Emekçiye yapılan zam enflasyonu artırmaz

Asgari ücrete yüzde 49 oranında zam yapıldı. Asgari ücretin net tutarı 17 bin 2 TL oldu. Bu artış beklentilerin biraz üzerinde oldu. Ama yeter mi diye sorarsanız, bence yetmez. Bu yazıda konumuz asgari ücretin ne kadar olduğu değil. Asgari ücretin enflasyona etki edip etmediği ve enflasyonun gerçek nedeni ve buna karşı nasıl mücadele edeceğimiz.

BİN DOLARI BULUYOR

Bir paragraf ile başka bir konuya da açıklık getirmek isterim. Asgari ücretin işverene maliyeti 23 bin 502 TL olarak hesaplanıyor. Sonuçta bir işçinin işverene maliyeti; servis yemek vs diğer yan haklarla birlikte 1.000 doları buluyor. 1.000 dolar giydirilmiş işçi maliyeti olarak anılan bu rakam sanki asgari ücretin dolar bazında yeterince eskisine ulaştığı yönünde bir algı yaratıyor. Elbette nominal olarak yakaladığını söyleyebiliriz. Ancak doların da son 2-3 yıldan buyana yüksek enflasyondan etkilendiğini düşünürsek 2-3 yıl önceki 1.000 dolarında bugün en az 1.300-1.400 dolar olduğunu söylemek gerekir.

ENFLASYONU YARATAN ETKİLER

Yapılan hesaplamalara göre işçi ücretlerindeki artışın üretim maliyetlerine etkisi ortalama olarak yüzde 10 civarında oluyor. Asgari ücrete yapılan zammın da fiyat artışlarına etkisi en fazla ortalama yüzde 4,9 oranında olacaktır.

Daha önce de yazılarımda anlatmıştım. 2021 yılı son aylarında artışa geçen enflasyonun esas nedeni yurt dışında; enerji, ham madde ve gıda fiyatlarındaki fiyat artışlarına paralel olarak yurt içinde de bu ürünlerin fiyatlarında artış oldu. Bu da enflasyon yarattı. Bu fiyat artışlarına ayrıca kur artışları nedeni ile fiyat artışlarını eklersek. Türkiye’de enflasyonu yaratan temel nedenleri açıkça anlayabiliriz.

İYİLEŞME OLMADI

Özellikle 2023 yılı içinde, bizde ve dünyada enflasyona neden olan ürünlerin; enerji, gıda ve hammadde fiyatlarında düşüşler yaşandı. Bu düşüşlere paralel olarak dünya da enflasyonda iyileşmeler görüldü. Ancak bu iyileşmeler Türkiye’de görülmedi. Bu iyileşmelerin Türkiye’de görülmemesinin bir nedeni yeni ekonomi yönetiminin vergi vb giderlerde yaptığı zamlar olmakla birlikte, daha temel bir neden ise durdurulamayan fiyat artışlarıdır.

Bu fiyat artışına da teknik olarak “satıcı enflasyonu” adı verilmektedir. Halk arasında ise buna “fırsatçıların yaptıkları zamlar” adı verilmektedir.

SERBEST PİYASA VURGUNU

Evet dünya ölçeğinde fiyatlar düştüğü halde ve özellikle temmuz ayından bu yana kurlarda da ciddi bir yükseliş olmamasına rağmen fiyatlarda bir istikrar oluşmamasının ana nedeni işte budur. “Serbest piyasa mekanizması” adı altında ve bu bahane kullanılarak durdurulamayan, dizginlenemeyen fiyat artışlarıdır.

Emekçi kendisine yapılan ve 6 ayda bir mi yoksa yılda bir mi yenileneceği daha belli olmayan fiyat artışlarında, derin üzüntü ve mahcubiyet duyarak, benim yüzümden enflasyon artışı durmayacak endişesini yaşamaktadır.

Halbuki enflasyonun esas nedeni; herhangi bir utanma ve arlanma duymadan “serbest piyasada” fiyatlar belirlenir deyip, oluşturdukları karteller aracılığı ile istedikleri gibi fiyat koyarak ekonomiyi kendi bildiklerince yönlendiren kesimler ekonomik girdabı içinden çıkılmaz hale getirmektedirler.

FIRSATÇILAR FIRSAT VERİLMEMELİ

Bu fırsatçılara karşı kısa vadeli önlem Ticaret Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak ekipler aracılığı ile yapılan zamlar takip edilecek, yapılacak denetimler sonunda fırsatçılar kulaklarından tutularak halka afişe edilecek, faaliyetleri askıya alınacak, verilen cezalar yargıya taşınamayacak vb gibi zecri tedbirlerle piyasaları maniple edenlere fırsat verilmeyecektir.

Orta ve uzun vadede ise bu tür kartel oluşturan sektörlere devlet şirketleri arz ve fiyat düzenleyici olarak gireceklerdir.

Yukarıda saydığım önlemler haricinde alınacak önlemler yok hükmündedir, göstermeliktir.