Kapitalizmin altı krizi 2

Tapia'nın kendisi, kapitalizmde krizlerin tüketim ya da finansal spekülasyon değişikliklerinden değil, yatırım ve kar hareketlerinden kaynaklandığını gösteren en iyi destekleyici ampirik kanıtlardan bazılarını sunmaktadır. Kanıtlarını, Krizdeki Dünya kitabımız da dahil olmak üzere çeşitli yerlerde sunmuştur.

Tapia şunu bulmuştur: "ABD ekonomisinin 275 çeyreğine ait benzer verilerin regresyon analizinde, karların ve yatırımların büyüme oranları ile bir değişkenin bugünkü değeri diğer değişkenin bugünkü ve gecikmeli değerlerinin bir fonksiyonu olarak modellendiğinde, vergi öncesi karların büyüme oranının bugünkü ve gecikmeli değerleri yatırım oranındaki değişimin yarısına yakınını açıklamaktadır ve bu etki hem çeyreklik hem de yıllık veri analizlerinde pozitif ve istatistiksel olarak anlamlıdır. Nedenselliğin diğer potansiyel yönünde, yatırımın şimdiki ve geçmiş değerleri şimdiki karlardaki değişimin yaklaşık üçte birinden daha azını açıklarken, yatırımın gecikmeli değerleri yıllık analizde istatistiksel olarak anlamlı olan ancak üç aylık analizde anlamlı olmayan negatif bir etkiye sahiptir."

Dolayısıyla istatistiksel kanıtlar, Kalecki ya da Goodwin gibi post-Keynesyenlerin iddia ettiği üzere tam tersinin değil, karlılıktaki değişikliklerin yatırımda değişikliklere yol açtığı ve neden olduğu bir modelin lehinedir. "Ekonomik istatistikler, krizlerden hemen önce hem toplam karların hem de kar oranının düştüğünü ve bunu yatırımlardaki düşüşün izlediğini göstermektedir." Ben de kendi istatistiksel analizlerimde aynı şeyi buldum - ve karlar, yatırımlar ve krizler arasındaki ilişkiye bakma zahmetine katlanan ana akım ekonomistler de öyle.

TAPIA'YA GÖRE KRİZLER DÖNGÜSELDİR

Tapia dünya ekonomisindeki krizleri endemik ve dolayısıyla kapitalizmin yinelenen bir özelliği olarak görse de, bu krizlerin belirli bir düzenliliğe sahip olduğunu düşünmemektedir. Kapitalizm yinelenen krizlerden kaçamaz, ancak bir düzenlilik kalıbı yoktur. Tapia özellikle krizleri tanımlamak için kullanılan 'depresyon' kelimesinden hoşlanmaz. Ona göre (ve Marx için de iddia ediyor), krizler sadece döngüseldir ve bu nedenle durgunluk teorileri Marksist değildir. Döngünün uzunluğu değişebilir, ancak bu yine de bir döngüdür, uzun bir durgunluk veya depresyon değildir. Tapia, Ricardo'nun kar oranındaki uzun süreli düşüşün sonunda nihai bir durgunluk aşamasına yol açtığı teorisinin aksine, "Marx'ın aşırı üretim ve düşen kâr oranının, sermaye yıkımı ve sömürü oranındaki artışın kâr oranının toparlanmasına ve bununla birlikte sermaye birikiminin yeniden başlamasına yol açtığı krizleri tetiklediğini gördüğünü savunmaktadır. Marx'a göre kalıcı krizler "mevcut değildir."

