19 Aralık 2024 Perşembe
İstanbul
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Mersin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

Putin’in Türk Kare As’ı

Hikmet Çiçek

Hikmet Çiçek

Gazete Yazarı

A+ A-

Kupa Beyi: Sergey Şoygu

Karo Beyi: Mintimer Şaymiyev

Maça Beyi: Seyit Ömer Nimetullayev

Sinek Beyi: Marat Kabayev

HİKMET ÇİÇEK

Rus’u kazı, altından Tatar çıkar” (Rus atasözü)

Rusya Devlet Başkanı Putin ile Cumhurbaşkanı Erdoğan, uçak krizinin ardından ilk kez 9 Ağustos 2016 günü St. Petersburg'da yüz yüze görüşmüştü. Tarihi görüşme, Erdoğan'ın 15 Temmuz'daki darbe girişiminin ardından gerçekleştirdiği ilk yurtdışı ziyaret olması bakımından da önem taşıyordu. Erdoğan ile Putin son olarak 10 Mart 2017 günü bir araya geldiler.

Bu görüşmeler öncesinde iki ülke arasındaki siyasal-diplomatik ilişkilerin düzelmesi yolunda bir “gizli diplomasi” süreci yaşandı. Rusya’nın dış politikasında belirleyici rol oynayan Türk kökenli dört önemli isim bulunuyor. Bu kişiler, Rusya devletinin, Türkiye ve Türk cumhuriyetlerine yönelik siyasetlerinde etkin konumdalar. Gene bu kişilerin ortak özelliği, Türkiye ve Türk cumhuriyetleri ile dostluk ve ittifak politikasını savunmaları. Bu Kare As içinde bir bakan, Rusya Devlet Başkanı Putin’in danışmanları ve “Putin’in ailesinden biri” de var.

KUPA BEYİ TÜRK SAVUNMA BAKANI

Putin’in Türk Kare As’ının başında Orgeneral Sergey Şoygu geliyor. Şoygu, Devlet Başkan'ı Vladimir Putin tarafından 6 Kasım 2012’de Rusya Savunma Bakanı olarak atandı. Yerine geldiği Anatoliy Serdyukov, bir rüşvet olayına adı karıştığı için Putin tarafından azledilmişti. Şoygu, Rusya hükümetindeki Türk kökenli tek bakan. Babası Tuva Türkü, annesi Rus. Sergey Kuzugetoğlu Şoygu, Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nin Çadaana şehrinde 1955 yılında doğdu. 62 yaşında.

SBKP ÜYESİYDİ

Şoygu, Krasnoyarsk Politeknik Enstitüsü mezunu.10 yıl inşaat mühendisi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Abakan şehrinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ne üye oldu. Komsomol’da birkaç yıl görev aldı. 1990 yılında ata yurdu Sibirya’dan Moskova’ya taşındı.

1991 yılında Kurtarıcı Kolordu başkanlığına geldi. Olağanüstü Haller Bakanı olarak Devlet Bakanlığı görevinde bulundu. 2001 yılından sonra Putin’in Birleşik Rusya Partisi’ne katıldı. Partinin önemli liderlerinden biri haline geldi. 1999 yılında Acil Durumlar Bakanlığı’ndaki başarısından ötürü Putin tarafından "Rusya Federasyonu Kahramanlık Madalyası" ile ödüllendirildi. Rus halkı tarafından bir kahraman olarak tanınmaktadır.

Şoygu, Sovyet Ordusu'nun İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'na karşı kazandığı zaferin 70. yıldönümü nedeniyle düzenlenen askeri geçit töreninde Putin tarafından Savunma Bakanı olarak atandı. Beş yıldan beri Savunma Bakanlığı'nın başında bulunan Şoygu, son yıllarda Rusya'nın askeri gücünde görülen büyük değişimde ve özellikle silahlı kuvvetlerin modernizasyonunda önemli bir rol oynadı.

Sergey Şoygu, aralarında Türk lehçelerinin de bulunduğu dokuz dil biliyor. Futbol oynamayı ve ata binmeyi seviyor. Rusya'nın en değerli kılıç koleksiyonu sahibi.

DERİN RUSYA”

Savunma Bakanı Şoygu, Putin'in arkasındaki en büyük güç, “Derin Rusya” olarak biliniyor. Putin'in St. Petersburg'da belediye başkanlığı yaptığı 1990'dan beri hükümette yer alıyor. 2012'den sonra Rusya Savunma Bakanlığı ve Silahlı Kuvvetleri Putin’in dış ilişkiler politikasının öncelikli aracı haline geldi ve bunun mimarı da Şoygu.

Kırım'ın Rusya'ya katılmasının planlayıcısı da olan Şoygu, Kırım ve doğu Ukrayna’da NATO hava sahasına karşı ve şimdi Suriye’de güce dayalı politikanın da mimarı. Pentagon’un Rusya ilişkilerindeki en önemli yetkilisi olan Evelyn Farkas, Şoygu yönetimindeki Rusya silahlı güçleri, “daha önce görülmemiş bir kabiliyet ve organizasyon ve lojistik becerisi gösteriyor,” diyor.

