Kur 7.30’u aştı, merkez sözlü müdahale etti

Reel sektörün döviz açığı nedeniyle yüksek döviz ihtiyacı, turizm gelirlerinin salgın yüzünden adeta sıfırlanması, Hazine garantili projelere dövizli ödemeler, kapanmaya rağmen ihracatın üzerinde seyreden ithalat, yerlilerin ekonomi politikalarına güvensizlik yüzünden birikimlerini dövizde tutması, hisse senedi ve borç senetlerinden yabancı çıkışı, TL'ye içeride negatif reel faiz uygulanması nedeniyle mudilerin dövizde kalmaları ve hatta son dönemde vatandaşların TL kredi çekip döviz, altın almaları, borsaya girmeleri (SPK Başkanı uyardı/ 6.8.2020/Sabah Gazetesi), finans ve finans dışı kesimin net dış borç ödemesi vd... Bütün bu unsurlar Türkiye'nin dövize olan ihtiyacını artırıyor. Salgın sürecinde ekonomiyi yönetenler arka kapı yöntemleriyle ve rezerv eriterek dolar kurunu 6.80'ler düzeyinde baskıladılar. Ancak son günlerde avro/TL kurunda görülen hareketlilik perşembenin gelişiydi.

AVRO 8.60 TL'Yİ AŞTI, BAKANLAR SESSİZ

Dün dolar kuru yüzde 3.6'nın üzerinde değerlenerek 7.30'u aştı. Avro/TL kuru da gün içinde 8.6692'yi gördü. Kur sepeti 7.97 TL'ye ulaştı. Bununla birlikte döviz bürolarında kurlar oldukça farklı seyretti. Öğlen saatleri itibarıyla İstanbul İstiklal Caddesi'ndeki döviz bürolarını gezdiğimizde (o saatlerde kur henüz 7.30'u aşmamışt) alışın 7.30 TL'den satışın ise 7.48 TL'den yapıldığını gözlemledik. Buna göre, hem Bloomberg ekranı ve Merkez Bankası ile serbest piyasa hem de alım satım arasındaki makas açılmış durumda. Bu da sağlıklı bir döviz piyasası olmadığını gösteriyor. Ekonomiye ilişkin olumlu bir veri açıklandığında Twitter'dan açıklama yapmak için sıraya giren ilgili bakanlar ise kurdaki sıçrayış karşısında sessiz kaldı. Ticaret Bakanı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı ise Amerikan oyun şirketi Zynga'nın Türk oyun şirketi Rollic'in yüzde 80'ini 168 milyon dolara satın almasını değerlendirmekle yetindiler. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafındandan ise saat 17'ye kadar bir açıklama yoktu.

'LONDRA İSTEDİĞİNİ ALACAK MI?' DERKEN...

BloombergHT'nin haberine göre, Londra SWAP piyasasında TL'nin gecelik faizinin salı günü yüzde binin üzerine çıkmasının ardından dün normal seviyelere geriledi. Offshore piyasalarda TL'nin gecelik faizi yüzde 11.7 civarında seyretti. Ancak bir sonraki gün için faizin yüzde 46.5 seviyesinde olması dikkat çekti. Dün yayınlanan Londra ile SWAP güreşi haberimizde spekülatörlerin Türkiye'den taviz koparmaya çalıştıklarını belirtmiştik. Dün Bloomberg'de Çağan Koç ve Kerim Karaya imzasıyla yayınlanan haberde, küresel yatırım bankalarının TL limitlerinden muaf olacağı bildirildi. Buna göre söz konusu spekülatörler istediklerini alacak gibi duruyor. Ancak ne karşılığında? Ülkeye döviz likiditesi sağlamayı mı garanti ettiler? Bunlar şimdilik cevapsız sorular.

Diğer yandan dün Borsa İstanbul, BIST 100 Endeksi art arda dört günlük düşüş serisinin ardından güne yükselişle başlamıştı. Ancak endeks öğleden sonra gelen satışlarla sarsıldı. Endeks yüzde 4'ün üzerinde değer kaybetti.

