Küreselleşme çağında bağımsızlık istemek

Küreselleşme, ülkeler birbirine “karşılıklı bağımlıdır” savını ortaya attı. Savın sonucu belliydi: “Küreselleşme çağında bağımsızlık talebi zamanını doldurmuştur; bu talep tarih dışıdır!”
Sözcükler kavram olarak kullanıldığında, üzerinde özenle durulması gereken olgulara dönüşürler. Çünkü kavramlar yalnızca düşünce kalıbı değil, aynı zamanda ‘eylem’ kalıplarıdır. Yukarıdaki önermede ve önermenin sonucunda yanlış olan, “karşılıklı bağımlılık” deyişinin kendisidir.
Bağımlılık karşılıklı olmaz; karşılıklı bağlılık olur. Bağımlılık, karşılıklı değil tek yanlı bir durumdur.
Bağımlılık, bağlılıklardan ve bağlardan farklı olarak “karşılıklı”lık özelliği olmayan durumdur. Bağlı olan, kendi yaşamını kendi iradesiyle sürdürebilir; yönünü kendisi belirleyebilir; karşılıklı bağları karşısındakiyle yeniden ve yeniden müzakere ederek değiştirip yeniden kurabilir. Bağımlı olanın durumu ise böyle değildir. İradesi, karşısındaki tarafından teslim alınmıştır; yönünü belirleme gücü yoktur; karşılıklı bağlar onun için adeta bir tür dizgin takımına dönüşmüştür.
Bağımlılık, karşılıklı bağlardaki kötülük, iyileştirilmesi gereken hastalık durumudur.
Türkiye’nin AB’nin çekirdek ülkeleri ve ABD karşısındaki durumu böyledir. AB ülkeleri ile Türkiye arasında, karşılıklı bağlılık bir gerçektir. Dışsatımımızın büyük kısmını AB ülkelerine yaptığımız, yurttaşlarımızdan hatırı sayılır büyüklükte bir kitlenin AB ülkelerinde yaşadığı, AB üretimi için Türkiye’nin önemli bir pazar ve dışsatımları için önemli bir geçiş alanı olduğu gerçektir. Ama bu düzlemde AB ülkelerinin en güçlüsü olan eskinin ‘düveli muazzama’sı ile Türkiye’nin karşılıklı konumlarının eşit kefelere oturduğunu kim ileri sürebilir?
Ya da ABD... ABD ile karşılıklı ticari ve iktisadi bağlarımız çok daha sınırlı olmakla birlikte mali, askeri ve siyasi ilişkilerimizin “karşılıklı bağlılık” olduğunu kim ileri sürebilir? Türkiye’nin mali, askeri, siyasi olarak ABD iradesini yönlendirme gücü yoktur; ama ABD bu güce kabul edilemeyecek ölçülerde sahip durumdadır. İki ülke arasındaki ilişki “karşılıklı bağlılık” değil, Türkiye’nin ABD’ye bağımlılık durumudur.
Ülkeler arasındaki karşılıklı bağlılıklar, uygarlık ve dünya barışı için iyi bir şeydir. Bu bağları güçlendiren ticari ve siyasi ilişkilerin güçlendirilmesi yararlıdır. Karşılıklı bağların güçlendirilmesi, bu ilişkilere gösterilebilecek en yüksek özenin gösterilmesi ile mümkündür. Dünya barışı, ancak bu özen sayesinde sağlamlaştırılabilir. Eğer, karşılıklı bağlarda bağımlılık hastalığı varsa, dünya barışı hiç tereddütsüz tehlikede demektir.
Küreselleşme ideolojisi, ortadan kaldırılması gereken ‘bağımlılık’ durumuna ilişkin olarak, yalnızca “yok varsayma” tutumu geliştirmiştir. Bunu da, “karşılıklı bağlılık” durumunu “karşılıklı bağımlılık” sözcüğü ile ifade ederek, kısacası ‘garp kurnazlığı’ sergileyerek kolay yoldan halletmeye çalışmıştır.
Türkiye ve Türkiye’ye benzer konumdaki diğer ülkeler, dünya ülkeleriyle karşılıklı bağları güçlü, yani bağımlılık durumu ortadan kaldırılmış bir konuma yükseltilmelidir. Bu, aynı zamanda dünya barışını güvence altına almanın da en etkili yoludur.