Rusya’nın seçkin yöneticilerini analiz eden Evgeny Minchenko ise “Yönetici sınıfında onun gibi bir kişi daha yok, Eşi benzeri görülmemiş bir hikayeyle karşı karşıyayız” diyerek Şoygu’yu övüyor.

KARO BEYİ MİNTİMER ŞARİP ŞAYMİYEV

Tataristan Cumhuriyeti Aktanış rayonunun Anyakova köyünde 1937 yılında doğdu. Kazan Tarım Enstitüsü mezunu. Sovyetler Birliği döneminde; Toprak Islah Bakanı, Başbakan Birinci Yardımcısı, Komünist Partisi Bölge Sekreteri, Tataristan Başbakanı, Komünist Partisi Tataristan Birinci Sekreteri ve Tataristan Yüksek Sovyet Başkanı olarak görev yaptı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra kurulan Rusya Federasyonu'na bağlı Tataristan Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı oldu. Bu görevini 2010 yılına kadar sürdürdü.

Şaymiyev daha sonra görevini Putin'in Baş Danışmanı olarak Kremlin'de sürdürmeye başladı. Rusya'nın en güçlü bölgesel başkanı olarak tanınıyor. Şaymiyev, şimdi bölgelerin merkezi otoriteye bağlılığı üzerine çalışıyor. Tatar ulusunun kalkınmasında büyük rolü oldu. Merkezi otorite ile bölgeler arasındaki uyuşmazlıkların çözümündeki etkin rolüyle Putin tarafından büyük takdir görüyor. Rusya'da “barışın simgesi” olarak görülüyor. Kırım’ın Rusya'ya katılma sürecinde Putin'in temsilcisi olarak görev yapan Şaymiyev, Kırım Tatarlarının Rusya'ya entegrasyonu için yönlendirici görüşleri ile öne çıktı. Şaymiyev, Putin’in Baş Danışmanı olarak Rusya’nın Türkiye ve Türk cumhuriyetleri ile ilişkilerinde etkin ve olumlu konumunu sürdürüyor.

MAÇA BEYİ SEYİTÖMER NURİDİNOVİÇ NİMETULLAYEV

Sovyetler Birliği döneminde Özbekistan'ın Semerkant şehrinde doğdu (1952). Ailesi Kırım Tatar etnik kökenli olup 1944 yılında Kırım'dan Özbekistan'a sürgün olarak geldi. Nimetullayev sürgünde doğan bir Kırım Tatarı. Özbekistan'da tarımsal alanda eğitim aldı ve Köy Enstitüsü'nü bitirdi. Sovyetler Birliği’nde solhoz ve kolhozlarda çeşitli görevlerde bulundu. Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecinde ailesiyle beraber Kırım'ın üstünde Ukrayna'nın Geniçesk bölgesine göç etti. Burada tarım ve turizm alanındaki çalışmaları ile Kiev yönetiminin dikkatini çekti. Önce Geniçesk Vilayeti'nde yerel milletvekili, daha sonra da Geniçesk'e Vali olarak atandı. Uzun yıllar valilik yaptığı dönemde bölgenin kalkınmasına büyük katkısı oldu. En dikkat çekici kararlarından birisi, Kırım'da Kırım Tatar dili o dönem resmi dil olmamasına rağmen Nimetullayev'in girişimi ile Geniçesk Vilayet sınırları içerisinde Kırım Tatarca resmi devlet dili oldu. Ukrayna'da yaşanan iç savaş sürecinde Moskova'ya ve özellikle Vladimir Putin’e yakın bir politika izledi. Kırım referandum ile Ukrayna'dan ayrılıp Rusya'ya katılma sürecinde "Kırım Birliği" teşkilatını kurdu. Kırım Birliği'nin önderliğinde oluşturulan "Kırım Tatar Halk Konseyi"nin Genel Başkanı olan Nimetullayev, Putin’in Kırım politikalarında görüşlerine ve çalışmalarına değer verdiği kişilerin başında geliyor.

KOMŞULAR ARASINDA İYİ İLİŞKİLER OLMALI’

Nimetullayev’e göre Avrupa Birliği, “Kırım Tatarlarının durumunu Türkiye ile Rusya arasında nifak tohumu olarak kullanıyor.” Nimetullaev, Ukraynalı milliyetçilerin üstlendiği gazeteci Oleg Buzina cinayeti karşısında Brüksel'in sessiz kaldığını belirtiyor. Türkiye ve Rusya'nın, Kırım Tatarları ile ilgili meseleyi yerel halka kültür ve dil alanında tanınacak özgürlüklerle kolay şekilde çözebileceğine dikkat çekiyor. Ankara ve Moskova'nın kışkırtmaların önüne geçmek için yakın işbirliği yapması gerektiğini ifade ediyor.

