‘Makasın kapanması’ ve küresel kâr

JP Morgan ekonomistlerinin analizlerine göre, küresel şirket karları büyümesi güneye kayıyor. JP Morgan, 2021’de muazzam bir yüzde 89 (4 çeyreğin dinamik ortalaması) kar artışından sonra, küresel şirket karlarının 2022’nin ikinci çeyreği itibariyle yıl sonunda hala sağlam bir oran olan yüzde 24’e ineceği tahmin ediyor. Ve “net olarak, kar seviyesinin pandemi öncesi eğiliminin yüzde 17 üzerinde olduğunu, ancak yine de pandemi yoluyla kaybedilen kazançları telafi ettiğini” düşünüyorlar. Bununla birlikte, JP Morgan şöyle diyor: “Enflasyon soğurken, işgücü piyasaları sıkı kalırken önümüzdeki çeyreklerde kâr artışında yavaşlama bekleniyor. Merkez bankaları son on yılların en sert sıkılaştırma döngüsüne devam ederken, artan kurumsal borçlanma oranlarından ek baskı geliyor.” Gelecekteki bir çöküşün makası (düşen kârlar ve yükselen faiz oranları) şimdiden kapanmaya başlıyor.

KÂR PATLAMASI YERİNİ DÜŞÜŞE BIRAKTI

Pandemi sonrası toparlanma sırasında, şirketlerin kar marjları (ki bu, gelirler ve üretim birimi başına maliyetler arasındaki farktır) onlarca yılın en yüksek seviyelerine ulaştı. Diğer yandan şirketlerin fiyatlama gücünü artırırken ücretler zayıfladı. Ancak 2022'de işler değişiyor. Üretim maliyetleri arttıkça ve gelir artışı yavaşladıkça kar marjları da düşüyor.

Sektöre göre ayrıldığında, JP Morgan, bütün ekonomiyi oluşturan 10 sektörden yalnızca dördü yılın başından bu yana tam bir daralma yaşamasına rağmen, 2021'de kazanç büyümesinde son on yılların en düşük yavaşlamalarından birini gösterdiğini tespit ediyor.

 2021’deki kâr patlaması tüm sektörlerde geniş tabanlı olmasına rağmen, kâr kazanımlarının büyük kısmının enerji ve gıda dahil hammaddelerde olduğu verilerden açıkça görülüyor. Ve en büyük düşüşlerin geldiği yer burası.

FARKLI ÖLÇÜM MODELLERİ

Geçmişte, küresel şirket kârlarının bir ölçüsünü oluşturmuştum. Benim ölçümüm, beş ülkeden (ABD, Japonya, Çin, Almanya ve Birleşik Krallık) yıllık kurumsal kârların GSYİH ağırlıklı ortalamasıdır. Bu, JP Morgan ekonomistleri tarafından derlenenden daha küçük bir evren. Onlar 29 ülkede Morgan Stanley yatırım firmasının kurumsal kazançlarını takip ediyorlar. Bu kulağa daha hoş geliyor ama JP Morgan ölçümünde bazı ciddi sorunlar var. Birincisi, kazançların her zaman abartıldığı şirket hesaplarında bildirilen verileri kabul ediyorlar. Benim ölçüm, daha doğru olan ulusal hükümet kar ölçülerine dayanıyor. İkincisi, JP Morgan bu karlardaki değişimi her çeyrek için yıldan yıla değil, 4 çeyrek için hareketli ortalamada ölçer. Bu, yukarı ve aşağı yönlü değişiklikleri yıllık önlemlerden daha abartılı hale getirme eğilimindedir.

KOVİDDEN ÖNCE BAŞLAMIŞTI

Benim modelime göre, küresel şirket kârlarındaki değişiklik 2022'nin ilk yarısında şuna benziyor:

Bu rakamlardan birkaç şey çıkıyor. Birincisi, küresel kurumsal kâr büyümesi, COVID pandemisi kırılıp kilitlenmeler ve uluslararası ticaretin çöküşü ortaya çıkmadan önce bile durma noktasına gelmişti (2019’un 4. çeyreğinde yıllık yüzde 2,1). İkincisi, 2021'deki devasa istatistiksel iyileşme (2021'in ikinci çeyreğinde yüzde 54,4'lük zirve), şimdi 2022'de yıllık karlarda hızlı bir yavaşlamaya (2022'nin ilk yarısında sadece yüzde 6,2'ye) yol açtı.

JP Morgan modeli benimkiyle nasıl karşılaştırılır?

İki model arasındaki verilerdeki farklılıklar göz önüne alındığında, hala oldukça benzer bir eğilim bulunmuştur. 2016'daki mini durgunluğun ardından kârlarda bir patlama oldu, ardından 2019'da bir düşüş (büyük ekonomilerde yatırım ve GSYİH'de yeni bir düşüşün habercisiydi) ve ardından pandemideki düşüş (rakamlarım küçük bir artış gösterse de) geldi. Benim verilerimle 2021'in toparlanması JP Morgan’ınkinden daha ılımlı. 2022'nin ilk yarısı karşılaştırılabilir.

ÇÖKÜŞÜN MAKASI KAPANIYOR

Her iki veri de JP Morgan'ın “pandemi öncesi eğilimine göre, pandemiden bu yana kümülatif küresel kârların hala yüzde 20'nin üzerinde baskı altında olduğu” sonucuna vardığını gösteriyor. Ve şimdi kâr büyümesi yok oluyor. JP Morgan, “fiyatlandırma gücünün – özellikle enerjide – gevşemesi beklenirken, ücret baskılarının bu kadar hızlı bir şekilde yumuşaması beklenmediğini tahmin ediyor. Artan faiz oranlarıyla birleştiğinde, kar marjları düşecek ve genel kazançları azaltacaktır.” Geçmişte dediğim, çöküşün makası (yükselen faiz oranları ve düşen karlar) kapanmaya başlıyor.

Kapitalist sektörün kârındaki değişimi küresel olarak izlemek neden önemlidir? Birçok yerde tartıştığım gibi, kârlar, kapitalist yatırımın ve dolayısıyla istihdam ve gelir büyümesinin itici gücüdür. Kapitalist yatırımın kârlılığı düşerse ve nihayetinde toplam kârlarda bir düşüşe yol açarsa, bu, kapitalist üretimde yaklaşan bir çöküşün en güçlü göstergesidir. Karlar ve yatırım arasındaki (gecikmeliyse olan) yakın ilişki, benimki de dahil olmak üzere birçok çalışma tarafından iyi bir şekilde kurulmuştur.

JP Morgan, kâr ve yatırım arasındaki ilişkiye kesinlikle ikna olmuş durumda, birincisi ikincisine öncülük ediyor: “Kurumsal kâr büyümesinin önümüzdeki çeyreklerde daha da yavaşlamasını bekliyoruz. Bu zayıflık, işletme sermayesini olumsuz yönde besleyecektir.”