Kalp krizi tetikleyicileri

Bazı insanların vefatı, sağcısı, solcusu, okumuşu, cahili, zengini fakiri herkesi üzer. Tayfun Talipoğlu vakitsiz vedasıyla kendisini tanıyan milyonlarca insanı üzdü. Öğrendik ki daha önce kalp krizi geçirmiş ve kalp damarlarına stent takılmış. Tıkalı olan damarın tel bir kafesle açılması insanlara çok mantıklı gelir, darlık ortadan kalkınca damarın tıkanmayacağını ve kalp krizi geçirmeyeceklerini düşünürler. Oysa araştırmalar stent takılmasının ömrü uzatmadığını gösteriyor. Bu yüzden stent takılı olan kişilerin “her şey halloldu” havasına girmeden kalp damarlarının daha tıkanmaması için ellerinden gelen gayreti göstermeleri, yedip içtiklerine son derece dikkat etmeleri gerekir. Yalnız stent takılı olanlar değil 40 yaşın üzerindeki her erkek bu konuda dikkatli olmalıdır. Daha önce kalbiyle ilgili hiçbir sorunu olmayan biri bile küçük bir tartışmanın veya koşunun arkasından kalp krizi geçirebilir.

Kalp krizinin, kalp damarları iç çeperinde oluşan “plak” adını verdiğimiz yağ-kolesterol birikintilerinin yırtılması-çatlaması neticesi oluştuğunu biliyoruz. Ülkemizde 40 yaş üzerindeki erkeklerin yarısından çoğunda az veya çok damar plağı vardır. İleri derecede darlığa neden olmayan (% 60 üstü) plakların varlığını hissetmeyiz. (Maalesef bu plaklar - kontrol amaçlı anjiyografilerde saptansa bile- hastalar ve doktorlar tarafından fazla önemsenmez.) Neyse ki bu plaklar kolay yırtılmaz, üzerindeki ince-sert tabaka yırtılmaya karşı bir direnç oluşturur. Yeni oluşan “yumuşak plak” adını verdiğimiz kolesterol birikintileriyse kolayca yırtılarak kalp krizine neden olurlar. En çok yırtılan ve kalp krizine neden olan plaklar % 30-40 civarında darlık yapan ince plaklardır, zamanla sertleşen ve kireçlenen eski plaklar daha zor yırtılır.

PLAKLAR NEDEN KOPUYOR-YIRTILIYOR?

Plakları yırtan, sonuç olarak hastanın kalp krizi geçirmesine neden olan faktörlere “kalp krizi tetikleyicileri” adını veriyoruz. Risk faktörleri olan, daha önce yapılan anjiyografilerde damar içinde düzensizlikler, plaklar olduğu söylenen hastaların bu tetikleyici faktörlere dikkat etmesi çok önemlidir.

İşte tetikleyiciler:

1.AĞIR VE YAĞLI YEMEKLER

Ziyafet masasında veya sonraki birkaç saat içinde kalp krizi geçiren pek çok insan vardır. Her zamankinden ağır ve yağlı bir yemek kalp krizi riskini 4 misli artırır. Kalp krizi geçiren 2000 kişinin sorgulandığı bir çalışmada 158 hasta, son iki saat içinde “uzun zamandır yemedikleri kadar kuvvetli bir yemek” yediklerini söylemiştir. Ağır ve yağlı yemekler bu etkiyi damar çeperini daraltarak ve epitelyum dokusunu bozarak yapar, kanın pıhtılaşma özelliği artar, aşırı yükselen insülin damarın gevşemesini engeller.

2.ANİ VE DUYGUSAL DEĞİŞİM

Öfke, üzüntü kalp krizini % 7 oranında, sürpriz bir iyi haber (aşırı sevinç) kalp krizini %3 oranında tetikler.

Bir yakının ölüm haberini alır almaz kalp krizi geçiren insanları duymuşsunuzdur. Aşırı duygusal yüklenmeler, tartışmalar adrenalin salgılanmasını artırır. Kalp hızı ve kanın pıhtılaşma özelliği artar. Özellikle negatif duygular damarlarda büzülmeye neden olarak tansiyonu yükseltir. Adrenalin hormonu, öfke sebebi ortadan kalksa bile hemen normal seviyeye inmez, bu yüzden olumsuz olayları unutmak, gevşemek o kadar da kolay olmaz.

3.ANİ VE FİZİKSEL YÜKLENME

Birden koşmak, halı sahada maç yapmak, ağır kaldırmak gibi fiziksel yüklenmeler kalp krizi vakalarının % 6’sından sorumludur. Hiç spor yapmayan bir kişi iseniz kaçırdığınız belediye otobüsüne yetişmek için yapacağınız kısa bir koşu veya elinizde pazar filesi ile merdiven çıkmanız sizin için “aşırı yüklenme” olabilir. Düzenli yürüyüş ve spor yaparak “aşırı yüklenme” eşiğinizi yukarı çekebilirsiniz.

4.NABZI VE TANSİYONU YÜKSELTEN DAMARLARI BÜZEN İLAÇ KULLANIMI

Örneği kokain kullanımı kalp krizini tetikleyebilir.

5.NABZI VE TANSİYONU YÜKSELTEN, DAMARLARI BÜZEN İLAÇLAR

Fazla miktarda içilen kahve, koyu çay ve enerji içeceklerinin kalp krizini tetikleme ihtimali % 5’dir. Bir kadehin olumsuz bir etkisi olmamakla birlikte fazla miktarda alınan alkol kalp krizini tetikler.

6.HAVA KİRLİLİĞİ

Özellikle egzoz gazının fazla olduğu bir havada trafik sıkışıklığına maruz kalmak veya uzun süre dur kalk araba kullanmak kalp krizini % 7 oranında tetikler. Sıkışan trafiğin içinde araba kullanırken kalp krizi geçiren insanları duymuşsunuzdur. Sebebin egzoz gazının damar büzücü etkisi ve sıkışıklığın getirdiği stres olduğu düşünülmektedir.

7.ATEŞLİ HASTALIKLAR

Zatüre veya yüksek ateşle seyreden ağır grip hastalığı kalbi hızlandırarak kalp krizi tetikleyebilir.

9.UYKUSUZLUK

Kalp krizi tetikleyicilerinden biridir. Üst üste birkaç gün uykusuz kalmak tansiyonu yükselterek kalp krizini tetikleyebilir.

10.AŞIRI SICAK VE SOĞUK HAVA

Aşırı sıcak veya soğuk havaya maruz kalmak bir diğer kalp krizi tetikleyicisidir. Soğuk havaya maruz kalmak bir de fiziksel yüklenmeyle birlikte olursa damar içindeki plağı yırtabilir. Yüzüne karşı esen soğuk bir havaya karşı elinde ağır bir yükle yürürken kalp kriz i geçiren hastalar iyi bilinir.

11.SEKS YAPMAK

Seks yapmak kalp krizi riskini fazla olmamakla birlikte (%2.2) artırır. Seksin pratik olarak iki kat merdiven çıkmakla eşdeğer bir kalp yükü yaptığı kabul edilir. Sağlıklı bir kişinin seks sırasında kalp krizi geçirme riski milyonda birdir. Buna karşılık kalp hastalığı olduğu bilinen, baypas geçirmiş, stent takılmış, kalp ilacı kullanan hastaların dikkatli olması gerekir.