Kış ayları dert ayları

Sağlıklı iken hastalık kimsenin aklına gelmez. Neşeliyizdir ve zaman su gibi akıp geçer.

Ne zaman hastalanırız, eyvah deriz. Her sonbahar ve kış ayları mevsimsel hastalıklar dönemi.

Bir algı oluşur belleklerimizde. Belki de bu yüzden soğuk algınlığı ve grip mevsimi her zaman kapımızdaymış ya da peşimizdeymiş gibi hissederiz. Ancak hava buz gibi, geceler ayaz, gündüzler aldatıcı sıcaklık değişimleri olsa bile, kendinizi (ve etrafınızdaki insanları) mikroplardan ve virüslerden korumak için bu mevsim en iyi zamanlar. Ancak bunu başarıyla yapmak herkes için kolay değil. Uzak durmaya çalıştığınız koşullar mesela; toplu taşıma, sosyal olaylar, misafirlikler ve toplantılar başlıca hazırlayıcı ortam. Mikropların ve virüslerin nasıl yayıldığı ve başkalarını enfekte etmekten nasıl kaçınacağınız hakkında biraz bilgi sahibi olmanız gerekir. Sonuçta, bilgi güçtür. Bu dönemde hayatımız alt üst eden altı yaygın hastalık ve bunlardan nasıl kaçınılacağı hakkında daha fazla bilgi edinmek elimizdeki güçtür.

SOĞUK ALGINLIĞI

"Soğuk algınlığı" terimi, üst solunum yollarına saldıran virüslerin hastalığı anlamında. Yani burnunuz, boğazınız, sinüsleriniz ve nefes borunuzun hastalığı. Soğuk algınlığına neden olabilecek 200'den fazla virüs vardır. Ancak virüs hastalıklarının temel önleme kuralları benzerdir ve her yerde geçerlidir. Soğuk algınlığı denilen hastalık; halkımız biraz buna salya sümük, paçavra hastalığı adları vermiştir. Ne var ki soğuk algınlığını, belirtiler ortaya çıkmadan birkaç gün önce yayabilirsiniz. Muhtemelen hastalığınızı hissettiğiniz anda ilk 48 ila 72 saat içinde en fazla bulaştırıcı olursunuz. Soğuk algınlığınızı iki haftaya kadar etrafa yaymanız mümkün. Soğuk algınlığı fiziksel temas veya solunum damlacıkları yoluyla yayılır.

Belirtileriniz iyileşene ve ateşiniz (eğer varsa) düşene kadar evde kalarak başkalarına bulaştırmaktan kaçınabilirsiniz. Ayrıca iyi el hijyeni uygulamak da önemlidir.

Bu, ellerinizi sabun ve suyla iyice ve sık sık yıkamak ve gerektiğinde alkol bazlı el dezenfektanları kullanmak anlamına gelir. Kolunuzun iç kısmına öksürmek veya hapşırmak solunum damlacıklarının yayılmasını sınırlayacaktır. Maske takmak daha da etkilidir .

GRİP

Soğuk algınlığı gibi, grip de bir virüs hastalığıdır. Gribi, herhangi bir belirti göstermeden dört gün öncesine kadar yayabilirsiniz. Muhtemelen hasta hissettiğiniz ilk 48 saat boyunca bulaştırıcılığınız daha fazladır. Grip genellikle 10 güne kadar bulaşıcıdır. Grip solunum damlacıkları yoluyla yayılabilir. Ayrıca insanlarla veya hatta yüzeylerle fiziksel temas yoluyla da yayılabilir. Gribi önlemenin en iyi yolu her yıl grip aşısı yaptırmaktır. Eğer hastalanırsanız, kendinizi daha iyi hissedene ve en az bir gün boyunca ateşiniz düşene kadar evde kalarak başkalarını koruyun. Ellerinizi temiz tutmak ve diğer insanlarla temastan kaçınmak önemlidir. Kolunuzun iç kısmına öksürmek veya hapşırmak solunum damlacıklarının yayılmasını en aza indirse de arkadaşlarınızı ve ailenizi korumak için yapabileceğiniz en iyi şey maske takmaktır.

BRONŞİT

Soğuk algınlığı ve gribin aksine, bronşitin birden fazla farklı nedeni vardır. Bunun nedeni, hava yollarınızın iltihaplanmasına neden olabilecek birçok şeyin olmasıdır. Bronşitiniz astım, reflü hastalığı veya hava kirliliği, duman soluma gibi bulaşıcı olmayan bir durumdan kaynaklanıyorsa bunu başkalarına bulaştırma konusunda endişelenmenize gerek yok.