Nimetullayev’in Kırım ile Türkiye arasındaki ilişkileri değerlendirmesi şöyle: “Kırım, Rusya'ya bağlı bir cumhuriyet. Dolayısıyla biz, Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkilere bu Rusya prizması üzerinden bakıyoruz. Bu günlerde ilişkiler dinamik şekilde gelişiyor. Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkeler arasındaki ilişkileri akıllı şekilde yürütüyor. Biz komşuyuz ve komşular arasında sadece iyi ilişkiler olmalı. Bunu anlamayan devlet adamları kendi halklarını trajediye sürüklüyor. Bana göre sadece Kırım Tatar sorunu ülkelerimizin arasındaki ilişkileri gölgeleyebilir. Bunun olmaması için üzerimize düşeni her türlü çabayı göstereceğiz.”

SİNEK BEYİ MARAT KABAYEV

Darbenin yaşandığı 15 Temmuz günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in özel temsilcisi Alexander Dugin, Kamu Güvenliği Müsteşarı ile birlikteydi. Dugin, aralarında MİT Müsteşarı'nın da bulunduğu bir dizi görüşme yaptıktan sonra Türkiye'den ayrılmıştı.

Darbenin hemen ardından ise Putin’in yakın aile dostu Marat Kabayev İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı çevreleri, hükümet ve büyük şirketlerin temsilcileriyle bir araya geldi.

Kırım Kalkınma Vakfı Başkanı Ünver Sel’in davetiyle 23 Temmuz’da İstanbul’a gelen Marat Kabayev, Rusya Uluslararası İslami İş Konseyi’nin başkanlığını yürütüyor. Türkiye ve Rusya arasındaki ticari- ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi üzerinde çaba harcıyor. Rusya Uluslararası İslami İş Konseyi, bizzat Putin’in talimatıyla Kabayev tarafından kuruldu. Amacı Rusya’nın eski Müslüman Sovyet cumhuriyetleri ve Türkiye gibi Müslüman ülkelerle ticari ve finansal işbirliğini geliştirmek. Türkiye ile Rusya arasında iş çevrelerinin koordinasyonunu görevini de bundan böyle Rusya Uluslararası İslami İş Konseyi yürütecek.

Kabayev, İş Konseyi’nin, Rusya ve İslam dünyası ülkeleri arasında ekonomi ticari ilişkilerin artırılmasında önemli köprü olacağı görüşünde. Türkiye iş dünyası ile işbirliğine önem verdiklerine işaret ediyor, Türk girişimcilerinin tecrübelerinden yararlanacaklarını ifade ediyor. İslamın terörist ve radikal kavramlarla değil demokrasi ve iş hayatıyla gündeme gelmesinin önemine dikkati çekiyor.

Batı’nın, Ukrayna krizi nedeniyle Rusya’ya uygulamaya başladığı yaptırımlar sonrasında, bu ambargoya karşılık Asya ülkeleriyle işbirliğini güçlendirmeyi savunuyor. “Rusya ekonomisini, potansiyelini İslam ülkelerine anlatmamız gerekiyor” diyor ve şöyle devam ediyor: “Türkiye’de değişik sektörlerin geliştiğini gözlerimizle gördük. Özellikle Türkiye’nin küçük ve orta ölçekli iş dünyasının zengin tecrübesi Rus iş dünyası için önemli. Rusya Müslüman İşadamları Birliği olarak küçük ve ortak ölçekli iş adamlarına destek vermek bizim ana görevlerimizden biri.”

'AİLEDEN BİRİ'

Marat Kabaev, Kremlin’in gölge adamlarından biri olarak gösteriliyor. Özbekistan doğumlu bir Müslüman olan Kabaev Rusya’da “Putin ailesinden biri” olarak kabul ediliyor. Tataristan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti doğumlu, 55 yaşında.

Kabaev aynı zamanda Rusya Milli Takımı'nda da oynamış olan eski bir orta saha ve forvet oyuncusu. Kabayev’in kızı jimnastikçi, olimpiyat şampiyonu (Atina 2004) Alina Kabayeva'nın adı Vladimir Putin'le birlikte anılıyor. Taşkent doğumlu Alina Kabayeva, 2007'de Putin'in başkanı olduğu Birleşik Rusya Partisi'nden Tataristan Özerk Cumhuriyeti Bölgesi'nden milletvekili seçilmişti. Rusya Parlamentosu'nun alt kanadı Duma Milletvekili Alina Kabayeva 2014 yılında görevinden istifa etti. Rusya'nın en büyük medya holdinglerinden Ulusal Medya Grubu'nun başına geçti. “İzvestiya”, “Tvoy Den”, “Jizn” gazeteleriyle “Ren TV”, “Kanal 5” ve “Life TV” televizyon kanallarını bünyesinde bulunduran holdingin yöneticisi oldu. Rusya yasalarına göre milletvekilleri gelir sağlayan başka bir işle uğraşamıyor. Kabayeva'nın söz konusu holdingin başına geçmesi, “Putin medyadaki kilit görevlere adamlarını yerleştirmeye devam ediyor” yorumlarına yol açtı.