Nevruz yeni gün yeniden kurtuluş

Büyük Çağatay Türk Şairi Ali Şir Nevai, yüzyıllar öncesinden “Yeni yılı Nevruz haber verir.” diyor. Nevruz, baharın başladığı zamandır. Varoluşun ve dirilişin günüdür, toprağın uyanışıdır. Kadının varlığı da Nevruz’un yenilenme, çoğalma, güzellenme anlamlarıyla örtüşür. Nevruz günü kadınlar evlerini temizlerler, türlü yiyecekler hazırlarlar, mezarlıklarını ziyaret ederler. Tahtacı Türkmenlerinde kadınlar, orada geniş tabaklara çerezler koyarak “hak üleştirirler.”

Navrez keldı, korunuz (Nevruz geldi görünüz)
Navrez akkın beriniz (Nevruz hakkını veriniz)
Cennet olsun cerınız (Cennet olsun yeriniz)
Azan navrezim mubarek (Teyze nevruzun mübarek)

Toros Dağlarında yaşayan Yörüklerimizde Nevruz geleneği canlı bir şekilde sürdürülüyor. Kışın bittiği ve bahar mevsiminin başladığı kabul edilir. Yaylalara yola çıkılır. Eğlenceler düzenlenir, yenilir içilir, şarkılar türküler söylenir.

Keldı baar nur saçıp
Navrez kokuy mor açıp
Eşerdi çöller, dağlar
Azan navrezim mubarek.

Gaziantep ve çevresinde Sultan Navrız, ayağındaki halhalları şıngırdatarak, elindeki gergefini işleyerek gökte dolaşan, batıdan doğuya göç eden güzel bir kızdır. Erzurum’un Olur ilçesine bağlı Yıldızkaya köyünde yaşlı kadınlar bugün bile, Nevruz sabahı ucuna bez bağlanmış çubuklarla ocağı eşelerler, “Ecük cücük dışarı, mor menevşe içeri!” tekerlemesiyle ocaklarını temizlerler.

Keldı baar, turunı,
Bu navreze bakınız
Koterilsin başınız
Azan navrezim mubarek

Kırgızistan gibi kimi Asya ülkelerinde Sümelek/ Sömolok tatlısı hep birlikte kazanlarda pişirilir. Van Erciş bölgesinde kadınlar, ne kadar çok yemek yapılırsa o yılın o kadar bereketli geçeceği inancıyla çeşitli yemekler pişirirler. Bilecik’te kadınlar, Nevruz günü bereketli ürün alınsın diye tarlalarda yuvarlanırlar. Hatay’da Samandağ, Antakya ve İskenderun yöresinde “Yumurta Bayramı” yapılır, renkli yumurtalar tokuşturulur.

Uyun artı bagça
Aktar-toktar bokça
Balalarga beş (yımırta) akça
Azan navrezim mubarek

Türk dünyasında pek çok nedenlerle kutlanan Nevruz, Kur’an’ın indirilmeye başlandığı gün, Hz. Ali’nin doğum günü, Hz. Ali ile Hz. Fatma’nın evlendikleri gün ya da Hz. Ali’nin halife olduğu gün olarak da kutlanır.

Çıktı çolge batır Ali
Zilfi kara dülüdüli
Ol tanrının arslanı
Azan navrezim mubarek

Nevruz gününde ağaçlara su yürür. Genç kızlar, delikanlılar hayırlı kısmet dilerler. Türklerde, Mete Han zamanına dek giden bir tarihe sahip olan Nevruz kutlamalarında başat rol kadınlardadır. Pişirir kotarırlar, süslerler, yol gösterir öğretirler. Kadınlar Nevruz bereketini simgelerler. Onlarsız kültürümüz elden ele, dilden dile taşınmaz.
Nevruz, Türklerde aynı zamanda bir kurtuluş günü olarak, Ergenekon’dan çıkış günüdür.
Bu yıl Nevruz’un kardeşlik, sevgi, paylaşma öğretileri, yaklaşan Ramazan Bayramımızın özüyle buluştu. Bütün insanlığa kutlu olsun.