzde 3 kadar altını zorlayabilmiş. Türk Lirası dalgalı bir şekilde değer kaybediyor; bu eğilimi terse çevirmek yönündeki zorlamalar kalıcı bir etki yaratamıyor.

Ekonomi cephesindeki ağırlaşmış sorunlar ve dengesizlikler, orta vadeli eğilimler üzerinde belirleyici oluyor; başka bir deyişle sebep sonuç ilişkisi belirleyici oluyor. Olduğundan farklı görünmeye çalışarak beklentileri düzeltmeye ve piyasa eğilimlerini iyimserleştirmeye yönelik çabalar, kısa vadeden öteye etkili olamıyor. Sorunların ağırlaşmasına ve dengesizliklerin büyümesine kayıtsız kalan, sadece olası sonuçları öteleyerek iyimser beklentiler yolu ile zaman kazanmaya çalışan finansal eğilimler kalıcı olamıyor; güvensizlik büyüdükçe, piyasa mekanizması aracılığı ile sahneye konan aldatmaca oyunu giderek etkisizleşiyor.

Ekonomik eğilimler ile finansal zorlamalar arasındaki çekişmenin sonucunun ne olacağını anlamak için uzman olmak gerekmiyor. Eğer Siyasi İrade kalıcı olarak sorunları çözmeye ve dengesizlikleri gerekli toplumsal desteği arkasına alarak yok etmeye odaklanır ise gereken bedellerin ödenmesi şartı ile durum normalleşme eğilimine girebilir. Fakat böyle olmuyor, Siyasi İrade böyle bir teşebbüste bulunmuyor; sadece eyleme dönüşmeyen kuru söylemler ile olumsuz eğilimleri dizginlemeye çalışıyor; ayrıca sistemi oluşturan kurumsal yapı ve yabancı sermaye de böyle bir talepte bulunmuyor! Zira bu olasılık üzeri örtülen tüm gerçeklerin açığa çıkması, aldatmaca oyununun sonlanması ve hesapsız risk alanların oyun dışına itilmesi anlamına geliyor.

Hemen yukarıda özetlemeye çalıştığımız koşullar nedeniyle, döviz kurları dalgalı bir şekilde yükseliyor. Böyle olacağını bilenler fırsat buldukça risklerini azaltmaya çalışıyor. Fakat onların yapmak istediği işin tam aksini yapacak ve yalanlara kanacak amatör bulmak giderek zorlaşıyor, fiyat oynaklıklarının artması ve güvensizliğin büyümesi önlenemiyor.

Siyasi İrade başarılı imiş gibi görünebilmek için döviz kurlarının, ne de faizlerin yükselmesini istemiyor; fakat bu sonucu elde etmenin gereğini yapamıyor, sorunların kökenine inmeyi denemeye bile niyetli olamıyor. Merkez Bankası da çok yönlü istikrar adına döviz kurlarının yükselmesini istemiyor; ağırlaşan sorunlar ve büyüyen dengesizlikler ile Siyasi İrade ve kurumsal yapının karşılanması anlamsız talepleri arasında etkisizleşiyor. Yabancı sermaye ve kurumsal yapı ise, risklerini azaltamamanın sıkıntısı ile piyasaları manipüle ederek zaman kazanmaya ve olası zararları geciktirmeye çalışarak risklerini artırmak zorunda kalıyor.
Geride bıraktığımız yılın genelinde büyüyen cari açığı zorlukla finanse etmişiz, biraz da döviz rezervlerinden kullanmak zorunda kalmışız. Söz konusu dönemde bankacılık sistemindeki döviz mevduatları ise 20 milyar dolarlık artış sergilemiş; başka bir deyişle döviz kurunu gerileterek beklentileri biraz olsun düzeltmek ve bilançolardaki tahribatı azaltmak adına, kurumsal yapı ve yabancı sermaye ile bu kısır oyundan nemalanmaya çalışan uyanıklar hiç istemedikleri halde risklerini artırmak durumunda kalmış!

Yastık altında olduğu varsayılan döviz ve altınları sisteme çekerek Türk Lirasına döndürmek ve sistemdeki tasarrufçuları yerli paraya geçirmeye teşvik yönündeki çabalar işe yaramamış. Başka bir deyişle, ava çıkan profesyoneller amatör olarak gördüğü kesimlere av olmuş; aldatma çabaları kendilerini vurmuş! Şimdi, daha organize bir şekilde ve aynı kısır oyuna devam ederek durumu lehlerine çevirmeyi denemek dışında seçenek bulamıyorlar! Çok para gelecek masalının işe yaramadığını, güvensizliği beslediğini anlayamaz hale gelmişler!

Ekonomi cephesindeki ağırlaşmış sorunlar ve büyümesi önlenemeyen dengesizlikler, orta vadede Türk Lirasının dalgalı bir şekilde değer kaybetmeye devam edeceğini söylüyor. Yine orta vadeli küresel eğilimler de bu olasılığı güçlendiriyor. Göz boyayarak aldatılacak potansiyel yaratmaya çalışanların işbirliği, kısa vadede taşıma su ile değirmen döndürmeye çalıştıkları için çatırdamaya aday görünüyor. Gerçekleri fiyatlayamayan ve aldatmacalardan medet ummak zorunda kalan finansal piyasaları, iyi günler beklemiyor!