Millî Mücadele türkülerimiz nerede?

Türk Edebiyatının ve müziğinin sözlü, doğaçlama kültüründe türküler önemli yer tutar. Bir anlamda tarihsel belleğimizin kaynağı ve taşıyıcılarıdırlar. Tabii ki türkülere bakarak tarih yazamayız ama tarihin gözden kaçırdığı nice ayrıntıya ve ipucuna türkülerle ulaşabiliriz. Bizi asıl gerçeğe götürecek olan içeriğindeki ayrıntıda gizlidir.

Yarın 30 Ağustos… Millî Mücadelemizin zaferle taçlandırıldığı muştulu sabahın, yıllarca söylenecek en güzel zafer türküsü, 30 Ağustos…

Yıllardır Kurtuluş Mücadelemizi anlatan türkülerimize ait repertuvarı tarıyorum... Biliyorum ki tarih boyunca ayağına taş değse bu millet türkü yakar, destan yazar.

Bugün dikkatinizi başka bir konu üzerine çekmek isterim.

Millî Mücadele türkülerimizin asıl heyecan yaratacak sözlerinden ziyade daha sıradan sözlerinin okunuyor, öğretiliyor ve biliniyor olması! gariptir. Bu durum süreçte geçilen ateş çemberlerinin hararetini sönümlendirmiş, sıradanlaştırmıştır.

Nasıl mı? Aydın'ın Yörük Ali Türküsü'nde olduğu gibi...

Okullarda, korolarda okunan bu türkünün mücadele ateşini anlatan sözleri nedense bilinmez, okunmaz, yok sayılır?

Malkoç çayında durdun / Binlerce Yunanı vurdun,
Yüz tane efe ile / Aydın’ı Yunan’dan aldın.
Aydın dağını oydular / Ardında yar koydular
Yörük Ali’nin ismini / Hazreti Ali koydular
Malgaç Çayı’nda durdum / Otuz düşman ben vurdum,
İki çete ile ben / Aydın’ı Yunan’dan aldım”
“Aydın eli dumanlı Yörük Ali Efe’m Bak kaçıyor Yunanlı”

TRT Repertuvarında bu sözler yoktur?

Bu durum Yörük Ali ve süreci düpedüz sıradanlaştırmıştır, Efe betimlemesine sıkıştırmıştır!

Halbuki Yörük Ali Efe gizli bir baskın planlayıp, Dalaman Nehri’ni geçerek 16 Haziran 1919’da Malkoç Deresi üzerindeki demiryolu köprüsünü korumakla görevli Yunan kuvvetlerine karsı başarılı bir baskın gerçekleştirmiştir. 29-30 Haziran günlerinde devam eden şiddetli çarpışmalardan sonra milis kuvvetleriyle Aydın’ı Yunan kuvvetlerinden geri almış, bu başarısı nedeniyle de “Milis Albayı” rütbesi almış bir kahramandır. Ali Fuat Cebesoy, kendisine, “Efelerin efesi, vallahi senin gibi dört tümen asker olsa dünya devletleri tarihten silinir” demiştir.

Dikkatimi çeken bir diğer husus; içinde Atatürk adının geçtiği türkülerin yok denecek kadar az olmasıdır.

Mümkün müdür böyle bir şey? Tabii ki değil.

Sakın ''Sarı Zeybek'' falan demeyin o tamamen giydirmedir, Sarı Zeybek başka bir figürdür. ''Hoş gelişler ola'' derseniz, çok daha eski bir türküye uyarlamadır. ''Ankara'nın taşına bak'' ise kapsamlı ele alınması gereken ve üzerinde çok oynamalar yapılmış bir şarkı-türkü-marş varyantlar dizisidir.

Bir ara uzun uzun anlatırım. Ya da sabredin bir süre sonra Ulusal Kanal'da bunları örnekleri ile anlatmayı planlıyorum.

Yemen dediğimiz zaman bile karşımıza ciddi bir külliyat çıkıyor da bu alan neden bu kadar kurak? Mümkün değil, bu millet kimbilir ne türküler söyledi önderi için. Tam da burada ''Atatürk'e ağıt'' ile Veysel ne kadar önemli değil mi?

İşte size bu bağlamda Kahramanmaraş'a ait altın değerinde bir türkü sunuyorum. Atatürk adı geçen nadir ve pek az bilinen! hatta hiç bilinmeyen! türkünün sözleri aynen şöyle:

On iki Şubattır Kurtuluş günü / O gün muradına erdi Maraşlı
Her tarafta yaptık kutlu düğünü /O gün muradına erdi Maraşlı
İptida savaşı Maraş bitirdi / Düşmanı şaşırdı aklın yitirdi
Maraş düşmanını sürdü götürdü /Atatürk'e selam verdi Maraşlı
O sis ki düşmanın kaçmasıydı / O sis ki düşmanın ölüm yasıydı
O güneş Atatürk'ün yılmaz sesiydi / O sesle savaşa girdi Maraşlı

(Bu dörtlük repertuvarda yok)

Bir türkü de Şanlıurfa'dan. Şanlıdır Urfa her türlü ihaneti, işbirliğini, işgali görmüş ve yiğitçe direnmiştir. Urfa'nın kurtuluşunu en çarpıcı şekilde anlatan ise ''Tılfıdır (Tılfındır) Hastane'' adlı türküdür.

İşgal edilen Urfa'nın Jandarma Komutanlığı'na Revandüzlü Yüzbaşı Ali Saip atanır ve ileri gelenlerle anlaşarak Kuvây-ı Milliye teşkilatını kurar ama Fransızlar hemen haber alırlar! Yüzbaşı Ali Saip gizlice Diyarbakır’a gider ve anlaşıp topladığı kuvvetlerle, 7/8 Şubat 1920 gecesi Urfa’nın Karaköprü köyüne gelir.

Şehirdeki Fransız işgal kuvvetleri ve birlikte halka zulmeden ayrılıkçı Ermenileri bir yazı ile uyardıktan sonra, 9 Şubat 1920’de emrindeki kuvvetlerle şehre girer. Fransız askeri ve Ermeni çeteleri Tılfıdır Hastanesi'ni karargâh yaparlar. Şiddetli çatışmalar olur. Türkünün bilinen sözlerinde hiç bunlardan bahsedilmez. Gün yüzüne çıkarılmayan sözleri şöyledir:

''Tılfındır tepesinde tabya kuruldu / Ermeniler Fransız'a asker yazıldı
Şebekede Fransız'a mezar kazıldı / Di yeri yeri yeri Bozanbegim yeri
Çetelerim gidiyor dönmüyor geri
Kolumu salladım toplar oynadı / Karataş içinde çete kaynadı
Yaşasın Urfalılar teslim olmadı / Di yeri yeri kumandanlar yeri
Çetelerim gidiyor dönmüyor geri''

İyi de nerede bu sözler, neden repertuvarda yok?

Biliriz ki bu vefakâr millet zaferlerini de kahramanlarını da türkülerinde yere göğe koyamaz. Mutlaka daha nice türküler yakılmış, destanlar yazılmıştır. Zaferleri, zaferleri yaratan yiğitlerimize yakılan türküleri, destanları bulup çıkartmak boynumuza borç olurken, 30 Ağustos Zaferimiz de kutlu olsun!