Fakirleşme gündemin ilk maddesi

Ödenmemiş veya dikkate alınmamış bir ödemeyi arardım hep. Ödenmemiş ya da unutulmuş bir ödentiyi tespit ettiğimde  ve onları işverenden aldığımda hep mutlu olmuştum. Böylece pahalı yaşamda onların geçimine karınca kararınca bir katkı  olacaktı. 

Kontrol ettiğim ücret bordrolarında görülen rakamları dikkate aldığımızda, o ücretlerle nasıl geçinebildiklerini kendi kendime sorarken, alışverişte gördüklerimle şaşardım. Alışveriş arabaları tıka basa dolu olurdu. Temel gıda ürünleri olan, et ve süt ürünleri, ekmek, ev için temizlik malzemelerini dolu dolu görmek mümkündü. Son dört yıldır ücret bordrosu kontrolü yapmıyorum. Ancak alışveriş merkezlerinde 200 gram domatesi almadan çevresinde beş defa dönenleri, ele alıp tekrar tekrar rafa bırakanları gördüklerimden, basına yansıyan kira bedellerinden ve ısınma giderlerinden sonra  Avusturya’da fakirleşmenin gittikçe büyüdüğünü söylemek için ekonomist olmak gerekmemektedir.  

Viyana’da 50 metrekarelik bir dairenin kirasının 750 avro olduğunu işyerinde konuştuğumuzda, bir meslektaşım kiranın çok  “ucuz” olduğunu söylemesi beni hayli şaşırtmıştı. Halbuysa Avusturya'nın çok okunan gazetelerinden Kurier’in 27 Mayıs 2022 tarihli sayısında yayımlanan ev piyasasına ait haberde, Viyana’da ortalama ev kirasının metrekare başına 16 avro olduğunu yazdı. Avusturya’nın diğer kentleri de Viyana’dan farklı değildir. Kiranın dışında bir de bina giderleri eklenince, başta genç kuşak olmak üzere kira bedellerinin karşılanır gibi olmadığını her gün çeşitli yerlerden de duymak mümkün. Çalışanların maaşlarının artışları, temel ihtiyaçlardaki artışa ve enflasyona paralel olmazken, hem kiraları hem de diğer zorunlu giderleri karşılamak gittikçe zorlaşmaktadır.  Kiracıların eski kira sözleşmelerinin ve Maliye Dairesinin küçük de olsa  kira yardımı sosyal devlet olmanın varlığını hissettirmektedir.

Yüz binlerce insanın çalıştığı turizm ülkesi olan Avusturya’da otel ve lokantacılık branşında asgari ücretin brüt 1.500 avro olduğunu belirteyim.  Ülkede asgari ücret her branş için aynı değildir. Sanayi, ticaret, inşaat, ulaşım ve hizmet sektörleri gibi her branşın asgari ücreti o branşın toplu sözleşmesi ile belirlenir ve birbirlerinden farklıdır.  Ortalama asgari ücret brüt 1.500 ile 2.500 avro arasında değişmektedir. Yüz binlerce emekçi asgari ücret ile yaşamını sürdürmektedir. İkamet edilen konutta, çocuğa ayrı bir oda, eşlerin ayrı bir yatak odası olması istenirse, maaşın en az  yarısını gözden çıkartmak gerekir.  Kiralarda çok hızlı bir artış yaşanırken, 2010 yılından 2022’ye gelindiğinde yüzde 45’lere varan artış olduğunu ana muhalefet partisi liderinin bir makalesinden okuduğumuzu da belirtmeliyim. Kiranın dışında konutun ısınma masrafları da vardır şüphesiz, yakıtta da  aynı zaman dilimi arasında yüzde 40 artış olduğunu, insanların kışın evlerini pahalılıktan dolayı ısıtmadıklarını çeşitli gazete haberlerine yansıdığını da buraya not edeyim.  Özellikle evden çalışmanın yoğun olduğu 2020 ile 2022 yılları arasında korona salgın döneminde ısınma masrafları karşılanamaz oldu.

Avusturya Sendikalar Birliği ve İşçi Odası’nın aylık Arbeit & Wirtschaft dergisinin yapmış olduğu araştırmada, bir ailenin aylık giderleri için net en az 3.250 avroya ihtiyacı olduğunu yazdı. Dergi belirtilen bu rakamın Avusturya Devlet İstatistik Kurumu’nun yapmış olduğu açıklamadan aldığını belirtti.  İlginç olan bu rakam 2019 ile 2020 yılları için geçerli olduğudur. Fiyatların en az yüzde 40’a varan artışına rağmen 2021 ve 2022 yıllarında geçim için aylık asgari rakam henüz açıklanmamıştır.  Arbeit & Wirtschaft dergisi bu rakamın 2022 için 4.020 avro olduğunu tahmin ettiklerini belirtmiştir.

Aynı dergi 1991 ile 2022 yıllarına ait temel ürünlerin bir fiyat karşılaştırmasını yapmıştır.  Bu karşılaştırmaya bakmadan önce, ülkede Mart 2022 itibariyle enflasyon oranının yüzde 7 olduğunu da buraya not edelim. Derginin karşılaştırmasına göre: 1991 yılında bir kilo ekmek 1,42 avro iken 2022 yılında 3,66 avro, bir litre benzin 0,68 avrodan 1,54 avroya (bu günlerde 1,80 ile 1,90 avro arasında seyretmektedir), bir kilo dana eti 19,61 avrodan 35,50 avroya, bir litre süt 0,80 avrodan 1,43 avroya, bir litre yakıt mazotu 0,33 avrodan 0,89 avroya çıkmıştır.

İşçi ücretleri enflasyon oranına ve fiyat artışına paralel şekilde yükselmezken, yaşlı ülke olarak kabul edilecek Avusturya’da ortalama emeklilik 1.400 avrodur. Ana muhalefet  Avusturya Sosyal Demokrat Partisi Genel Başkanı Pamela Rendi Wagner, Wiener Zeitung’da 24 Mayıs'ta yayımlanan makalesinde kadın emeklilerin emeklilik maaşlarının daha düşük olduğunu belirttikten sonra, bu rakamın 1.100 avro olduğunu yazmıştır.  
Hem hükümet çevresinden hem de muhalefet partileri ve ayrıca oradan da sendikal hareket tarafından toplumda genel bir fakirleşme olduğu tespit edilmektedir. Bu fakirleşmenin ana sebeplerinden ikisi korona salgını ve Rusya – Ukrayna savaşı olduğunun da altı çizilmekte.  Savaş ve salgın öncesi de fiyatların sürekli arttığı es geçilmektedir.  Bu fakirleşmeye ve pahalılığa karşı hane başına verilecek olan 150 avro,  belli bir aylık gelirin altında ve pandemi döneminde çalışma süreleri aşağı indirilenlere 500 avro yardımın dışında herhangi bir çözüm önerisi de bulunmamaktadır. Toplum da sabırlı bir toplumdur, seçimden seçime çözümsüz olan iktidar partisi yerine, çözüm önerisi olmayan ana muhalefet partisine oy vererek tepkisini gösterecektir. Seçim sonrasında da yine seçim öncesine dönülecektir.