Milei’nin ‘yaratıcı yıkımı’ – 2

Milei’nin politikaları işe yarayacak mı? Bir ülkede Keynesyen makro yönetim yerine serbest piyasa politikalarının başarısı konusunda kesinlikle canlı bir deney sunuyor. Ancak Arjantin emperyalizmin egemen olduğu zayıf bir kapitalist ekonomidir. Büyük bir ticaret açığı veriyordu. Milei'nin pesoyu devalüe etmesi ihracatın geçen yıl toparlanmasını sağlarken (şimdi yüzde 30 arttı), yurt içinde kemer sıkma politikaları ithalatı ezdi. Zenginlere yönelik vergi muafiyetleri, Peronist hükümetin son yılındaki büyük çıkışların ardından küçük bir net sermaye girişine yol açtı.

Dolayısıyla döviz rezervleri biraz iyileşmiş olsa da, başta IMF'ye olmak üzere önümüzdeki dönemde yapılacak borç geri ödemelerini karşılamak için hala yeterli değildir. Ülke 2025 yılında yaklaşık 9 milyar ABD Doları tutarında büyük bir dış borç ödemesiyle karşı karşıya. Ama belki IMF nazik davranır.

SADECE YIKICI

Asıl sorun, ABD doları güçlü olmasına rağmen pesonun hala aşırı değerli olması ve Arjantin ihracatını rekabetçi hale getirmek için en az yüzde 30 daha devalüe edilmesi gerektiğidir. Ancak bu sadece enflasyonu yeniden hızlandıracaktır.

Milei'nin anarko-kapitalist planları, 1930'ların Avusturyalı ekonomisti Joseph Schumpeter'in yeni genişleme koşullarını yaratmak için kapitalizmde çöküşlerin nasıl gerekli olduğunu açıklamak için kullandığı terim olan 'yaratıcı yıkım'ın bir biçimidir. Sistemi gereksiz harcamalardan, verimsiz işçilerden ve zayıf firmalardan 'temizlemek', ekonomiyi 'daha yalın ve zinde' hale getirmek gerekir.

Şimdiye kadar, 'yaratıcı yıkım'da Milei sadece yıkımı başardı. Ancak, Marx'ın da belirttiği gibi, yaratıcı yıkım için sermayenin karlılığında keskin bir artış olması gerekir ki bu da bir yatırım patlamasına ve dolayısıyla istihdam ve gelirlere yol açacaktır. Küresel durgunluk ve Arjantin'in kapitalist sektörünün ne kadar battığı göz önüne alındığında bu gerçekten olası mı? Gerçekten de Arjantin'de yaşanacak derin bir durgunluk, ekonominin on yılın geri kalanında depresyona girmesine neden olacak kadar derin mi olacak?

İHRACAAT SORUNLARI

Arjantin, 2000'li yılların başında olduğu gibi emtia fiyatlarında bir patlama yaşanması halinde içinde bulunduğu durumdan kurtulabilir. Arjantin dünyanın en büyük soya fasulyesi yağı ve küspesi ihracatçısı, iki numaralı mısır ihracatçısı ve üçüncü en büyük soya fasulyesi ihracatçısı. Ancak şimdilik soya fasulyesi ve mısır fiyatları çok canlı değil. Arjantin dünyanın üçüncü büyük lityum rezervlerine sahip ve bu da onu küresel enerji dönüşümünde kilit bir oyuncu haline getiriyor. Ancak lityum fiyatları son zamanlarda düşüşe geçti.

Arjantin ayrıca önemli miktarda kaya gazı rezervine de sahiptir. Vaca Muerta petrol sahası, tahmini 16 milyar varil petrol ve 308 trilyon fit küp doğal gaz ile dünyanın en büyük konvansiyonel olmayan hidrokarbon kaynaklarından biridir, ancak şimdiye kadar büyük ölçüde kullanılmamıştır. İhracat kilit öneme sahiptir ve bu, ülke içinde daha fazla kemer sıkma politikası uygulanmadığı sürece, pesonun daha da fazla devalüasyonu anlamına gelir ve bu da enflasyonu yeniden hızlandırabilir.

En büyük endişe ise yeni Başkan Trump'ın tüm ABD ithalatına uygulanan gümrük vergilerini en az yüzde 20 oranında arttırmayı hedeflediğini söylemesi ve bunun Arjantin'i vuracak olması. Milei'nin Mar-a-Largo'da Trump'a yakınlaşmak için zaman harcamasına şaşmamalı.