Görsel hafıza projesi

Boğaziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi’nin büyük bir titizlikle yaptığı önemli hizmetlerinden biri de “Türkiye Sineması Görsel Hafıza Projesi” idi. Bu proje kapsamında Türk sinemasına hizmet vermiş yönetmeninden yapımcısına, oyuncusundan senarist ve teknik adamına dek sanırım yüzün üstünde kişiyle uzun saatler görüntülü konuşulup sinemamız geleceğe aktarılması için hatırı sayılır bir arşiv ya da bir daha yapılması pek mümkün olmayan bir bellek oluşturulmuştu. Projenin içinde yer alan her bir sanatçıyla ön hazırlıklar ar yapılarak oluşturulan projenin özet denilebilecek 40-45 dakikalık bölümlerden oluşan yirminin üstündeki özenle hazırlanmış CD’ler bu çalışmaya yakınlık duyan hemen hemen herkese gönderilmişti. Meraklısının kütüphane ya da arşivlerinde yer alan bu görsel hafızayı içeren kasetler, bugüne dek Yeşilçam sineması üzerine yapılmış en önemli çalışmalardan biri olarak değer görmektedir.

Bu kasetlerin öznesini oluşturan sanatçıların büyük bir kısmını yitirdiğimiz görüldüğünde sözü edilen projenin önemi bir kat daha artmakta, bir o kadar da yeri doldurulmayacak çalışmalardan biri olmasının önemi öne çıkmaktadır.

Kasetlerin içeriği; ele alınan sanatçının yaşam öyküsüyle sinemasal çalışmalarının kendi ağızdan ve görüntüsünden ayrıntılı bir şekilde verilmesi üzerine kurulmuştur. Basına ve ilgililere dağıtılan özet kasetler dışında her biri kurgulanmış, bazıları on saati bulan uzunluktaki orijinalleri ise, yalnızca araştırmacılara sunulmak üzere Boğaziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi’nde bulunuyordu.

Bulunuyordu diyorum, çünkü bugün ne yazık ki yerinde bulunmuyor… Ya da bulunup da kimsenin hizmetine sokulmuyor. Tıpkı Mithat Alam Merkezi gibi sinemamızın bir daha yerine konulması mümkün olmayan belleğinin de akıbetinin ne olduğu bilinmiyor? Birçok kişi, yaptıkları çalışmalar için bu kasetlere gereksinim duyduğunda ne yazık ki, bulunması olan yerde bulunmayıp, ellere boş dönüyor.

Bu ve buna benzen sinemamıza ilişkin birçok önemli arşivlerin kimi zaman ilgisizlik kimi zaman da bilgisizlik yüzünden yok olmalarına ilişkin –abartmıyorum- onlarca kez yazıp çizdik. Bir kısmı bütünüyle bir daha geri dönmeyecek şekilde yitip gitti, bir kısmı ise depolarda, yıllardır yeniden yapılacak yeni mekanlarının bir türlü bitmek bilmeyen avuntularıyla ile umutsuz bir beklemenin içinde…

Her şeyi çabuk unutuyoruz. Ya da oldukça yaşamsal onca gündemin içinde geçmişin geleceğine aktarılacak değerlerini çoğu zaman farkına varmadan ıskalıyoruz…

Sanırım geçmişten sözle de olsa bu kadar çok beslenmeyi bir gelenek haline getiren bir toplumda, o sözü edilen anlı şanlı geçmişin her bir değerini bağışlanmaz bir vurdumduymazlıkla hoyratça yok ediyoruz.

Bunun içindir ki 85 milyonluk, yüzün üstünde başta iletişim fakülteleriyle güzel sanatlar olmak üzere sinema eğitimin verildiği okulların yer aldığı bir toplumda, yıllar yılı matbu tek bir sinema dergisinin çıkmadığı düşünüldüğünde, bırakın geçmişi bir yana geleceğin de pek aydınlık olduğunu ne yazık ki iddia edemeyiz….

Yine klasik olan bir sözümüzle noktalayalım: Belge yoksa tarih de yoktur…