Gönlünüzü avcunuza koyun onurla, başı dik yaşayın

İlk imzalı yazım yayınlandığından bu yana 50 yıl uçmuş geçmiş…

Rüzgargülü’nü de 1987’den bu yana aralıksız, genellikle izin de kullanmadan yazdım durdum…
Eski-yeni okuyucularımız bilir her bayram sizlere gelip büyüklerin ellerinden küçüklerin gözlerinden öpemediğim için, mendil içinde ya şiir ya mani ya türkü armağan ederim.

Bu yıl geleneği Kutadgu Bilig’ten seçme sözlerle sürdürüyoruz.

Bayramınız kutlu,
Türkiye’miz mutlu olsun…

---

Kişi köngli tüpsüz tengiz teg turur,
Bilig yinçü sanı tüpinde yatur.
(İnsan gönlü dibi olmayan bir deniz gibidir; bilgi onun dibinde yatan inciye benzer.)
Tengizdin çıḳarmasa yinçü kişi,
Kerek yinçü bolsun kerek say taşı.
(İnsan inciyi denizden çıkarmadıkça,
o, ister inci olsun-ister çakıl taşı, farketmez.)

---

Ay Yusuf kerek sözni sözle köni,
Kereksiz sözüg kizle ḳılġa ḳora.
(Ey Yusuf, gerekli ve doğru sözü söyle; gereksiz sözü gizle, onun zararı dokunur.)

---

İsizlik bile erse beglik manga,
Kerekmez bu beglik ḳoḍur men sanga.
(Beylik bana kötülük ile birlikte gelecekse, istemem; o beylik senin olsun.)

---

Bilip sözlese söz biligke sanur,
Biligsiz sözi öz başını yiyür.
(Söz, bilerek söylenirse, bilgi sayılır,
bilgisizin sözü kendi başını yer)

---

Ay ilig bu ḳarşı bu ordu orun,
Sanga tegmişi bir tüşün ol körün.
(Ey hükümdar, bu saray, bu taht senin için, dikkat et, ancak bir durak yeridir)
Seningde ozaḳı tüşüp keçtiler,
Yirikmedi tüşte uḍu köçtiler.
(Senden evvelkiler oraya uğrayıp, geçtiler;
menzilde yerleşmediler öncekileri takip ederek, göçtüler)
Seningde basaḳı sanga çıḳ tiyür
Anunḍı küder uş mening tir mening.
(Senden sonrakiler sana çık der;
onlar da benimdir, benim diye beklerler.)

---

Sanga berdi dünya esirkemedi,
Manga birmegeymü birigli idi.
(O sana esirgemedi, dünya verdi
veren rabbim bana da vermez mi)
İkigü bayat ḳullarımız biz ök,
Bu ḳulluḳ içinde ḳurumız tüz ök.
(Biz ikimiz de tanrı kullarıyız;
bu kulluk içinde ikimiz de aynı mertebedeyiz.)

---

Bu ḳul ḳulḳa ḳulluḳ yarağsiz bolur,
Tapuğçıḳa tapsa uçuzluḳ bulur.
(Kulun kula kulluk etmesi yakışmaz
hizmetkâra hizmet eden kimsenin kıymeti kalmaz)

---

Öz asğın tilegli kişimü bolur,
Kişi ol bolur kör il asğın ḳolur.
(Kendi menfaatını güden insan mı olur; insan olan halk menfaatini güder.)

---

Baġırsız tusulmaz oğulda körü,
Bağırsaḳ tapuğçı tutusı örü.
(Candan bağlı hizmetkârın kıymeti merhametsiz ve hayırsız evlâttan daha yüksektir.)

---

Bu kursi özele öz oldurduḳı,
Aḍaḳı üç ol kör ay könglüm toḳı.
(Bu üzerinde oturduğum tahtın üç ayağı vardır ey gönlümü duyuran.)
Ḳamuğ üç aḍaḳlığ emitmez bolur,
Üçegü turur tüz ḳamıtmaz bolur.
(Üç ayak üzerinde olan hiç bir şey bir tarafa meyletmez her üçü düz durdukça taht sallanmaz.)

Mening ḳılḳım ol kör emitmez köni,
Köni egri bolsa könilik küni.
(Bak, benim tabiatim de yatmaz, doğrudur eğer doğru eğrilirse, kıyamet kopar.)

Könilik özele keser men işig,
Aḍırmaz men begsig ya ḳulsıġ kişig.
(Ben işleri doğruluk ile hallederim; kişileri beg veya kul olarak, ayırmam.)

Bu bögde biçek kim eligde turur,
Bıçıġlı kesigli turur ay unur.
(Ey becerikli insan, elimdeki bu bıçak biçen ve kesen bir âlamettir.)

Biçek teg bıçar men keser men işig,
Uzatmaz men dạvi ḳılıġlı kişig.
(Ben işleri bıçak gibi keser, atarım;
hak arayan kimsenin işini uzatmam.)

Eker ol kişi bir angar kuç tegip,
Törü bulsa mindin ḳapuğḳa kelip.
(Şeker o zulme uğrayarak benim kapıma gelen adaleti bende bulan insan içindir.)
Şeker teg suçiyu barır ol kişi, Sevinçiglig bolur anda yazlur ḳaşı.
(O insan benden şeker gibi tatlı ayrılır sevinir yüzü güler)

Urağun yime ol kişiler içer,
Özi küçkey erse könidin ḳaçar.
(Zehir gibi acı olan bu Hind otunu ise zorbalar ve doğruluktan kaçan kimseler içer.)
Bu ḳaşım tügüki bu korksüzlüküm,
Küçemçi kelirke bu yüzsüzlüküm.
(Bu kaşımın çatıklığı ve bu asık suratım bana gelen zalimler içindir)

Kerek oğlum erse yaḳın ya yağuḳ,
Kerek barḳın erse keçigli ḳonuḳ.

(Gerek oğlum, ister yakınım ya da hısımım olsun gerek yolcu, geçici, ister konuk olsun.)

Törüde ikigü manga bir sanı,
Keserde aḍın bulmağay ol mini.
(Töre karşısında benim için hepsi birdir; hüküm verirken hiç biri beni farklı bulmaz.)

---

Öküş sü çerig erse başsız bolur,
Bu başsız çerig sü yüreksiz bolur.
(Kalabalık asker başsız olur
bu başsız asker yüreksiz olur.)

---

Tüz etmek ḥạḳı tip küḍezigli barmu,
Kumuş gevher altun bile men kalayu.

(Ekmek hakkını gözeten var mı,
ben onu gümüş, gevher ve altına sarayım)

---

Ḳanı ḳoşnı aşnı sevinç ḳaḍguḳa eş,
Ḳamuğum bireyi men evdin çıḳayı.
(Konu-komşu, sevinç ve keder arkadaşı nerede ben ona evimi bile terk edeyim.)

---

Adaş ḳoldaşım tip inanç boldaçı kim,
Anı beg ḳılıp men özüm ḳul bulayı.
(Arkadaş ve dost diye itimat edilecek kim var ben onu bey yapıp, kendim ona kul olayım.)

---

Köngülin çıḳarsa ayada urup,
Yorısa uyaḍmasa yangluḳ körüp.
(İnsan gönlünü çıkarıp, avcuna koyarak, başkaları önünde, mahcup olmadan, dolaşabilmelidir.)