Gurbette bir yanık ozan: H. Heine

1797-1856 yılları arasında yaşayan Yahudi kökenli ozan Heinrich Heine (Haynriş Hayne); ülkemizde pek tanınmamasına karşın dünyaca ünlü en büyük birkaç Alman ozanından biridir.

Ozan Heine, çoğu kez Alman toplumunda dışlandı ve Fransa’ya göç etmek zorunda kaldı. Orada birçok ünlü düşünür ve sanatçıyla kalıcı dostluklar oluşturdu; zaman zaman onlarla sanatsal üretimini sürdürdü..

Şiirlerinin çoğu, günümüzde dilden dile dolaşmakta; Almanya’nın bütün okullarında okutulan ders kitaplarında tanıtılmaktadır..”Silezyalı Dokumacılar” ve “Lorelay” adlı şiirleri, dünyaca en ünlü şiirleridir.

Hatta günümüzde bile, şarkılaştırılmış Lorelay şiirini; hangi Almana sorsanız, hemen mırıldanmaya başlar.

Ama yazarının kim olduğunu çoğu bilmez!..

Gurbet yaşamının son yıllarını yatalak olarak Paris’te geçirdi ve orada, En ünlü şiirlerini, kitaplarını yazdı...

İşte o kitaplarından birkaçı:

Buch der Lieder (Şarkılar Kitabı),

Neue Gedichte ( Son Şiirler)

Deutchland Ein Wintermârhen (Almanya Bir Kış Öyküsü)

Sommernachtsraum (Bir Yaz gecesi Düşü)

Doğrudan Fransızca olarak yazdığı kitaplarından birkaç örnek:

Poèmes et Légendes (Şiirler ve Efsaneler)

Tableaux de voyage (Yolculuk Tabloları).

Aşağıda çeşitli kitaplarından seçip çevirdiğim üç şiirini veriyoruz:

BÜTÜN ÇİÇEKLERİN GÖZÜ ORADA

Bütün çiçekler dönmüş o yöne,

Pırıl pırıl güneşe bakıyorlar.

Bütün ırmaklar almış başını,

Okyanuslara gidiyorlar.

Ve bütün şarkılar açmış kanatlarını,

Uçuyorlar sevgilime doğru.

Sizler de hıçkırıklarımı götürün ona

Ve de bu yas dolu şarkılarımı.

(Çeviren: Yaşar ATAN)

ÖLÜM, SOĞUK BİR GECEYDİ

Ölüm soğuk bir geceydi,

Yaşamsa bir gündüz, ama boğucu.

Hava karardı uykum geldi,

Güneşli gün yorucu mu yorucuydu.

Yatağımın yanında bir ağaç var,

Ve dallarında bir bülbül;

Bir aşk ezgisidir tutturmuş öylesine...

Hep duyuyorum, en ağır düşlerimde bile.

(Çeviren: Yaşar ATAN)

ESKİDEN BİR VATANIM VARDI GÜZEL

Bir vatanım vardı eskiden, güzel mi güzel,

Yüksek mi yüksek olurdu meşeleri.

Ve menekşeler başını eğerdi ben geçerken,

Ne var ki bunlar hep düşlerimdeydi.

Ve vatanım bana Almanca sarılır, öperdi.

Nasıl da güzeldi böylesi, kimseler bilemez.

Almanca, “seni seviyorum,” derdi.

Ama bütün bunlar hep düşlerimdeydi.

(Çeviren: Yaşar ATAN)

Bir şiir de benden diyor, sizlere şiir yüklü günler diliyorum:

SARIKUŞ

Dönüp dönüp durma

Bu viran şehrin bahçelerinde

Mevsim sonbahar

Bağ bozumu

Sarıkuş

Nasıl olsa çekipgiderken

Kış uykularına

Sana birşeyler bırakacağım

Üzülme

Sarıkuş

Beki de tüneyeceksin

Kimselerin ulaşamadığı

Kralların piramitleri üstünde

Olaki üşürsün

Çabuk uç

Sarıkuş

Mikel Anj’ın platin elleri

Ovalarken Notr Dam Kilisesi’ni

Unutma sakın

O taş gövdelere can vermişti hani

Tanrıya uzanan

Mimar Sinan’ın ellerini

Bu Akdeniz’den öteki Akdeniz’e

Güzel güzel uç

Ve hep güzel haberler getir bize

Nasıl olsa bitecek

Bu yorgun yokuş

Üzülme

Sarıkuş.

(Yaşar ATAN)