KESİNTİSİZ SERMAYE BİRİKİMİ

Tapia'ya göre, durgunluk ya da bunalım teorisi Engels'in yarattığı kafa karışıklıkları nedeniyle Marksist açıklamalara sızmıştır, "diğer pek çok şeyde olduğu gibi Engels'in yorumu da 'Marksist gerçek' haline gelmiştir." Tapia, Engels'in analizini kabul etmenin, Kalecki gibi post Keynesçilerin ya da Sweezy ve Baran'ın Monthly Review Okulu'nun durgunlukçu tezlerini yutmak anlamına geldiğini düşünüyor. Tapia, bunun yanlış yönlendirilmiş olduğunu söylüyor. "Engels'in yaklaşık on yıllık aralıklarla tekrarlanan akut krizlerin yerini uzun süreli döngülere ve daha uzun depresyon dönemlerine bıraktığı yönündeki önerisi, 19. yüzyılın son on yıllarına ait ampirik verilerle uyuşmamaktadır." Tapia'ya göre Engels'in görüşünü destekleyen hiçbir kanıt yoktur - kapitalist üretim 1970'lerden bu yana uzun vadeli bir düşüş değil, patlamalar ve çöküşler yaşamıştır. Bu dönem, geçici krizlerle kesintiye uğrayan kesintisiz bir sermaye birikimi dönemi olmuştur.

KAPİTALİST BİRİKİMİN KARAKTERİ

Burada Tapia ile aynı fikirde değilim. Bana göre Engels'in Marx'ın teorilerini sözde çarpıtması bir efsanedir - Engels 200 adlı kitabıma bakınız. Engels'in Marx'ın kriz teorisini durgunlukçu bir teori ile çarpıttığını düşünmüyorum. Engels 1886'da, yaklaşık 1873-95 yılları arasında büyük ekonomileri saran uzun 19. yüzyıl depresyonunun tam ortasında 'kalıcı ve kronik bir depresyon' hakkında yazdı. Engels'in bu dönemi, 1850-73 arasındaki bir önceki canlanma döneminden farklı bir şey olarak nitelendirmekte haklı olduğuna şüphe yok.

Tapia, 1970'lerden sonra kapitalizmin sadece aşağıya doğru öğütüldüğünü düşünen durgunlukçuları eleştiriyor ve benim kendi görüşümü (Uzun Depresyon kitabımda ifade ettiğim) durgunlukçu bloğa dahil ediyor. Kendimi savunmama izin verin. Robert Brenner ve Monthly Review gibilerinin kapitalizmin 1970'lerden itibaren kalıcı bir durgunluk dönemine girdiği görüşüne katılmıyorum. Kitabımda, kapitalist birikimin hem döngüsel hem de seküler bir karaktere sahip olduğunu, yani karlılık oranlarının bir süre, hatta on yıllar boyunca yükselebileceğini, ancak daha sonra yeniden düşüş dönemine girebileceğini, ancak bu dönemlerin her birinde daha kısa patlama ve çöküş döngüleri olduğunu savunuyorum. 1980'lerin başından 20. yüzyılın sonuna kadar süren 'neoliberal' dönemde, 1960'ların ortasından 1970'lerin sonuna kadar süren dünya karlılık krizine kıyasla karlılık, yatırım ve reel GSYİH büyümesi toparlanmıştır. Bununla birlikte, kârlılık 20. yüzyılın sonundan itibaren seküler düşüşüne devam etmiştir - ben bu dönemi Uzun Depresyon olarak adlandırıyorum. Tapia'nın 1970'ten bu yana ABD karlılığına ilişkin kendi grafiği tam da bunu göstermektedir.

K-DALGALARI

Tapia'nın durgunluk teorisi olarak gördüğü şeyi reddetmesi, uzun döngüler veya dalgalar fikrini de reddetmesine yol açmaktadır (ilk olarak Kondratiev tarafından önerildiği ve Ernest Mandel, Anwar Shaikh ve benim gibi başkaları tarafından desteklendiği gibi). Ona göre K-dalgaları "bir tür Russell'ın çaydanlığı, varlığı kanıtlanamayan bir varlıktır. K-dalgaları konusunda vardığım sonuç, varlığına dair kanıtların, William Stanley Jevons ya da Henry L. Moore'un bir asırdan daha uzun bir süre önce iş çevrimlerinin astronomik olaylarla bağlantılı olduğunu göstermek için sunduğu istatistiklerden daha ikna edici olmadığıdır. Fazla çaba sarf etmeden ve K-dalgalarına başvurmaya gerek kalmadan, tüm bunlar sermaye birikim hızında uzun vadeli bir düşüş, son on yıllarda küresel ekonomide finansal alanın ağırlığında uzun vadeli bir artış ve dünya kapitalizminin daha genel krizlere doğru muhtemel bir evrimi lehine önemli kanıtlar olarak yorumlanabilir."

