Halk Edebiyatı Uzmanı Oğuz Tansel

Şair ve Halkbilimci Oğuz Tansel (1915-1994), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunudur. Üniversite yıllarında başladığı ‘Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği’nin yanısıra o yıllarda ilk şiirlerinide kaleme almıştır. Edebiyat hayatına şiirle başlayan Tansel, ilk şiirlerini ‘Uyanış/Servet-i Fünun’ ve ‘Varlık’ dergilerinde, ilk yazıları ise ‘Halk Bilgisi Haberleri’nde yayımlandı. Özellikle; ilk yıllarında ölçülü ve uyaklı şiirler yazmış, sonraki yıllarda bu anlayış yerini serbest ölçü şiire bırakmıştır. Uyanış/Servet-i Fünun, Varlık, Yelken, Aydınlık, Yeditepe, Kaynak, Dost, Güney, Türk Sanatı, Kıyı, Türk Dili dergilerinde yayımladığı şiir ve yazılarıyla geniş kitlelere ulaştı. Toplumsal gerçekçi yazarlarımız arasında yer alan Tansel, sevgi, kardeşlik, özgürlük, barış, eşitlik temalarını işlediği şiirleri ile 1940 kuşağı şairleri arasında yerini aldı.

Eğitimci kimliğini, Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde (Mardin, Akhisar, Eskişehir Çifteler Köy Enstitüsü, Amasya, Konya) öğretmen ve yönetici olarak 1969 yılına kadar sürdürdü. Bu deneyim Tansel için yeni bir çalışma alanının zemini oluşturdu. Anadolu’nun binlerce yıllık sözlü edebiyatını yerinde inceleme fırsatı bularak, halk kültürü araştırmacılığına yöneldi. Bu araştırmalar sonucunda 1942-48 yılları arasında derlemiş olduğu Amasya masallarını, şiirsel bir üslupla yeniden kaleme aldı. Hazırladığı çalışmalar; Prof. Pertev Naili Boratav ve Wolfram Eberhard’ın hazırladığı ‘Türk Masal Tipleri’ kataloğunun önemli bir kısmını oluşturmaktadır.

Oğuz Tansel’i, edebiyat yaşamının ilk yıllarında tanıma fırsatı yakaladım. Yakın bir dostu ve sıkı bir takipçisi olarak tüm çalışmalarını özenle inceliyordum. Eğitimci olarak görev yaptığı Anadolu yıllarında, ‘Türk Sözlü Edebiyatı’mız üzerine hazırlamış olduğu çalışmalarını, şair kimliği ile birleştirerek geleneksel masallarımıza Oğuz Tansel imzası ile yeni bir biçim getirdi. ‘Halk Edebiyatı’ araştırmaları dalında çok nitelikli ve kalıcı yapıtlar bıraktı. Hatta bu çalışmaları nedeniyle, Türk Dil Kurumu tarafından ilk kez 1977 yılında düzenlenen ‘Çocuk Yazını Ödülü’nü kazandı. Tansel in çoçuk masallarına yapmış olduğu temel çalışmalar, çocuk edebiyatımızı zenginleştirmiştir.

Sahne sanatlarını yakından takip edebilmek adına sık sık Ankara’ya gidiyordum. Her ziyaretimde mutlaka buluşuyor ve yeni çalışmaları hakkında konuşuyorduk. Çocuk Edebiyatı’nın gelecek kuşaklara büyük katkılarda bulunacağını söylerdi. Anadolu Masalları, çocuk edebiyatımızın temel yapıtları haline geldi. Tansel’in yeniden yorumladığı masallar, her ciddi yayınevinin yayınları arasında bulunmaktadır. Türk Edebiyatı’nda farklı alanlarda yapmış olduğu çalışmalarla adını yazdırmış; şairliği, halk kültürü araştırmacılığı ve öğretmenliği ile ayrılmaz bir kimlik kazanmıştır. İlk şiir kitabı ‘Savrulmayı Bekleyen Harman’ 1953 yılında kitaplaştırıldı. İlk masal kitabı ‘Altı Kardeşler’ Dost Yayınları tarafından 1959 yılında basımı yapıldı. Oğuz Tansel’in bütün yapıtları Yapı Kredi Yayınları arasında bulunmaktadır.

Ölümünün ardından; ‘Oğuz Tansel Şiir, Halkbilim ve Çocuk Yazını Ödülleri’ her yıl, düzenli olarak verilmekte ve ‘Oğuz Tansel Anma Töreni’ her yıl Prof. Dr. Aysıt Tansel’in çabaları ile Ankara’da sürdürülmektedir.

Eğitimci kimliğinden kaynaklanan, insan ilişkilerinde çok az insanda gördüğüm bir yüceliğe sahipti. Çok kadirşinas bir kişilikti. Bu sevgi dolu dostumu, bende sevgi ve özlemle anıyorum.