Özür dile(t)mecilik

Emperyalizmin küresel sömürgecilik çağı, uluslardan öz-tarihleri için özür dileyip diz çökmeleri baskısıyla yürüyor. İşe sosyalist uluslardan başladı, şimdi ulusal bağımsızlık savaşı vermiş ülkeleri geziyor. Türkiye’yi saran gürültünün kaynağı budur; özür dile(t) - diz çök(tür) politikası.

HANGİ BÜTÜNÜN PARÇASI?

Özür dile(t)me, kimlik siyasetinin uygulama aracı. Hukuk alanındaki karşılığı “anayasal vatandaşlık” projesi. İdeolojisi neoliberalizm. Tarih, gerçekler, acılar, sevinçler... onun gözünde hepsi malzeme!

Bauman’ın ‘Bireyselleşmiş Toplum’ kitabında dediği gibi “Kimlik edinme savaşları, küreselleşme eğilimine ne ters düşer ne de ona engel olur. Onlar küreselleşmenin meşrû çocuğu ve doğal ortağıdırlar ve onu durdurmak şöyle dursun, çarklarını yağlarlar”. Bu sahne içinde özürcülük, yağı taşıyan yağdanlık işlevi görmektedir.

Kimlik siyasetçileri “ulus-devletler düşsün, yerini anayasal devletler alsın” hedefi peşindeler. “Ama buna ‘gelecek için ortaklık projesi’ ile ulaşamayız” diyorlar. Yolun, tarih defterlerini açıp, etnik grupları ulus-devletle hesaplaşmaya sokmaktan geçtiğini saptamışlar. Peki ama, etnikler - devlet arası hesaplaşma etniklerin kendi aralarında hesaplaşmaya da neden olursa? Etnisiteler arasında düşmanlıklar yükselirse? Kardeş kavgaları? Mühendisçe soğukkanlılar, elbette diyorlar, olabilir. Ne kadar ‘temizlik’ olursa o kadar iyi!

Hesaplaşmayı yüzleşme ve özür dile(t)me politikalarının teşvik edilmesi sayesinde mümkün görüyorlar. Bunun için etnik grupların ‘bellek’lerine başvurmayı, eğer halihazırda uygun bir şeyler yoksa her biri için uygun bellekler yaratılmasını gerekli görüyorlar. Bizde yıllardır AB fonlarıyla desteklenen yerel tarih, sözlü tarih, mikro tarih çalışmaları bu işi gördü; ‘resmi tarih’e karşı ‘etnikler tarihi’ biriktirildi. ‘Hakikatler’ komisyonculuğu bunu siyasete dökmenin aracı oldu. İşte şimdi özürcülerin sahne sırası geldi ve yaratılmış bellekler sayesinde keskinleştirilen kimlikler için harekete geçtiler.

Bu siyasetin kendisi de kuramı da Türkiye’ye ait değildir. Çoğu fikir akımı ve politika gibi bu da ithaldir ve yalnızca taşıyıcı - uygulayıcıları ‘yerli’dir.

Sanıldığı gibi Türkiye’ye özgü bir fikirle ve sıradan bir helalleşme isteğiyle uğraşmadığımızı, ne tür bir küresel kuram ve siyasetle karşı karşıya olduğumuzu açık seçik görmek için Dr. Şafak Evran Topuzkanamış’ın Dokuz Eylül Hukuk Fakültesi Dergisi’ndeki makalesine (2012, cilt 14 sayı 1, s.133) bir göz atmak iyi olur.

AĞLAK NEFRET SİYASETİ

Bu politika yalnızca bizde değil, uygulamaya girdiği her yerde, mazlumluk-masumluk-mağdurluk giysilerine bürünerek yürütülüyor. Bırakın karşı çıkanları, karşı çıkmayıp “öyle ama, ...” gibi ufacık itirazlarda bulunanlar “duyarsız, merhametsiz” olmakla suçlanıp susturuluyor.

Söz sırası hiç değişmiyor. Cümleler “acılar, ah acılar!” diye başlıyor, “katliam” diye açılıyor, “soykırım” diye kapanıyor. Kolay yolu bulmuş, kendi nefretinde boğulmuş, öfkeli ve alabildiğine sinsi bir saldırganlık! Sözde yüzleşme, özür dileme yoluyla huzur bulmuş ruhların sessiz toplumuna ulaşılacakmış gibi konuşurken, düşman saydıklarına düşük - kısık ses tonlarıyla en ağır suçlamalarda bulunup her türden hakareti savurmaktan, tehdit ve şantaja başvurmaktan geri durmuyor.

Çark yağdanlığı özür dile(t)mecilik karşısında acılar var; keşke olmasaydı; ama o zamanın koşulları böyleydi; bugünden bakılarak değerlendirmek olmaz; vb. vb. mırıldanmalar, açılan kuyuya düşmekten başka bir şey değildir.

Özürcülüğün ait olduğu ideolojiyi ve siyasetleri es geçip “Biz değil, o özür dilesin” ya da Dersim tartışmasında olduğu gibi “CHP değil devlet özür dilesin” demek, ideolojik körlüğün itirafından başka bir anlama gelmez.

Özürcüler hep olayları konuşmak istiyorlar. Olur, konuşalım. Birinci Dünya Savaşı’nın göbeğinde Doğu Anadolu’da yalnızca Osmanlı’nın değil Rusya, Gürcistan ile İngiltere, Fransa’nın taraf olduğu 1915 tehciri; Dersim yöresinde barut-para için gereken madenlerin çevresinde olup bitenler ve feodal mülkiyet ayrıcalıklarını sürdürmek için kalkışan aşiret reislikleri tarihi üzerine söylenecek çok şey var.

Ama asıl konumları konuşmak gerek, biz dikkatimizi buraya odaklayalım: Özür dile(t)mecilik politikası kime ait ve hangi bütünün parçası?