KALICI OLMAYAN DÜŞÜŞ DÖNEMİ

Belki - ancak Tapia, daha kısa patlama ve çöküş döngülerinin ötesinde daha uzun yükseliş ve düşüş dönemleri olduğunu öne süren istatistiksel olarak sağlam bazı çalışmaları çok hızlı bir şekilde reddediyor. Aslında, daha uzun döngüler kavramını destekleyen birkaç çalışma var.

Bu neden önemli? Kârlılığın birkaç on yıl içindeki hareketine dayanan uzun döngüler için iyi kanıtlar varsa, bunun dünya ekonomisinin nereye gittiğini açıklamaya yardımcı olacağını düşünüyorum - bir büyüme ve yükseliş döneminde mi (çöküşlerle serpiştirilmiş) yoksa hiçbir şeyin pek gelişmediği bir düşüş döneminde mi (bkz. kitabım Uzun Depresyon, Bölüm 12). Benim görüşüme göre şu anda ikincisindeyiz. Ancak bu, gelecekte yeni bir yükseliş dönemini dışlamıyor. Bu kalıcı bir durgunluk değil.

EKONOMİK BÜYÜME VE EMİSYON

Tapia'nın modern krizlerin anlaşılmasına yaptığı iki katkı daha var. Bunlardan ilki, ekonomik büyümenin karbon emisyonlarıyla olan ilişkisidir. Ekonomik büyüme emisyonların büyümesiyle doğrudan bağlantılıdır; gerçekten de dünya ekonomisindeki krizler, son yarım yüzyılda küresel CO2 emisyonlarındaki istikrarlı büyümenin yavaşladığı tek dönemdir. Örneğin, 2009 yılında dünya ekonomisi 0,83 trilyon dolar küçüldüğünde, CO2 emisyonları 0,46 gigaton küçülmüştür. Daha da dramatik olarak, 2020 yılında dünya ekonomisi 2,8 trilyon dolar küçülürken emisyonlar 1,9 gigaton azalmıştır.

HAMMADDE VE ENERJİ TALEBİ

İkinci katkı ise Tapia'nın kapitalizmin her genişleme döneminde hammadde ve enerji talebinde güçlü bir artış olduğunu ve bunun da fiyatları yükselttiğini göstermesidir. Marksist teoride sabit sermaye, sadece sabit varlıkları değil, dolaşımdaki sermayeyi (hammaddeler vb.) de içerir. Kâr oranının hammaddelerin (örneğin petrol) değeriyle ters orantılı olarak değiştiğine dair genel bir yasa vardır. (Tapia'nın görüşünü 21. Yüzyılda Kapitalizm kitabımızda ele alıyoruz.) s16)

Özetle, Tapia'nın Altı Kriz'i, Marx'ın krizlerin kapitalizme özgü olduğu ve artık tüm dünyaya yayıldığı görüşünü destekleyen kanıtlar açısından okunması gereken bir kitaptır. Büyük ekonomik krizler her on yılda en az bir kez ortaya çıkmaktadır ve "küresel yönetişim" kurumları yaratmaya yönelik çoğunlukla başarısız olan girişimler, piyasa ekonomisinin kendi kendini düzenleme ve verimli sosyal sonuçlar üretme yeteneğinin sadece bir efsane olduğunu açıkça göstermektedir".

KAPİTALİZM KRİZLERİ KÖRÜKLEMEYİ SÜRDÜRECEK

Tapia: "Kapitalizmin iç dinamikleri ekonomik krizler ve ekolojik yıkım yaratmaya, kitlesel yoksulluğu, sosyal huzursuzluğu ve kitlesel göçleri körüklemeye devam edecektir. Bir dünya hükümetinin yokluğunda tüm bu süreçlerin bir dünya savaşı riskini önemli ölçüde arttırdığı oldukça açık görünüyor. Dolayısıyla seçim bu sistem ile onun daha istikrarlı ve verimli bir modifikasyonu arasında değil, bu sistem ile gezegenimizin 8 milyar insan nüfusunun en azından önemli bir kısmının kendileriyle ve doğayla barış içinde yaşamasına izin vermek için mutlaka çok farklı olması gereken başka bir sistem arasındadır."