Dünya petrol piyasasında neler oluyor? (2): Toparlanma 2022'ye sarkacak

Petrol fiyatındaki gelişmelerin sistemin bir krizi olduğunu dünkü analiz haberimizde ifade etmiştik. Bugün, 2020'de yaşanan gelişmeler ışığında bu hafta petrol fiyatlarında meydana gelen sert düşüşün nedenlerini ele aldık.

PETROLDE 2020 YILI GELİŞMELERİ

2020 başından itibaren korona salgını ile petrol üretim ve fiyatları önemli gelişmeler kaydediyor.

Gelişen olayları ve ülkelerin yaklaşımlarını özetle şöyle sıralayabiliriz. Bu haberlerin çoğunu ilgili okuyucu okumuş veya izlemiştir.

1- Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile bazı petrol üreticisi ülkeler arasında varılan anlaşma sayesinde petrol fiyatlarının “çökmekten” kurtulduğunu savundu.

2- OPEC+ üyesi ülkelerin toplam ham petrol üretimlerini 1 Mayıs'tan 30 Haziran'a kadar günlük 9.7 milyon varil azaltacaklarını nisan ayında ilan ettiler.

3- Petrol fiyatları, koronavirüsten dolayı meydana gelen talepteki çöküşün dünyanın en büyük üreticilerinin arz kısıntısına ağır basmasının ardından yükselmeye başladı.

4- OPEC+ koalisyonunun mayıs ayından itibaren başlayacak günlük 9.7 milyon varillik üretim kısıntısı tarihin en büyük koordineli kısıntısı anlaşmasını işaret ediyor, ancak bu miktar koronavirüs dolayısıyla talepte meydana gelen düşüşün oldukça altında olduğu kısıntının 30 milyon varil olması gerektiği dünyanın önde gelen petrol şirketleri tarafından öngörülüyor.

5- Uluslararası Enerji Ajansı'nın raporunda OPEC+'in anlaştığı petrol kısıntısına rağmen arz fazlasının depoları boğabileceği belirtildi. Uluslar arası Enerji Ajansı'nın (UEA) raporuna göre, OPEC+'in çabalarına karşın küresel stoklar yılın ilk yarısında günlük 12 milyon varil artacak.Arz fazlası gelecek haftalarda petrol sektöründe -gemiler, boru hatları ve depolama tankları olmak üzere- tedariği bozma riski taşıyor.

1- Uluslararası Enerji Ajansı'na göre küresel petrol talebi, OPEC+'in arz fazlasını kontrol altına alma çabalarına karşın koronavirüs kapanmalarının etkisiyle bu yıl yüzde 9 ile rekor düşüş kaydedecek.

2- Kurumun aylık raporunda 2020 yılında on yıllık talep artışının silineceği, günlük tüketimde 9 milyon varilin biraz üzerinde bir azalma kaydedileceği belirtildi. Rapora göre yakıt kullanımının neredeyse üçte bir oranında düşerek 1995'ten beri en düşük seviyeye gerilemesiyle en büyük darbeyi nisan-mayıs ayı alacak.

3- Petrol fiyatları, koronavirüs kaynaklı talep çöküşünün dünyanın en büyük petrol üreticilerinin arz kısıntısı anlaşmasına ağır basmasının ardından, 18 yılın en düşük seviyesinde kapandıktan sonra, varil başına 20 dolar civarına demir attı.

4- ABD'nin ham petrol stoklarında rekor artış kaydedildi.

Petrol bu yıl, salgın nedeniyle talebin düşmesi, rafinerilerin ham petrol işleme oranlarını kısmaları, petrol arama şirketlerinin faaliyetlerine durdurmaları ve petrol depolarının dolma noktasına gelmesi ile birlikte değerinin üçte ikisini kaybetti. ABD'de üretim, Trump yönetiminin Amerikan şirketlerine petrolü toprak altında bırakmaları karşılığı ödeme yapmayı planlaması ile birlikte, sadece marjinal bir düşüş gösterdi ve petrol bolluğu oldukça fazla görünüyor.