Ancak Kovid -19, grip veya boğmaca gibi birçok bulaşıcı durum da bronşite neden olabilir.

Bronşitiniz bulaşıcı bir hastalıktan kaynaklanıyorsa, belirti göstermeden birkaç gün önce bulaşıcı olduğunuzu ve hasta hissettiğiniz ilk 48 ila 72 saat içinde en bulaşıcı olacağınızı varsaymak güvenlidir. Bronşitinizin sebebine bağlı olarak üç haftaya kadar bulaşıcı olabilirsiniz. Bulaşıcı bir hastalığın komplikasyonu olarak bronşit yaşıyorsanız, bu virüsü veya bakteriyi yaymaktan kaçınmak için aldığınız tüm önlemleri almalısınız. Bu genellikle belirtileriniz iyileşene ve ateşiniz (eğer varsa) düşene kadar kendinizi izole etmek anlamına gelir. Ayrıca sosyal mesafeyi korumak, ellerinizi sabun ve suyla iyice ve sık sık yıkamak ve lavaboya erişiminiz olmadığında alkol bazlı el dezenfektanları kullanmak sağlanır.

Kolunuzun iç kısmına öksürmek faydalıdır ancak maske takmak etrafınızdaki insanları altta yatan enfeksiyondan korumak için en iyi yoldur.

BOĞAZ AĞRISI VEYA BADEMCİK İLTİHABI

Anadolu’da sıktır. Çocuklar boğazım indi anne diye yakınır. Çoğu kez soğuk algınlığı ve gribin aksine boğaz enfeksiyonu bakteriyel bir enfeksiyondur.

Boğaz enfeksiyonu olduğunuzu düşünüyorsanız bir hekime görünmeniz önemli.

Çünkü tedavi edilmediğinde bazen kızıl hastalığı, romatizmal ateş (ateşli romarizma) veya kalp kapak hasarı gibi ciddi komplikasyonlara neden olabiliyor. Boğaz enfeksiyonu, hasta hissetmeye başlamadan önceki iki ila beş gün boyunca bulaşıcı olabilir ancak semptomların yaşandığı ilk 48 ila 72 saat içinde en bulaşıcı olursunuz. Genellikle antibiyotiklere başladıktan 24 ila 48 saat içinde bulaşıcılığınız sona erer. Ancak tedavi edilmezse, dört haftaya kadar bulaşıcı olabilirsiniz. Bu bakterinin adı A grubu Beta Hemolitik Streptokok. Strep boğaz enfeksiyonu birçok farklı şekilde yayılır. Solunum damlacıkları yoluyla taşınabilir ve yüzeylerde yaşayabilir ancak derinizde enfekte yaralara da neden olabilir. Bu yaralardan gelen sıvı da bulaşıcıdır, bu da bakterinin fiziksel temas yoluyla yayılmasını mümkün kılar.

Boğaz enfeksiyonu teşhisi konduysa, antibiyotiklere başladıktan sonra en az iki gün evde kalmanız önerilir. Boğaz enfeksiyonu kapmamak için bardaklarınızı veya yemek kaplarınızı asla başkalarıyla paylaşmayın. Öksürürken veya hapşırırken mendil kullanmak en iyi bir yoldur. Ancak mendile erişiminiz yoksa öksürürken ellerinizi değil, kolunuzun iç kısmını kullanın. Ve elbette, ellerinizi temiz tuttun.

ZATÜRRE

Başka bir solunum yolu hastalığı: Akciğer iltihaplanması. Yani Zatürre, akciğerlerinizde iltihap ve sıvı olması anlamına gelir. Bu hastalık, virüs, bakteri, mantar veya nadir durumlarda parazitler tarafından olabilir. Ancak zatürrenin en yaygın nedenleri grip ve pnömokok bakterisi kökenlidir. Zatürre aşısı belirli gruplar için önerilir. Sizin ve sevdikleriniz için zatürre aşısının doğru seçim olup olmadığını öğrenmek için bir hekimle görüşün. Bronşit gibi zatürre de kendi başına bulaşıcı değildir ancak buna neden olan hastalık bulaşıcı olabilir.