PİYASA FAİZİ YÜZDE 12'Yİ AŞTI

Kurdaki yükseliş sonrası Merkez Bankası'nın şok faiz artırması gerektiği yönünde yorumlar öne çıktı. Fakat bu bilindik bir yöntem. Söz konusu adım 2018'deki kur şokunda da uygulanmış, etkisi geçici olmuştu. Yıl sonunda piyasa açısından enflasyonun yüzde 11-12'lerde beklendiği ortamda Merkez Bankası'nın yüzde 8.25 ile fonlama yaparak TL'ye negatif faiz uygulamasının da TL'yi kırılgan kıldığı ekonomistlerce ifade ediliyor. Dün itibarıyla iki yıllık devlet tahvilinin faizi serbest piyasada yüzde 12.26 oldu. Tahvil faizine bakınca piyasanın istediği faiz oranı kendini belli ediyor. İlaveten yukarıda da belirttiğimiz üzere negatif reel faiz ve kredi genişlemesi de TL'yi ayrıca kırılganlaştırdı. Küresel piyasalarda para bolluğu söz konusu. Bu yüzden dünya borsalarında rekor seviyeler görüyor. Basılan paralar risk iştahını artırıyor ama para zengin sınıfların elinde dönüyor. Uluslararası dolar endeksi 92 seviyeleri ile marttaki panik döneminin 10 puan altında bulunuyor. Şu haliyle TL'deki baskının Türkiye'nin risklerinden kaynaklandığı söylenebilir. Hükümet pandemi döneminde ekonomiyi ısındırmak için kredi genişelemesine ek olarak kuru baskılayarak da sürecin bilançolar üzerinde tahribat yapmasını ve genel fiyat düzeyinde kur baskılı artışın önüne geçti. Fakat bu geçici bir politikaydı. Anlaşılan ekonomi ısındığı, ihracat ve turizm gelirleri yavaş yavaş artmaya başladığı için kuru baskılama politikası sonlandırıldı veya cephane iyice azaldığı için bu yöntem terk edildi. Yukarıda ifade ettiğimiz üzere Türkiye, küresel vurgunculara yüksek faiz vermediği için de sıcak para girişi, dünyadaki para bolluğuna ve risk iştahındaki artışa rağmen yaşanmadı.

MERKEZ SIKILAŞMAYA GİDECEK

Dün 17'den sonra Merkez Bankası'ndan piyasadaki gelişmelere ilişkin bir açıklama yapıldı. Açıklamada şu ifadeler yer aldı: "Uygulamaya alınan mali ve parasal politikalar küresel salgın hastalığın Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerinin sınırlandırılmasında ve üretken kapasitenin korunmasında başarılı olmuştur. Son dönemde açıklanan veriler iktisadi toparlanmanın güç kazandığına işaret etmektedir. Bu bağlamda ağustos başı itibarıyla iktisadi faaliyetteki normalleşme süreciyle birlikte, hedefli ilave likidite imkânları kademeli olarak azaltılacaktır. Öte yandan, piyasalarda oluşan fiyat gelişmeleri yakından izlenmektedir. Merkez Bankası, fiyat istikrarı ve finansal istikrar temel amaçları çerçevesinde, elindeki bütün araçları piyasalardaki aşırı oynaklığın azaltılması doğrultusunda kullanacaktır."

Bu açıklama yukarıda yaptığımız yorumu destekler nitelikte. Merkez, TL'deki kırılganlığı artıran genişlemeci para politikasını kademeli olarak sonlandıracak. Muhtemelen gecelik faiz üzerinden, örtülü faiz artırımı yapılacak. Ancak açıklamanın geldiği saatlerde dolar kuru 7.30 TL'yi aştı. Merkez'den yapılan açıklama sonrası BDDK'dan da bir açıklama geldi. Yukarıda değindiğimiz Bloomberg haberinde belirtildiği üzere BDDK, kalkınma dışındaki bankalara da TL limitlerinde muafiyet tanıdı. Böylece Londra SWAP pazarındaki kısıtlamalar gevşetilmiş oldu. Bundan sonra dolar kurunun nasıl bir seyir izleyeceği merak konusu. Uzmanların değerlendirmelerine göre kurda 7.50 TL'lerin üzeri aşırı bir değerlemeyi ifade edecek. Gelinen seviyelerde döviz tevdiatlarında çözülme TL mevduatlara kayış olup olamayacağı merak konusu. Diğer yandan dün altının ons fiyatı 2 bin 60 dolardan işlem gördü. Çeyrek altın 841 TL'ye dayandı.