1- OPEC koronavirüs salgınını nedeniyle küresel ham petrol talebinin otuz yılın en düşük seviyesine gerilemesini bekliyor.

2- Saudi Aramco, mayıs ayı itibarıyla müşterilerine günlük 8.5 milyon varil ham petrol arz edeceğini bildirdi.

3- ABD, Meksika, Kanada, Brezilya ve Norveç gibi OPEC grubu dışındaki petrol üreticisi ülkelerin de gelecek ay petrol üretimlerini düşürmesiyle üretim kesintisinin günlük 20 milyon varile ulaşması bekleniyor.

4- Petrol şirketleri koronavirüs kaynaklı talep düşüşü karşısında tampon oluşturmak için mart ortasından beri 55 milyar dolarlık tahvil sattı.

Küresel petrol endüstrisi, üretici ve tedarikçilerin fiyatlardaki düşüş ve koronavrüse karşı dayanabilmelerine destek olmak için yaklaşık bir ay içerisinde 100 milyar dolardan fazla finansman sağlama yolunda ilerliyor.

PEKİ, SON GÜNLERDE PETROL FİYATLARI NEDEN DÜŞÜYOR?

Yukarıda açıkladığımız olaylar ve gelişmeler şu sonucu doğurdu:

1- Talep düşüklüğüne ek olarak petrol üreticisi ülkelerin arzının devam etmesi fiyatların düşüşünde önemli bir neden.

2- Tarihi seviyeleri gören petrol fiyatlarının düşüklüğü rezerv toplamak isteyen ülkeleri de harekete geçirdi. Birkaç hafta içerisinde rezervlerini dolduran ülkeler petrol depolayacak yer arayışına girdi. Ancak depolayacak yer de kısıtı nedeniyle üretilen petrolü koyacak yer kalmayınca fiyatlar hızla aşağıya düşüyor. Depolama kapasitesindeki kısıtlar, petrol fiyatlarının kısa vadede çok güçlü bir yükseliş yaşayabilmesi önünde en büyük engel olacak gibi görünüyor.

3- Fiyatların düşeceği ve fiziki teslim zorlukları alıcıların petrol almaktan vazgeçiriyor. Vadeli kontratların vadesi gelmeden satışı yapılmak isteniyor ki bu da fiyatların düşüşüne etken.

SONUÇ

Korona salgını nedeniyle petrol talebinde büyük düşüşler, arz kısıtlamasına gidilmesine rağmen arzın hala talepten yüksek oluşu, depolama sorunları ve gelecek beklentilerdeki karamsarlık petrol fiyatlarını düşürüyor.

Petrol kontratları da hızlıca elden çıkartılmaya çalışılıyor.

Ekonomileri büyük ölçüde petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynaklarının ihracatına bağımlı ülkelerin bütçelerini dengede tutabilmeleri için küresel piyasalarda fiyatların belirli bir seviyenin altına düşmemesi gerekiyor ve bu seviye de her ülkenin ekonomik, coğrafi ve jeolojik koşullarına göre farklılık gösteriyor.

Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2020 yılına yönelik öngörülerine göre, örneğin, Suudi Arabistan bütçesinin dengede olması için petrolün varil fiyatının 78.3 dolar olması gerekiyor. Bu tutar İran için 124.4 dolar, Irak için 59 dolar, Libya için 79 dolar, Azerbaycan için ise 48.2 dolar seviyesinde. Rusya’nın bütçesinin ise 2019 yılında Ural ham petrolünün fiyatı üzerinden hesaplandığında 49.2 dolar seviyesinde denge bulduğu ifade ediliyor.

Gelişen olaylar ve ekonomik gerçekler korona salgınının önümüzdeki iki yılı önemli ölçüde ve her yönüyle etkileyeceğini, toparlamanın ancak 2022’de olabileceği kanaatine bizi ulaştırıyor.