Zatürrenize bir bakteri veya virüs neden olduysa hastalandıktan sonraki ilk 48 ila 72 saat içinde en bulaşıcı dönem olduğunu unutmamalı. Geçirdiğiniz zatürre türüne ve aldığınız tedaviye bağlı olarak, üç haftaya kadar zatürre bulaştırıcısı olmanız mümkündür. Hem viral hem de bakteriyel zatürreler solunum damlacıkları ve enfekte yüzeylere dokunma yoluyla yayılabilir. Hekiminiz size bulaşıcı bir durumdan kaynaklanan zatürre teşhisi koyarsa, el hijyeni, sosyal mesafe ve maske takmak önemlidir. Ayrıca sık sık dokunduğunuz tüm yüzeyleri dezenfekte etmeyi de ihmal etmemelisiniz.

MİDE ÜŞÜTMESİ VEYA (VİRAL GASTROENTERİT)

Adına rağmen mide üşütmesi ya da mide gribi aslında bir grip değildir. Annelerimiz hemen nane limon suyunu dayar ama hemen geçmez. Hatta çoğu kez mevsim geçişlerine bağlanır.

Hatta acı, tuzlu, turşu, kelek gibi şeylere bağlanır. Aslında virüslere bağlı mide bağırsak hastalığı (viralgastroenterit) adı verilen bir rahatsızlıktır. Bu son derece bulaşıcı rahatsızlık midenizi ve bağırsaklarınızı etkiler. Birçok virüsün soğuk algınlığına neden olabildiği gibi, birçok farklı virüs de gastroenterite neden olabilir. Ancak en yaygın nedenler norovirüs ve özellikle çocuklarda rotavirüstür. Genellikle gastroenterit (mide-bağırsak) belirtileriniz başlamadan bir veya iki gün öncesine kadar bulaşıcı olursunuz. Sağlıklı bir bağışıklık sisteminiz varsa, mide gribi genellikle birkaç gün içinde iyileşir. Ancak kendinizi daha iyi hissetmeniz, bulaşıcı olmadığınız anlamına gelmez. Belirtileriniz iyileştikten sonra iki haftaya kadar dışkınızdan virüsü yaymaya devam edersiniz. Mide gribi, kulağa garip gelse de insanı sıkıntıya sokan fekal-oral (dışkı-ağız) hastalıktır. Yani; virüs, enfekte olmuş kişilerin dışkı ve kusmuklarında yayılır. Mikroskobik parçacıklar yüzeylere, ellere ve evet, yiyecek ve suya bulaşır. Başkalarının hasta olmasını önlemek için her zamanki gibi ellerinizi sabun ve suyla sık sık yıkayın, özellikle de tuvalete gittikten, çocuk bezi değiştirdikten veya yiyeceklere dokunduktan sonra.

Ayrıca düzenli olarak dokunduğunuz tüm yüzeyleri temizlemeniz ve dezenfekte etmeniz gerekir. Buna giysiler, yatak çarşafları ve tuvalet dahildir. Başkalarının yiyeceği yiyecekleri ellemekten veya mutfak eşyalarını paylaşmaktan kaçınmaya çalışın. Belirtileriniz iki gün boyunca ortadan kalkana kadar kendinizi başkalarından izole etmenizin bir yolunu bulun. Sadece iki hafta daha bulaşıcı olacağınızı unutmayın. Kendinizi korumak başkalarını da korur. Virüsler, bakteriler, mantarlar, parazitler ... solistler geçidi gibi. Bağışıklık sistemlerimiz, özellikle soğuk algınlığı ve grip mevsiminde, bizi bulaşıcı hastalıklardan korumak için çok çalışmak zorundadır.

Besleyici bir diyet , düzenli egzersiz ve iyi hijyen gibi sağlıklı alışkanlıklar, sağlık yönünden de güvende kalmamıza yardımcı olabilir. Ama yine de hepimiz sonunda hastalanabiliriz. Unutmayın!, hastalandığımızda, yayılmayı durdurmak için üzerimize düşeni yapmamız önemlidir. Hepimizin Kovid-19 salgını sırasında öğrendiği gibi, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını durdurmanın en kesin yolu, kendinizi iyi hissetmediğinizde evde istirahattır. Dışarıya çıkarsanız sosyal mesafeyi koruyun, ellerinizi yıkayın ve dokunduğunuz tüm yüzeyleri dezenfekte edin. Ve öksürüğünüzü veya hapşırığınızı dirseğinizle veya tercihen bir maske takarak yayılmayı önlemeyi unutmayın. Sağlık her şeyden önemlidir.