Geri dönülemeyecek eşik yaklaştı

AK Parti’nin 2023 Haziran ayında, yerel seçimler sonrası kurduğu yeni kabine ile izlemeye başladığı ekonomi politikaları 1,5 yıldan bu yana bazı aksamalar ve dirençlere rağmen uygulanmaya devam ediyor.

Uygulanan ekonomik programın temeli, yurt içinde üretilen katma değerin önemli bir kısmının küreselcilerin kurduğu finans sistemine aktarılması.

Bu aktarım için emekçi ve emekli payına düşen milli gelir azaltılıyor. Ağırlıklı olarak iç piyasaya yönelik esnaf, zanaatkar, sanayici ve tüccarın sistemden aldığı pay olabildiğince kısılıyor. Bu arada ihracatı destekleme adı altında Eximbank ve Merkez Bankası reeskont kredileri aracılığı ile ağırlıklı olarak büyük sanayiciye kaynak temini devam ediyor.

Bütçede devlet tahvili ve hazine bonosu kağıtlarına aktarılacak faize büyük pay ayrılıyor. Rezerv arttırma adı altında yurt içine giren sıcak paraya çıkış kolaylığı temin ediliyor.

Yukarıda anlattığım 3 paragrafta Sayın Mehmet Şimşek ve ekibinin uyguladığı ekonomi politikasının özetini görebilirsiniz. Geri kalan tüm detaylar 3 paragrafta özetlenecek politikaların üzerine şekerleme sürmekten başka bir anlamı olmayan teferruatlardır.

Yazının başlığı olan “geri dönülemeyecek eşik” ile ne kastediyorum. Buraya kadar yapılanların dönüşü var mıydı? Neden geri dönüşü olmayan bir yer var?

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE
KOBİ’LERİN YERİ

Bugün Türkiye’nin gerek istihdam gerekse milli gelirin üretimi açısından dayandığı kesim KOBİ’ler, esnaf, zanaatkar dediğimiz kesimlerdir.

2023 yılında TÜİK tarafından yayınlanan veriler şöyledir: KOBİ'ler 2023 yılında toplam girişim sayısının yüzde 99,7'sini oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın yüzde 70,5'ini, personel maliyetinin yüzde 47,9'unu, cironun yüzde 47,4'ünü, üretim değerinin yüzde 41,6'sını ve faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 40,1'ini oluşturdu.”

Yani Türkiye’de ekonominin kılcal damarlarını KOBİ’ler yani küçük orta boy işletmeler oluşturmaktadır. KOBİ sınıfına 250 kişiden az istihdam edilen işletmeler girmektedir.

Mehmet Şimşek politikalarının en önemli kısımlarından biri bu işletmelerin dönmesi için hayati önemde olan kredilere erişimin kısıtlanmasıdır. Onlara göre buraya akıtılan para talep yaratmakta, yaratılan talep ise enflasyonu körüklemektedir. Bu öngörünün hatalı olduğunu bir çok kez anlattım.

Burada geri dönülemeyecek nokta şudur; bu işletmelere kullandırılan kredilerin zorlaştırılması ve bu kredilerin faizlerinin uzun süre yüksek tutulması bu işletmeleri önce zarar etmesine daha sonra ise kapanmalarına neden olmaktadır.

ZARAR SÜRECİNİN İÇİNDEYİZ

Zarar süreci önemlidir. Bu süreçte işletme ağır aksakta olsa çalışır. Şimdi bu sürecin içindeyiz. Ancak işletmeler kapanmaya başlarsa, işte geri dönülemez nokta burasıdır. İşletme bir kez kapanınca onu tekrar harekete geçirmek çok zordur.

İşletme çalışanları dağılır, bunları toparlamak zaman alır.

İşletme tedarik zincirinde kopukluğu onarmak zordur. Çünkü borç harç mutlaka tedarikçiye ödenmemiş, birikmiş borç vardır. Burada itibar kaybı çok kritik derecede önemlidir. Tedarikçilerin toparlanması batık bir işletme açısından çok zaman alır.

İşletmenin müşterileri, mal tedariği konusunda dağılmıştır. Tekrar bu işletmeye dönmeleri zaman alır.
İşletmenin sistemde kırılma yaşadığı için borç ve faiz yükü birikmiştir, bunların altından kalkmak genel de imkansıza yakındır.

İşte zarar aşamasından kapanma aşamasına geçersek, geri dönülemez noktaya gelmiş oluruz. AK Parti maalesef buraya gidişin ya farkında değil ya da gözler başka yerlerde. Ancak iktidarda kalmak için buraya dönmek, geri dönülemez çizginin farkına varmak gerekmektedir.