Paradan öte: Kölecilik tazminatının mantığı

Olivette Otele Londra Üniversitesi SOAS Bölümünün kölecilik ve ırkçılık üzerine çalışan değerli bir Profesörü. The Guardian gazetesinde yayınlanan “The Cotton Capital” (Pamuk Kapitali) dizisi ise The Guardian gazetesinin ilk kurucularının kölecilikle ilgili bağlantılarını, transatlantik köleciliğinin Manchester’ı, Britanya’yı ve dünyayı nasıl şekillendirdiğini anlatıyor.

The Guardian’da “Paradan Öte: Kölecilik Tazminatının Mantığı” başlığını taşıyan yazı dizisinin alt başlığı ise “Kölecilikle ilgili tazminat ödemesi yalnızca para ile ilgili bir şey değil, daha iyi bir gelecek için eşitsizliklere ve ataları köle olanlarla iyi niyet ilişkisine girmeye işaret eden bir davranış” sözleriyle devam ediyor. Yazılar Olivette Otele’den, illüstrasyonlar ise Mauwena Kattah’tan…

Hem Kuzey Amerika’da hem de Avrupa’da üniversiteler, işyerleri ve diğer kurumlar kölecilikle ilgili tarihlerini araştırıyorlar diyor yazı. Bu kurumların bazıları ya büyük çiftliklere sahiptiler veya köleleri vardı. Bazı diğer kurumlar ise bu köle ve çiftlik sahipleri tarafından kurulmuştu veya onların bu kurumlara yaptığı bağışlar söz konusuydu. Böyle bir kurum bu tarihçeyi yakaladığında ise izleyen bir soru vardı: Kurum geçmişte yapılan yanlışları düzeltmek için ne yapmalıydı? O gün yapılan yanlışların sonuçları bugün hala hissediliyorsa ne yapmalıydı?

Böylece, bu soru daha geniş bir tartışmanın yanıtını arıyordu. Toplum ataları sömürülen ve köle olanlara ne borçluydu? Köle ticaretinin ve sömürgeciliğin yarattığı kötülükleri nasıl ölçebiliriz, bu kötülükler yüzyıllar boyunca sürünce ve hala daha yaşamımızı şekillendiriyorsa nasıl bir tazminat biçebiliriz? Bu kötülüklerin tazminatının ne olduğuna kim karar vermeli ve kim bu tazminatı ödemeli?

Otele bir tarihçi olarak bunları araştırıyor ve bu konuda birçok ileti alıyor. Birçok kurumun yöneticileriyle toplantı yapıyor ve bunlardan biri The Guardian Gazetesinin sahibi The Scott Trust çünkü bu gazete de tarihinde kölecilik ile ilgili izler buldu. Otele diyor ki “Maddi tazminat talep eden grupların çoğu yalnızca para peşinde değil. sosyal, siyasi ve ekonomik öğeler birbirine bağlı, bir arada değerlendirilmeli ki daha güzel bir dünya yaratabilelim”.

ONARICI ADALET

Tüm bu kurumlar köleciliğin sınıf ve ırksal kesişimi olan bir toplumsal yaşamı katmanlaştırmaya yol açtığını açık olarak belirtmek istediler. Ancak bu kurumlar maddi tazminatla karşılaşmak konusunda kaygılıydılar. Maddi tazminata çelişkili ve tartışmalı bir konu olarak bakılıyor, özellikle bugünün sosyal ve ekonomik açıdan karanlık eşitsizliklerinin yaratımında yüzyıllara yayılan ırksal eşitsizliği kabul etmeyen ülkelerde tartışmalı bir konu olarak kabul ediliyor.

Otele “tazminat” sözcüğü ile “onarıcı adalet” deyimini farklı yerlerde, aynı anlama, alternatif olarak kullanıyor. Yasal sistemde, zulüm edene ceza vermek yerine zalim tarafından zulme uğramış kurbana onarıcı yardım yapmayı öncelikli yapıyor ve ayrıca zulüm edenin neden zulüm ettiğini araştırıyor, kölecilik ve sömürgecilik kapsamında “onarıcı adalet” deyimini “tazminat” sözcüğüne yeğliyor. Önümüzdeki haftalarda daha adil bir dünya için dizi şeklinde aynı konulara derinlemesine girerek devam edeceğim…